Η μπλόφα

Αν ποτέ σαν πολίτης είχα στ’ αλήθεια να διαλέξω ανάμεσα σε κάτι σαν τον ΣΥΡΙΖΑ, τον αριστερισμό της συμφοράς και του παραλόγου, και σε κάτι σαν την πρασινομπλέ Νέα Δημοκρατία, δηλαδή τον δρόμο της ψευτιάς, της διαφθοράς και της κουτοπονηριάς που οδηγεί αναπόφευκτα (απλώς λίγο αργότερα) στον ίδιο δρόμο του αριστερισμού της συμφοράς και στο ναζιστικό του συνεπακόλουθο, επιφανειακά φαίνεται πως θα υπήρχαν πολλοί καλοί λόγοι για να κερδίσω τον λίγο χρόνο που μου προσφέρεται και να επιλέξω τα σόγια των πρασινομπλέ κοτζαμπάσηδων. Να συντηρήσω λίγο ακόμη το καθεστώς.

Αν όμως κοίταζα γύρω μου την πραγματικότητα, τα νούμερα που δεν βγαίνουν, τον κομματισμό που επεκτείνεται, τη Διοίκηση που καταρρέει, την εμπιστοσύνη που έχει χαθεί, τη χώρα που ερημώνει από τους ανθρώπους της, τα κεφάλαια και τις επιχειρήσεις που φεύγουν ή κλείνουν, την ανεργία που πλησιάζει τα δύο εκατομμύρια πλέον, το ΔΝΤ και τους Ευρωπαίους που, καθώς το πρόγραμμα τελειώνει με ολοένα και πιο φανερή αποτυχία, φαίνεται να τα μαζεύουν διακριτικά κι αμήχανα, την αμείλικτη διαδικασία φτωχοποίησης και ταπείνωσης όλων, η αρχική επιλογή θα αντισταθμίζονταν από έναν καίριο λόγο για να επιλέξω τον αριστερισμό της συμφοράς: καλύτερα να βγει η ψυχή σου με μιας παρά να βγαίνει λίγο λίγο για να καταλήξει στο ίδιο μοιραίο και τραγικό αποτέλεσμα σε ακόμη χειρότερες συνθήκες.

Νάρθει, δηλαδή, αυτό που απεύχεσαι όταν θάσαι ακόμη πιο αδύναμος να το αντιμετωπίσεις και ίσως να του αντισταθείς.

Κατά παράδοξο τρόπο, όμως, ποτέ δεν αισθάνθηκα ότι έχω να κάνω αυτή την επιλογή. Νομίζω ότι κανείς μας τελικά δεν αντιμετωπίζει αυτό το δίλημμα στ' αλήθεια.

Η οφθαλμαπάτη η οποία έχει επιβληθεί και συντηρείται από το λαϊκίστικο και συνάμα αυταρχικό καθεστώς (που διατηρεί συνειδητά τον ίδιο εκλογικό νόμο, προωθεί με τον ίδιο τρόπο την πληροφορία στα media, χρησιμοποιεί με τον ίδιο τρόπο τους μηχανισμούς κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ομηρείας των πολιτών και των πολιτικών του αντιπάλων) υπάρχει πραγματικά μόνο για τρεις κατηγορίες ανθρώπων, οι οποίες σε έναν βαθμό επικαλύπτονται: τους έμφοβους, τους τυχοδιώκτες συμφεροντολόγους και τους εντελώς ανόητους.

Οι υπόλοιποι, οι πιο πολλοί, που θαμπωνόμαστε περιστασιακά από την αληθοφάνειά της, αρκεί να ξεκάνουμε το ξόρκι που επιχειρεί να μας την επιβάλει.

Αρκούν τρία ερωτήματα.

Γιατί δεν αλλάζουν τον εκλογικό νόμο/τέρας που δίνει στο πρώτο κόμμα του ¼ των ψήφων 50 έδρες επιπροσθέτως; Γιατί δεν ανοίγουν τα ΜΜΕ σε μιαν άλλη αντιπολίτευση; Γιατί δεν απαντούν οι κυβερνώντες στους σοβαρούς ανθρώπους που τους ελέγχουν για ανεπάρκεια και προτιμούν να συζητούν με την τρέλα, να τροφοδοτούν την παλαβομάρα;

Την ίδια στιγμή που το καθεστώς θα αισθανθεί ότι οι πολίτες αγνοούν την μπλόφα του και τις αυτοπεπιβεβαιούμενες ψευτοδημοσκοπήσεις του, θα αναγκαστούν να εξαφανίσουν τους μπαμπούλες που δημιούργησαν και συντηρούν οι ίδιοι. Ο εγκλεισμός θα τελειώσει. 

Την ίδια εκείνη λυτρωτική στιγμή, όμως, θα ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση της δικής τους εξουσίας.

Κι επειδή καμιά πρόοδος δεν μπορεί να θεμελιωθεί επάνω στην εκδίκηση, το μέλλον θα κριθεί εκείνη την ίδια στιγμή από τη μεγαλοψυχία των σοβαρών.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

Ο χρόνος τελειώνει, κ. Πρωθυπουργέ

Για όποιον έχει κάποια συναλλαγή με το Δημόσιο, με την εφορία, με μια πολεοδομία, τη δικαιοσύνη, ένα είναι σαφές: από μήνα σε μήνα, από μέρα σε μέρα το κράτος καταρρέει, λιγοστεύει, διαλύεται. Οι ταπεινωτικές διαδικασίες για τους πολίτες έγιναν ταπεινωτικές για τους υπαλλήλους, επίσης.

Δουλεύουν με κατεβασμένο κεφάλι, με ντροπή, με χαμηλωμένα μάτια μπροστά στις ουρές ανθρώπων που χάνουν το πολύτιμο μεροκάματο, ηλικιωμένων που σέρνουν τα πόδια τους μες στη ζέστη, νέων που απορούν αμήχανα για το τι ακριβώς τους συνέβη και βρίσκονται εκεί, όλοι περιμένοντας ένα άσκοπο χαρτί, μια βεβαίωση πρωτοδικείου, έναν κλειδάριθμο, ένα συστημένο που δεν τους παραδόθηκε, λίγα χρήματα για την επίσκεψη στον γιατρό και τα φάρμακά τους. Σε ουρές ατέλειωτες όσο και μάταιες. Σαν να περιμένουν κάποιο προσεχές τέλος.

 Οι πολιτικοί μας, μαζί με τις συντεχνίες και το εργολαβικό περί το κράτος σύμπλεγμα, έχτισαν συστηματικά επί χρόνια, επί δεκαετίες ολόκληρες, τον ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ: διαδικασίες αλληλοεπικαλυπτόμενες, αντιφατικές, ανούσιες, που συναρμοσμένες στενά με τις ουσιαστικές και απαραίτητες σε μια αλυσίδα δημιουργούν ένα ενιαίο σύστημα.

Αυτός ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ υπηρετεί έναν διπλό στόχο:

α.  να δικαιολογεί τους εργαζόμενους γι' αυτόν (ακόμη και τους μη εργαζόμενους αλλά αμειβόμενους από αυτόν)

και

β. να κρατά ομήρους τους πολίτες, αδύναμους να συμμορφωθούν με τις αντιφατικές ή υπερβολικές απαιτήσεις του.

Έτσι  όλοι υποχρεώνονται να παζαρεύουν  με όλους τα πάντα. Με τα γνωστά αποτελέσματα. Στον ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ τα πάντα μπορούν να συμβούν αλλά και να συζητηθούν, διευθετηθούν, ρυθμιστούν, τακτοποιηθούν, αρκεί να έχεις να πληρώσεις. Νόμιμα στον επίσημο νταβατζή ή μαύρα στους υπηρέτες του.

Αυτό το σύστημα χρειάζεται πάνω από ένα εκατομμύριο υπαλλήλους για να λειτουργήσει ως κράτος. Γι' αυτό φτιάχτηκε έτσι. Αυτός ήταν ο στόχος εξαρχής. Ο λόγος ύπαρξής του. Από αυτή την άποψη είναι επιτυχημένο ως προς τον σκοπό του. 

Το κράτος  μας δεν είναι φτιαγμένο με στόχο να παρέχει συγκεκριμένες υπηρεσίες στους πολίτες με τον αντίστοιχο απαραίτητο αριθμό και ποιότητα υπεύθυνων και σωστά αμειβόμενων υπαλλήλων, σε συνδυασμό με αναθέσεις εργασιών στον ιδιωτικό τομέα, ώστε να είναι καλύτερες και φθηνότερες οι υπηρεσίες που παρέχονται και για τις οποίες πληρώνουμε με τους φόρους μας. Αυτές τις οποίες τις ξαναπληρώνουμε κάθε φορά που τις χρησιμοποιούμε, με χαρτόσημα, εισφορές, κοινωνικούς πόρους, με τον κλεμμένο χρόνο μας. Όταν δεν χρειάζεται να τις πληρώσουμε και τρίτη φορά στον ιδιωτικό τομέα με φροντιστήρια, περίθαλψη και πολλά άλλα, καθώς η πληρωμένη ήδη στο κράτος υπηρεσία δεν επαρκεί ή δεν παρέχεται καν.

Και φτύνουν στους πολίτες κατάμουτρα φράσεις περί δωρεάν παιδείας, υγείας, ασφάλειας, δικαιοσύνης.  

Θα μπορούσε να ήταν φτιαγμένο αλλιώς αυτό το κράτος; Ναι. Αλλά δεν είναι. Αυτό είναι το αντικειμενικό γεγονός. Από αυτό ξεκινάμε. Μάλλον ξεκινήσαμε με τη διαπίστωσή του στην έναρξη της κρίσης. 

Οι διαδικασίες που αντιστοιχούν και προϋποτίθενται για ένα άλλο κράτος δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται στόχευση, προσπάθεια, μελέτη, κοστολόγηση, μέτρηση, μέθοδος, σχέδιο. Πίστη στους στόχους και επιμονή σε αυτούς. 

Χρειάζεται σχεδιασμός της μετάβασης.

Επί τρία χρόνια τώρα παρέχεται στη χώρα ένα χρηματοδοτικό αλεξίπτωτο  για να προλάβει να αλλάξει τις δομές, να απλοποιήσει τις διαδικασίες, να απαλλάξει το κράτος και τους πολίτες από το περιττό, να σχεδιάσει τη μετάβαση σε μια νέα διοίκηση. Αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς μια θεμελιώδη εξήγηση προς όλους, ώστε να εμπεδωθεί το σύστημα αξιών του σύγχρονου κόσμου και να γίνει έτσι δυνατή μια νέα πολιτική δράση. 

Η εξήγηση αφορά τον σκοπό ύπαρξης του κράτους και των δράσεών του.

Από αυτοαναφορικός ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ οφείλει να μετασχηματιστεί σε σύστημα εξυπηρέτησης (και αλληλεγγύης) των πολιτών και υποστήριξης των επιχειρήσεων, της παραγωγικής οικονομίας, με το μικρότερο δυνατό κόστος και το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Ως προς αυτό και μόνο οφείλει να μετράται η επιτυχία του ή η αποτυχία του, η επάρκεια και η χρήση των πόρων του. 

Στο διάστημα αυτό η πολιτική μας τάξη, με την αμήχανη και κάπως απορημένη ανοχή της τρόικας δυστυχώς, προσθέτει συστηματικά νέες περιπλοκές, πρόσθετα βάρη κι άλλο έρμα. Αθροίζει νέα πλαίσια ομηρείας των πολιτών και της παραγωγής.

Οι διαδικασίες δεν άλλαξαν, δεν απλοποιήθηκαν, δεν καταργήθηκαν όπου ήταν άχρηστες. Προστέθηκαν κι άλλες με έναν και μόνο στόχο: εισπρακτικό.

Πονηριές και κόλπα για να απορροφήσουν και την τελευταία ρευστότητα και ικμάδα πλούτου των Ελλήνων. Εκβιασμός μέσω της ακίνητης και κινητής περιουσίας τους την οποία απαξιώνουν, σπίτια, οικόπεδα, αγροτεμάχια, αυτοκίνητα, σκάφη, βάρκες. Φορολογία επί μη εισοδήματος με τα ανήθικα τεκμήρια και άλλα γραφειοκρατικά κόλπα που επιβαρύνει άνεργους, απελπισμένους, ανθρώπους που προσπαθούν να διατηρήσουν οριακά την οικογένεια και την αξιοπρέπειά τους, ανθρώπους που έχουν επιλέξει έναν άλλο τρόπο ζωής. Εισφορές για τη χρήση των κρατικών υπηρεσιών, της δικαιοσύνης (που έτσι κι αλλιώς δεν λειτουργεί), των δρόμων, νέοι "κοινωνικοί πόροι" υπέρ τρίτων (βλέπε ενδεικτικά ΜΤΝ, ΕΛΟΑΝ και άλλα απίθανα αρκτικόλεξα σε κάθε διοικητική πράξη), ατέλειωτες ευφάνταστες κουτοπονηριές.  

Τρία χρόνια τώρα ο χρόνος για να σχεδιαστεί ένα νέο κράτος υπήρξε. Πιεσμένος, αλλά υπήρξε. Και τα χρήματα υπήρξαν. Αντ’ αυτού, όμως, οι διαδικασίες έγιναν στο διάστημα αυτό ακόμη βαρύτερες, ακόμη πιο περίπλοκες. Το ΕΣΠΑ και οι δημόσιες επενδύσεις περικόπηκαν κι ό,τι απέμεινε σπαταλήθηκε σε μεγάλο βαθμό με τις γνωστές μεθόδους για την κάλυψη λειτουργικών αναγκών του Ελληνικού Δημοσίου. Δεν στήριξε τον σχεδιασμό της μεταρρύθμισης και τη δημιουργία αναπτυξιακών υποδομών.  

Σχεδόν κανείς δεν ασχολήθηκε να σχεδιάσει τίποτα. Κι όταν κάποιος κάπου κάτι κατάφερε να σχεδιάσει, κανείς δεν ασχολήθηκε να εφαρμόσει το σχέδιο. Η προσφερόμενη τεχνική βοήθεια από τους Ευρωπαίους και διεθνείς εμπειρογνώμονες σε κρίσιμους τομείς αποπέμφθηκε μετά βδελυγμίας. Αυτοί δεν επέμειναν. Για δικούς τους λόγους, αδυναμίας, έλλειψης οράματος και ατολμίας, ανέχθηκαν τον εκβιασμό της Ελληνικής πολιτικής τάξης: φέρτε τα λεφτά, αλλιώς θα γίνουμε Κούγκι. 

Η χρηματοδότηση συνδέθηκε κατά προτεραιότητα με αριθμητικούς στόχους και όχι με συγκεκριμένες, βήμα το βήμα, δομικές μεταρρυθμίσεις με έναν στόχο: τη δημιουργία σύγχρονου κράτους. Έτσι η ανελαστική πιεστικότητα των πρώτων υποβάθμισε τις δεύτερες. Ο σχεδιασμός και ο τρόπος υλοποίησης των δομικών μεταρρυθμίσεων έμεινε στη διακριτική ευχέρεια της ελληνικής πολιτικής τάξης, η οποία απλώς δεν τις πιστεύει ούτε τις επιθυμεί. Έτσι, φυσικά, ούτε τα νούμερα δεν βγαίνουν πλέον. 

Αλλαγές υπουργών, συμβούλων, παρασυμβούλων, Γενικών Γραμματέων, νέες αντιφατικές αποφάσεις που προστέθηκαν στις παλιές, νέα Προεδρικά Διατάγματα, κι άλλες πολυσέλιδες πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, κι άλλοι δαιδαλώδεις νόμοι προσέθεσαν κι άλλες διαδικασίες στο όνομα της διαφάνειας και του ελέγχου, έτσι ώστε να καθίσταται αδύνατο και το ένα και το άλλο.

Σε τρία χρόνια προστέθηκαν δεκάδες χιλιάδες νέες άσκοπες και αντιφατικές εγκύκλιοι, υπουργικές αποφάσεις, δεκάδες!! φορολογικά νομοσχέδια και τροπολογίες, νέες πολεοδομικές ρυθμίσεις εισπρακτικού χαρακτήρα, αναθεωρήσεις αποφάσεων που ελήφθησαν μόλις πριν λίγο, νέες υπηρεσίες που δεν υποκαθιστούν αλλά αθροίζονται με τις προηγούμενες, νέα πιστοποιητικά (ενεργειακά, τακτοποίησης... κλπ κλπ), νέες βεβαιώσεις κι άλλες ανεφάρμοστες απαγορεύσεις και αντίστοιχες άδειες για εξαιρέσεις...

Νέα τρέλα που αθροίζεται σε όση ήδη υπάρχει.

Σήμερα ζητείται από τη Διοίκηση σε μερικές εβδομάδες να μειώσει κάποιο προσωπικό. Με νούμερα, αλλά χωρίς πρόγραμμα.

Και πριν ακόμη το κάνει, είναι σαν να έχει ήδη συμβεί. Δεν λειτουργεί σχεδόν τίποτα. Συνεχίζουμε να πληρώνουμε τα ίδια (ή μάλλον αρκετά παραπάνω), ενώ ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ρετάρει από παντού.

Το «πράγμα» καταρρέει. Οι ουρές μεγαλώνουν, οι στοιχειώδεις απαιτήσεις των πολιτών από το κράτος που τόσο ακριβά πληρώνουν για ασφάλεια, δικαιοσύνη, διοίκηση δεν μπορούν πλέον να ικανοποιηθούν.Την ιατρική φροντίδα και την παιδεία σταδιακά την ξεγράφουμε. Πλησιάζουν πλέον όλα στο ελάχιστο εκείνο ποσοστό αποτελεσματικών κρατικών υπηρεσιών που είναι απαραίτητο ακόμη και σε μια κοινωνία συνηθισμένη στην έλλειψη και την εχθρικότητα του κράτους, όπως η ελληνική, για να συνεχίσει να πορεύεται με ειρήνη.

Η ταπείνωση για όλους μεγαλώνει, ενώ ο κ. Σαμαράς πανηγυρίζει γιατί μείωσε τον ΦΠΑ στην εστίαση.

Λες και το κύριο πρόβλημα των επιχειρήσεων της χώρας είναι το ύψος του ΦΠΑ στην εστίαση και όχι η δυνατότητα κανονικού συμψηφισμού του, η οποία περιορίζεται δραματικά από την ασάφεια της επιλεξιμότητας των επιχειρηματικών δαπανών καθώς και τη μη επιστροφή του. Ένα σύστημα το οποίο, μη αντικειμενικοποιούμενο, οδηγεί είτε στη μερική διπλοπληρωμή του ΦΠΑ από όσους το αντέχουν οριακά είτε στην αποφυγή έκδοσης ή λήψης παραστατικών, όπου μπορούν. Σε κάθε περίπτωση, σε ένα σύστημα στρέβλωσης της εφαρμογής του βασικού μας φόρου, το οποίο δικαιώνει ηθικά την φοροδιαφυγή.

κ. Πρωθυπουργέ,

Αν θέλετε να αποκαταστήσετε τη φορολογική εμπιστοσύνη στις σχέσεις κράτους πολίτη επιβάλετε μία μόνο μεταρρύθμιση, έναν νόμο, ένα συνταγματικό άρθρο: καμιά πρόσθετη ή νέα φορολογική επιβάρυνση δεν δύναται να επιβληθεί η οποία να βαρύνει τους πολίτες για οικονομικές αποφάσεις που έλαβαν υπό άλλο φορολογικό καθεστώς (απόκτηση ακινήτων και κινητών στοιχείων, δημιουργία επιχείρησης) για είκοσι τουλάχιστον χρόνια από την οικονομική τους πράξη. Κανένας φόρος εισοδήματος για μη εισόδημα. Κανένα "τέλος" χωρίς μέτρηση, ξεκάθαρη απόδοση λογαριασμού για την ανταποδοτικότητα και ανεξάρτητο έλεγχο της δαπάνης. 

Αν θέλετε να αποκαταστήσετε την αξιοπιστία και αξιοπρέπεια της Δημόσιας Διοίκησης, ξεκινήστε με την ανάδειξη της κεφαλής της Διοίκησης, των Γενικών Γραμματέων, για εξαετή θητεία με πρόσωπα προερχόμενα από την ιεραρχία, επιλεγμένα κατόπιν εσωτερικού διαγωνισμού μεταξύ των ανώτερων και ανώτατων στελεχών, από Επιτροπή όπου θα συμμετέχει το ΑΣΕΠ, ο Συνήγορος του Πολίτη, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης και δύο τουλάχιστον διεθνείς σύμβουλοι αξιολόγησης προσωπικού. Και φροντίστε να μαζέψετε τους κομματικούς συμβούλους σας από τα πόδια της Διοίκησης. 

κ. Πρωθυπουργέ, μοιάζετε όλο και παραπάνω με εκείνον τον τραγικά αστείο καπετάνιο του Costa Concordia, που ενώ το τεράστιο καράβι έμπαζε ήδη νερά, αυτός έδειχνε χαρούμενος στις φίλες του το όμορφο ιταλικό θαλασσοχώρι Τζίλιο, στην περιοχή της Τοσκάνης, με ένα ποτηράκι στο χέρι, πριν εγκαταλείψει το καράβι πρώτος πρώτος. Η συνέχεια είναι γνωστή.

Λες και ζείτε μαζί με την παρέα σας σε έναν άλλο κόσμο, μιαν άλλη χώρα, ένα παράλληλο σύμπαν. Έναν κόσμο κατοικημένο από κομματικές ψυχές, με τους φίλους και τα alter ego σας, τον κ. Βενιζέλο σήμερα, τον κ. Τσίπρα αύριο και Θεός φυλάξοι ποιον άλλον μεθαύριο, σαν εξαρθρωμένες φιγούρες σε ένα σκηνικό σκιών.

Το αληθινά ανησυχητικό, όμως, είναι πως οι ουρές που αντικρίζει κανείς στην εφορία, στο ταχυδρομείο, στον ΕΟΠΥΥ, τον ΟΑΕΕ, άνθρωποι ταλαιπωρημένοι να περιμένουν για τον «κλειδάριθμο», για ένα  άχρηστο πιστοποιητικό, ένα ψευτοχαρτί, ένα «γνήσιο της υπογραφής», μια βεβαίωση εισοδήματος που θα έπρεπε να έχει λάβει κανείς σπίτι του, για λίγα χρωστούμενα για φάρμακα, μια σύνταξη που έχει καθυστερήσει, μια άδεια για να κάνουν τη δουλειά τους, αυτές οι ουρές της αληθινής ζωής είναι αυτή τη φορά κάπως μουγκές. Όλο και περισσότερο σιωπηλές.

Οι δημόσιοι υπάλληλοι που προσπαθούν πλέον απελπισμένα να κάνουν αυτό που οι διαδικασίες τούς έχουν επιβάλει είναι σκυθρωποί, χλωμοί, σιωπηλοί, απολογητικοί, παραδομένοι. Μουγκοί επίσης. Μουγκοί και φοβισμένοι.

Μια μουντή τρομακτική σιωπή απλώνεται, που κρύβει μέσα της θυμό, οργή. Μια σιωπή που σπάει καμιά φορά από  απειλές με ονόματα όπλων, διατυπωμένες σε χαμηλό τόνο, σαν διαπιστώσεις. 

We are running out of time, κ. Πρωθυπουργέ. Όπως στα ηλεκτρονικά παιχνίδια που με μανία έπαιζε ο προκάτοχός σας και σημερινός βουλευτής σας για να αποφύγει την πραγματικότητα. Ρωτήστε τον και θα σας εξηγήσει τι σημαίνει αυτό το εκνευριστικό και συνάμα κάπως ανακουφιστικό μήνυμα στην οθόνη. Σημαίνει την επιστροφή στην πραγματικότητα.  

Θα τολμήσετε άραγε να επιλέξετε τουλάχιστον αυτή την ύστατη ώρα μιαν αντιπολίτευση άλλη από αυτήν τη φαιοκόκκινη, που με μεθοδικότητα και σύστημα εσείς αναδείξατε μαζί με τα χρηματοδοτούμενα από τους μηχανισμούς σας Μέσα;  Αυτή είναι η μόνη (πρόσκαιρα) αποτελεσματική μέθοδος, το μόνο σύστημα, η μόνη "επιτυχία" που έχετε να επιδείξετε. Η διακυβέρνηση δια του φόβου. Η επιτυχία δια του εκβιασμού με δαπάνη άλλων. 

Θα κατορθώσετε να ξεπεράσετε τον εαυτό σας και να επιλέξετε μια νέα αντιπολίτευση της ορθολογικής ελπίδας; Μια αντιπολίτευση της ελευθερίας και της ευθύνης, της προόδου και της αλληλεγγύης;  Ικανή να προσελκύσει τα ικανότερα μυαλά των Ελλήνων και να τους αναθέσει ευθύνες; Να διαπραγματευτεί με αξιοπρέπεια και σοβαρότητα;  Να προτείνει ένα αξιόπιστο σχέδιο μετάβασης; Μια προοπτική;

Ή, αν δεν είστε τόσο τολμηρός, θα την επιτρέψετε τουλάχιστον αυτή την αντιπολίτευση; Ξέρετε εσείς πώς. Τόσα χρόνια συμμετέχετε στη διοίκηση της τελευταίας οικογενειακής βορειοαφρικανικής "σοσιαλιστικής" δημοκρατίας των Βαλκανίων.   

Αυτή είναι ίσως η τελευταία σας ευκαιρία για μια βαθιά πατριωτική πράξη. Ίσως και τη μοναδική σας. 

Ο χρόνος σας τελειώνει.

Και δυστυχώς, μαζί με τον δικό σας χρόνο τελειώνει (ή έχει ήδη τελειώσει για πολλούς) ο χρόνος όλων μας. Έτσι όπως τον γνωρίζουμε, τουλάχιστον.

Η χώρα λίγο λίγο αδειάζει, από μυαλά, από χρήματα, από ανθρώπους. Όλο και πιο λίγοι, πιο ηλικιωμένοι, πιο αδύναμοι απομένουν για να πληρώσουν όλο και πιο πολλά, με όλο και πιο λίγους πόρους. 

Αν αργήσετε και αργήσουμε λίγο ακόμη, ο Κυπριακός εφιάλτης, και ο πιο πρόσφατος και ο παλιότερος, ακόμη και το γιουγκοσλαβικό δράμα ίσως να μας φαίνονται σύντομα σαν ελαφρές περιπέτειες ενός φευγαλέου Ευρωπαϊκού ονείρου που θα νοσταλγούμε. 

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

εικόνα: Salvador Dali  – clock (detail)  

All Inclusive

"Οι πολέμιοι του μοντέλου προκρίνουν την απαγόρευση της πώλησης υπηρεσιών All Inclusive στον ελληνικό τουριστικό προορισμό...."

Προφανώς το All Inclusive δεν είναι το πλέον αποδοτικό είδος τουρισμού για μια οικονομία.

Το τονίζουμε εδώ και καιρό ότι αυτή η μορφή ανάπτυξης σε κάθε τομέα (όπως και σε αυτόν του τουρισμού) οδηγεί γενικότερα σε μια οικονομία χαμηλής εγχώριας προστιθέμενης αξίας και αντίστοιχη ενσωμάτωση στον διεθνή καταμερισμό εργασίας. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτές οι μονάδες αναπτύσσονται έντονα σε μαζική κλίμακα σε χώρες με αντίστοιχη ενσωμάτωση όπως η Τυνησία, η Αίγυπτος, η Τουρκία ή η Ταϋλάνδη (αν και αλλάζει σταδιακά στις δύο τελευταίες χώρες).

Το ενδιαφέρον όμως είναι η αντανακλαστική μας αντίδραση: ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ. Να ψηφίσουμε αμέσως έναν νόμο.

Φυσικά, δεν αποκλείει το all inclusive την ανάπτυξη κάποιας άλλης μορφής τουρισμού.

Δεν είναι ανάμεσα στα εκατομμύρια ανθρώπων που το προτιμούν που θα αλιεύσουν πελάτες άλλες επιχειρήσεις: τοπικά εστιατόρια κλπ. Δίχως το all inclusive όλοι αυτοί απλώς δεν θα ήταν εδώ. Αν δεν υπήρχε, απλώς οι τουρίστες αυτοί θα πήγαιναν κάπου αλλού. Δεν λείπουν ούτε τα βουνά, ούτε οι παραλίες ούτε οι πόλεις από τη χώρα. Μάλλον διευκολύνει, γιατί με τη μαζικότητά του κατεβάζει τις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων και χρηματοδοτεί τη λειτουργία των διεθνών δικτύων μεταφοράς που απαιτούν οικονομίες κλίμακας.

Η ύπαρξή του ελάχιστα σχετίζεται θετικά ή αρνητικά με την ανάπτυξη άλλων καλύτερων και πιο αποδοτικών μορφών τουρισμού: του ελεύθερου ατομικού και οικογενειακού τουρισμού, του τουρισμού νέων, του τουρισμού των ιστιοπλόων, ιδιαίτερα όσων μεταφέρουν μόνιμα το σκάφος τους στην Ελλάδα, της μόνιμης τουριστικής κατοικίας, του συνεδριακού τουρισμού, του τουρισμού των μικρών μονάδων, του πολιτιστικού τουρισμού, του τουρισμού με ειδικές ενασχολήσεις, τουρισμού κοινοτήτων και κοινωνικών ομάδων με ειδικά ενδιαφέροντα, αθλητικού τουρισμού, του τουρισμού για ΑΜΕΑ, του εκπαιδευτικού τουρισμού, τουρισμού τρίτης ηλικίας και εγκατάστασης συνταξιούχων, του θρησκευτικού τουρισμού, του ορειβατικού τουρισμού, του οικολογικού τουρισμού....

Ρωτήστε γιατί δεν αναπτύσσονται και θα βρείτε χίλια δυο προβλήματα: τα μουσεία είναι κλειστά, οι δρόμοι επίσης πολλές φορές, οι πόλεις ανασφαλείς, οι μεταφορές αναξιόπιστες και ακριβές, η έλλειψη συστήματος υγείας ικανού να καλύψει τις ανάγκες των επισκεπτών, οι πόλεις και οι υποδομές και η συμπεριφορά μας για τους πιο αδύναμους (ηλικιωμένους, ΑΜΕΑ) άθλιες, οι δρόμοι και η βενζίνη που είναι πανάκριβοι, οι καθολικές απαγορεύσεις κάθε δραστηριότητας, από το ελεύθερο camping ως την ενοικίαση των ιδιοκτησιών Ελλήνων και ξένων στη χώρα για μικρό χρονικό διάστημα, οι ασήκωτοι και απρόβλεπτοι φόροι και οι αδειοδοτήσεις για μικρές έξυπνες επιχειρήσεις , η φορολογική ανασφάλεια για όποιον θέλει να αγοράσει σπίτι ή να φέρει ένα σκάφος στην Ελλάδα, η έλλειψη κτηματολογίου, η ελλιπής ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών, η νοοτροπία της αρπαχτής που επισκιάζει την καλή προσπάθεια, η γενικευμένη ξενοφοβία, η γενικότερη οικονομική και άλλη ανασφάλεια της χώρας, χίλια δυο άλλα, το ξερό μας το κεφάλι, όλα εκτός από το all inclusive.

Εμείς έχουμε όμως τη λύση εύκολη και αμέσως: μια ακόμη ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ.

Αφού λοιπόν δεν μπορούμε να αρμέξουμε άμεσα την κατσίκα του γείτονα (κι ας την αρμέγει το κράτος μας), εεε, να ψοφήσει.

Να ψοφήσει η ρημάδα! 


Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

Πόλεμος για το μοντέλο «όλα εντός τιμής» στον τουρισμό

Οι προστάτες των αριθμών

Το κεντρικό πρόβλημα της Ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης είναι μια τραγική έλλειψη:

Δεν υπάρχει κανένας εσωτερικός μηχανισμός αλλαγής και μετατροπής της, ώστε να προσαρμόζεται στις εξελισσόμενες ανάγκες και τις συνθήκες της οικονομίας και της κοινωνίας. Δεν επινοήθηκε ποτέ κανένας. Σκοπίμως.

Κάθε φορά που κάτι εξελίσσονταν, ο κόσμος άλλαζε κάπως κι ένα καινούριο πρόβλημα έπρεπε να αντιμετωπιστεί ή μεγεθύνονταν μια παλιά ανάγκη, είχαμε μια μόνο λύση: 

Αντί να προσαρμόσουμε τη Διοίκηση στο πρόβλημα, στην ανάγκη, αντί να το αναθέσουμε σε μια υφιστάμενη Υπηρεσία και να την εξελίξουμε για να μπορεί να το αντιμετωπίσει, φτιάχναμε μια καινούρια μονάδα, μια νέα δομή με πρόσθετους ανθρώπους κι άλλους πόρους. Προσθέταμε ανθρώπους και υποδομές. Πολλές φορές επινοούσαμε προβλήματα μόνο και μόνο για τη χαρά της κατασκευής ακόμη μιας νέας δομής.

Κι όταν ένα πρόβλημα έπαυε να υπάρχει, μια ανάγκη έπαυε, ένας χώρος δημόσιας δράσης εξαφανίζονταν, δεν υπήρχε κανένας φυσικός μηχανισμός που θα ασχολούνταν με τις μονάδες που υπήρχαν εξαιτίας τους για να τις μετασχηματίσει σε κάτι άλλο.

Αυτός ο εσωτερικός μηχανισμός της Διοίκησης επιχειρείται βιασμένα τώρα να λειτουργήσει εξωγενώς, χωρίς πληροφόρηση, χωρίς συμμετοχή της ίδιας της Διοίκησης, χωρίς μελέτη, πρόχειρα, με αδιαφανείς αποφάσεις υπουργικών γραφείων.

Τώρα, λοιπόν, που οι αριθμοί δεν βγαίνουν, θα την πληρώσουν σίγουρα πρώτα οι μετρημένοι, οι πιο οργανωμένοι, οι χαρτογραφημένοι. Αυτοί οι οποίοι καλούνται να πάνε την απόδοσή τους από το 80 στο 100 ενώ οι μισθοί τους έχουν πάει από το 100 στο 70.

Οι προστάτες των αριθμών θα πουλήσουν προστασία στους αμέτρητους, τους αχαρτογράφητους, τους 1.200 αγροφύλακες του κ.Μητσοτάκη, για παράδειγμα, τους εκατοντάδες κρυμμένους και αφανέρωτους στον ΕΟΤ και στις μονάδες που ελέγχει, στις ιερές Υπηρεσίες που όλοι γνωρίζουμε, αυτούς που ασχολούνται με την έκδοση πιστοποιητικών χωρίς αντίκρυσμα για μη δημοσίευση διαθήκης στα Πρωτοδικεία....όσους θα καθιστούσε περιττούς μια διαφορετική και πιο αποτελεσματική οργάνωση της διοίκησης και των υπηρεσιών, όσους εργάζονται για φορείς χωρίς έργο, χωρίς νόημα ύπαρξης ή ακόμη αυτούς που η ύπαρξή τους δυσκολεύει τη λειτουργία των φορέων στους οποίους «εργάζονται»...

Και ως γνωστόν, η καλύτερη προστασία είναι να τους κάνουν αόρατους... καμιά δομική μεταρρύθμιση...κανένα σχέδιο για το κράτος που θέλουμε...καμιά αλλαγή για να μάθει η Διοίκηση να αλλάζει....

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

Το νερό "μας"

Οι κλασικοί οικονομολόγοι νόμιζαν ότι υπάρχουν κάποια αγαθά στα οποία έχουν όλοι πρόσβαση χωρίς προσπάθεια, χωρίς κόστος, δίχως να πληρώνουν κάτι γι’ αυτά. Δεν προϋποθέτουν επένδυση, διαχείριση, παραγωγή, άρα δεν κοστίζουν τίποτε, μοιάζουν δωρεάν και ανεξάντλητα. Είναι εκεί και μας περιμένουν να τα χαρούμε, να τα «καταναλώσουμε» χωρίς δαπάνη. Τέτοια είναι ο αέρας, η θάλασσα, τα ποτάμια, τα δάση, η άγρια χλωρίδα και πανίδα. Παραγωγικοί συντελεστές σε αφθονία.

Λογάριαζαν χωρίς τον χρόνο.

Σε βάθος χρόνου, εαν ξεπεραστεί η περιβαλλοντική ισορροπία, αν ξεφύγουμε από τα όρια και τις δυνατότητες ανανέωσης της φύσης, ακόμη και αυτά τα αγαθά εξαντλούνται, μολύνονται, σταδιακά εξαφανίζονται. Περιορίζονται και γίνονται σπάνια, ενώ είναι αναγκαία για κάθε είδους παραγωγή, για την ίδια την ύπαρξή μας.

Έτσι η έννοια της ανάπτυξης (όχι χωρίς πολιτική διαπάλη, διάλογο, συγκρούσεις) απέκτησε το μόνιμο επίθετο της βιώσιμης. Δίχως αυτό το επίθετο δεν είναι ανάπτυξη. Είναι αρπαχτή έναντι του κοντινού μέλλοντος ή τυχοδιωκτική κλοπή από το παρόν κάποιων άλλων. Κάθε παραγωγική δράση οφείλει να ρυθμιστεί κατά τρόπο ώστε να παρουσιάζει αντίκρισμα στο παρόν του μελλοντικού της κόστους. Κάθε δραστηριότητα οφείλει να λάβει υπόψη της και να διαχειριστεί το άμεσο και μακροχρόνιο περιβαλλοντικό της αποτύπωμα, αλλιώς αυτο-υπονομεύεται και καταρρέει. Αυτό δεν σημαίνει ότι το περιβάλλον είναι ιερό, αλλά ότι αποτελεί πλέον μέρος του συστήματος υπολογισμού των δράσεών μας. Το περιέχουμε και μας περιέχει. Μια ολόκληρη νέα πολιτική οικονομία γεννήθηκε από την πράσινη κατανόηση. 

Η σύγχρονη αυτή πολιτική οικονομία που ενσωματώνει την περιβαλλοντική συνιστώσα ως έναν από τους συντελεστές άμεσου αλλά, κυρίως, μεσοπρόθεσμου κόστους, μας μαθαίνει ότι η προστασία των αγαθών αυτών από τη δική μας συμπεριφορά, από την υπερκατανάλωση, τη μόλυνση και την καταστροφή και η κατάλληλη διαχείριση τους, ώστε να παραμείνουν διαθέσιμα για όλους στο μέλλον, έχει κόστος, προϋποθέτει προσπάθεια. Πολύ μικρότερο όμως από το ασύλληπτο κόστος που θα είχε η καταστροφή και η εξάντλησή τους.

Η διαχείριση και προστασία των φυσικών αγαθών αποτελεί και αυτή μια επιχειρηματική δραστηριότητα παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών και μάλιστα από τις σημαντικότερες. Ως τέτοια την πληρώνουμε, τόσο μέσω των φόρων μας για τις αναγκαίες δημόσιες δράσεις, όσο και ενσωματωμένη στην αξία όλων των προϊόντων και υπηρεσιών  που καταναλώνουμε μέσω των σχετικών ρυθμίσεων και κανόνων που έχουν επιβληθεί στην παραγωγή τους. Την προσλαμβάνουμε ως ποιότητα ζωής, διατηρήσιμη παραγωγή και ως ασφάλεια του μέλλοντος.

Δεν μπορούμε πια να φανταστούμε κανένα αγαθό που να μην απαιτείται κόπος για την προστασία, την παραγωγή, την πρόσβαση σε αυτό, για τη διανομή του, στη διαδρομή από την πρώτη ύλη ως την κατανάλωση. Δεν υπάρχει κανένα αγαθό που δεν απαιτεί μιας μορφής επιχειρηματική δραστηριότητα για την οργάνωση αυτών των διαδικασιών.

Το νερό της βροχής, το νερό του υδροφόρου ορίζοντα, το νερό ενός ποταμού ανήκει στη σφαίρα των δημόσιων συντελεστών που χρήζουν προστασίας και διαχείρισης. Για την προστασία και διαχείρισή του αναπτύσσονται ρυθμιστικές δράσεις με δημόσια δαπάνη. Όχι αρκετές ούτε αποτελεσματικές στη χώρα μας. Αυτό συνιστά ένα πολύ σοβαρό δημόσιο πρόβλημα.

Το πόσιμο οικιακό νερό, όμως, δεν είναι το ίδιο αγαθό με το γάργαρο νερό των ποταμών, το αλμυρό γαλάζιο των θαλασσών και το ανακουφιστικό νερό που μας χαρίζουν σε βίαιες ή απαλές ριπές οι σταγόνες της βροχής και τα φευγαλέα σύννεφα.  

Ούτε και αυτό της γεωργίας είναι το ίδιο νερό. Το αντλούμενο ή μεταφερόμενο νερό της γεωργικής δραστηριότητας, όταν σπαταλιέται άμετρα χωρίς σχεδιασμό και μελέτη κλεμμένο από τους υδροφόρους ορίζοντες ή μεταφερόμενο με δημόσια δαπάνη για τους χρήστες του, σε τιμή πολύ κάτω του πραγματικού του κόστους, όταν μεταφέρεται από τα φράγματα και τα ποτάμια σε σπάταλες και κακοοργανωμένες καλλιέργειες, στρεβλώνει την αγορά και εξαντλεί τον πολύτιμο φυσικό πόρο.

Το πόσιμο νερό παλιότερα το διένεμαν σε κάποιες περιοχές οι νερουλάδες ή το μετέφεραν οι γυναίκες από τις πηγές σε στάμνες για όσους δεν ήταν τυχεροί ώστε να το αντλούν από δικά τους πηγάδια στο σπίτι τους, με πρόσβαση σε καθαρούς υδροφόρους ορίζοντες.

Σήμερα το πολύτιμο νερό στις βρύσες μας, συσσωρευμένο σε φράγματα, μεταφερμένο από αγωγούς, επεξεργασμένο σε υδραγωγεία και ειδικές εγκαταστάσεις, είναι προϊόν μιας βαριάς και κρίσιμης παραγωγικής δραστηριότητας που μετατρέπει έναν πολύτιμο φυσικό πόρο σε αγαθό διαθέσιμο στα σπίτια μας. Το πληρώνουμε ήδη αυτό το αγαθό στους λογαριασμούς μας.  

Η σπατάλη του νερού από σπασμένα δίκτυα, η κακή διαχείριση, η κακή ποιότητα από κατεστραμμένους σωλήνες και δίκτυα διανομής, η άσκοπη και υπέρμετρη κατανάλωση είναι το ίδιο εγκληματική ανεξάρτητα από το αν η επιχείρηση που το παράγει, το διαχειρίζεται και το διανέμει ανήκει στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα. Τυχόν ανεπαρκής, σπάταλη και ακριβή λειτουργία της διαδικασίας παραγωγής και διανομής επιβαρύνει τους καταναλωτές ή/και τους φορολογουμένους, ενώ έχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Είναι ακόμη φανερό ότι η δραστηριότητα παραγωγής και διάθεσης ενός αγαθού του οποίου η ζήτηση είναι ανελαστική (ιδιαίτερα των χαμηλότερων καταναλώσεων που αφορούν τις βασικές ανάγκες) και η αγορά του έχει φυσικά μονοπωλιακά χαρακτηριστικά λόγω του κόστους ανάπτυξης υποδομών και δικτύων, απαιτεί δημόσιες ρυθμιστικές παρεμβάσεις για την τιμή, τον τρόπο και όρους διάθεσής του, ώστε να είναι διαθέσιμο σε όλους σε λογικές ποσότητες και επαρκή ποιότητα, αλλά και για να περιοριστεί η σπατάλη του.,Αυτό ισχύει είτε η επιχείρηση που το παράγει και το διανέμει ανήκει στον δημόσιο είτε ανήκει στον ιδιωτικό τομέα. 

Τα ζητήματα που αφορούν το νερό είναι επομένως θέματα ρύθμισης παραγωγής και διαχείρισής του, ώστε να είναι βιώσιμες, καθώς και ρύθμισης των όρων διανομής, ώστε να έχουν σε αυτό πρόσβαση όλοι οι πολίτες σε καλή ποιότητα με χαμηλό κόστος, αποθαρρύνοντας τη σπατάλη.

Δεν είναι θέματα ιδιοκτησιακού καθεστώτος της επιχειρηματικής διαδικασίας παραγωγής και διανομής του. Αν το σκεφθούμε λίγο καλύτερα, αυτό το τελευταίο σχετίζεται αποκλειστικά και μόνο με το ποιος διορίζει τη διοίκηση της επιχείρησης ή των επιχειρήσεων που πραγματοποιούν αυτή την εργασία (όπως και κάθε άλλης), ποιος και πόσους προσλαμβάνει, σε τι αριθμό και με ποιους όρους εργασίας.

Περί τιμής, ποιότητας, ρυθμίσεων διανομής όπως και περιορισμού της σπατάλης του πολύτιμου πόρου (ειδικά από την υδροβόρο γεωργία) δεν φαίνεται να γίνεται λόγος από κανέναν από τους ανησυχούντες για το νερό «μας». Καμιά σοβαρή συζήτηση, κανένας προβληματισμός για τον βιώσιμο και αναπτυξιακό σχεδιασμό των πολιτικών διαχείρισης των υδάτινων πόρων της χώρας.

Πάλι η συζήτηση καταλήγει σε μια ανούσια αντιπαράθεση, σε λάθος γήπεδο για λάθος θέμα.

Το ζήτημα που απασχολεί τους διαμαρτυρόμενους για το νερό «μας» δεν φαίνεται να είναι η ουσία του προβλήματος του νερού σε μια χώρα που αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα κακής διαχείρισης των υδάτινων πόρων της, αλλά το ποιος θα αποφασίζει για τις συνθήκες εργασίας, τον αριθμό και τις αμοιβές των υπαλλήλων και των συνεργείων των εταιρειών που παράγουν και διανέμουν πόσιμο νερό. Αλτρουιστικό ενδιαφέρον για ένα ψευδεπίγραφο «δημόσιο αγαθό».

Αυτός ο όρος φωτίζει μια άλλη κατηγορία, που δικαιούται μάλλον περισσότερο τον σπάνιο αυτό χαρακτηρισμό του "δημόσιου αγαθού". Μια παράδοξη κατηγορία, που περιλαμβάνει ένα και μόνον αγαθό.

Το αγαθό αυτό συνήθως δεν χρεώνεται κι όμως κοστίζει πανάκριβα στην οικονομία και στις κοινωνίες.

Παρότι βρίσκεται παντού και προσφέρεται δωρεάν, οι άνθρωποι σε πολλές περιπτώσεις είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε και μάλιστα πολύ ακριβά για την απόκτησή του δημιουργώντας και συντηρώντας μια ολόκληρη τάξη ευπόρων και ευυπόληπτων  συμπολιτών μας, η οποία έχει καταλήξει άρχουσα.

Είναι κακό για την υγεία, την ευμάρεια, την ψυχική ισορροπία, τη συνύπαρξη με τους άλλους, κι όμως το καταναλώνουμε σε ατέλειωτες ποσότητες, δίχως δεύτερη σκέψη.

Όσο παραπάνω καταναλώνουμε, τόσο παραπάνω παράγεται και διατίθεται, χωρίς κανένα όριο, καμιά οροφή, παρότι η λογική μας λέει ότι θα μπορούσαμε να ζήσουμε και χωρίς αυτό και μάλλον αρκετά καλύτερα. 'Η, εστω, καταναλώνοντάς το σε λογικότερες ποσότητες.

Σοφοί, επιστήμονες και φιλόσοφοι βεβαιώνουν ότι το αγαθό αυτό είναι πρακτικά ατέλειωτο όπως το σύμπαν κι άμετρο όπως οι άνθρωποι. Δίχως καμιά προστασία, κανενός είδους καλλιέργεια, χωρίς προσπάθεια είναι διαθέσιμο σε όλους σε ποσότητες ανεξάντλητες.

Για πολλούς έχει ιδιότητες παυσίπονες και παυσίλυπες, δυσάρεστα αισθήματα όμως που με μυστήριο τρόπο μεταφέρει σε αυτούς που το καταναλώνουν λιγότερο προκαλώντας τους αντίστοιχα δυσφορία και θλίψη.

Χωρίς επένδυση και προσπάθεια μας πλημμυρίζει ευχάριστα και μας ανακουφίζει από τις σκέψεις μας, μας απελευθερώνει από τους συλλογισμούς μας. 

Μερικοί ισχυρίζονται ότι δεν πρόκειται για αυτοτελές αγαθό αλλά για μια έλλειψη, μια αδυναμία. Άλλοι ότι είναι βασικό συστατικό της ανθρώπινης υπόστασης, κάτι σαν το νερό, και μάλιστα σε αναλογία μεγαλύτερη από το 70% του πολύτιμου υγρού στοιχείου στον οργανισμό μας.

Όπως και νάχει, η κοινή βλακεία αποτελεί τη μοναδική περίπτωση που συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά ενός πραγματικά Δημόσιου Αγαθού.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

Αρνησιδικία: η ανώτερη μορφή τρομοκρατίας

Από την εποχή των πρώτων ανθρώπινων κοινωνιών, πολύ πριν τους σοσιαλιστές, τους φιλελεύθερους, τους συντηρητικούς, την αμερικάνικη ανεξαρτησία, τη γαλλική επανάσταση, ακόμη πιο πριν κι από τους βασιλιάδες και τους αυτοκράτορες και τις εκκλησίες και τους ευγενείς και τα φέουδα, στην αυγή της ανθρωπότητας, οι ανθρώπινες κοινότητες συγκρότησαν τους πρώτους θεσμούς γύρω από τρεις βασικές ανάγκες: την προστασία των πόρων της κοινότητας, την επίλυση των διαφορών μεταξύ των μελών τους και την εφαρμογή των κανόνων τους.

Αυτοί που επέλυαν τις διαφορές λέγονταν γέροντες, σοφοί, ιερείς, μάγοι. Αργότερα έγιναν  "Βουλή του Αρείου Πάγου", "Ηλιαία", πραίτωρες", "τιμητές", "αγορανόμοι", "ίππαρχοι", "βασιλείς-δικαστές"  και άλλα πολλά.

Δίχως αυτή τη συνθήκη καμιά ανθρώπινη κοινότητα δεν μπορεί να λειτουργήσει. Απλώς κατασπαράσσεται κι αφανίζεται. Καταρχήν μεταξύ της και στη συνέχεια από τους άλλους.

Το κράτος δικαίου, ήδη από τον 19ο αιώνα, οργάνωσε σταδιακά με ανεξάρτητο τρόπο αυτή την εξουσία, ώστε να διασφαλίζεται κατά το δυνατόν η αντικειμενικότητα της κρίσης της στην επιβολή των νόμων.

Προϋπόθεση για να λειτουργήσει η δικαιοσύνη είναι να αποδίδεται έγκαιρα, κατά το δυνατόν άμεσα. Όχι όταν το νόημα της διαφοράς έχει εκλείψει ή οι πρωταγωνιστές έχουν χαθεί.

Ο Anders Behring Breivik, ο πλέον αποτρόπαιος εγκληματίας δολοφόνος  που εμφανίστηκε στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες, και μάλιστα στην ειρηνικότερη χώρα της, στη Νορβηγία, δικάστηκε και καταδικάστηκε μόλις μερικούς μήνες από τη σύλληψή του. Η δίκη του Timothy McVeigh, του τρομοκράτη της Οκλαχόμα, ξεκίνησε έναν χρόνο μετά. Ο νόμος (διαφορετικός σε κάθε περίπτωση) εφαρμόστηκε. Το κοινό περί δικαίου αίσθημα ικανοποιήθηκε. Οι άνθρωποι μπορούν να στοχαστούν επάνω στις αιτίες που γέννησαν αυτά τα τέρατα και να επουλώσουν τις πληγές τους. Οι υποψήφιοι εγκληματίες να παραδειγματιστούν.

Στη χώρα μας η δικαιοσύνη απλώς έχει σταματήσει να λειτουργεί. Ούτε για τα μικρά ούτε για τα μεγάλα. Ούτε για τα αστικά ούτε για τα ποινικά.

Οι υποθέσεις εκδικάζονται χρόνια μετά, όταν σε πολλές περιπτώσεις τα στοιχεία έχουν πια ξεχαστεί, οι άνθρωποι έχουν αλλάξει ζωή, τόπο ή και χώρα, οι επιχειρήσεις έχουν  χαθεί, η ίδια η διαφορά αρκετά συχνά δεν έχει πλέον νόημα. Από τη διένεξη με τον γείτονα, τον νοικάρη, την ασφαλιστική εταιρεία, τον εργολάβο, τον πελάτη, την επιχειρηματική διαφορά ως τον πιθανό τρομοκράτη και τον δολοφόνο, παντού μια γενικευμένη σχεδόν καθολική αρνησιδικία.

Μια άλλη βασική αρχή είναι ότι το κόστος της απόδοσης της δικαιοσύνης το αναλαμβάνει το κοινωνικό σύνολο. Η επίλυση διαφορών και η εφαρμογή του νόμου αποτελεί βασική λειτουργία του κράτους, σημαντικό μέρος του σκληρού πυρήνα της ύπαρξής του. Αλλιώς η μικρή διαφορά, που αποτελεί τη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, δεν θα βρει ποτέ τον δρόμο του δικαίου. Φυσικά, με τους αναγκαίους αποτρεπτικούς μηχανισμούς για την άσκοπη χρήση της. Όχι όμως πονηρά εισπρακτικούς, καθώς αυτοί ακυρώνουν την ηθική και λειτουργική ουσία της δικαιοσύνης και δημιουργούν απλώς προσόδους για τρίτους και αρπαχτές για το δημόσιο.

Στο καθεστώς της γενικευμένης αρνησιδικίας που επικρατεί στη χώρα μας, η αγορά ενσωματώνει τόσο το κόστος της λειτουργίας όσο και της μη λειτουργίας της δικαιοσύνης και διαμορφώνεται ανάλογα.

Η καθυστερημένη εκδίκαση πολλαπλασιάζει την ανάγκη για δικαστικές προσφυγές επιδεινώνοντας το πρόβλημα σε έναν φαύλο κύκλο. Σε περιόδους περιορισμένης ρευστότητας κανείς δεν πληρώνει, ακόμη και να έχει να πληρώσει. Το κόστος της καθυστέρησης της οφειλής για χρόνια είναι πολύ μικρότερο από το επιτόκιο που θα πλήρωνε ο οφειλέτης εάν δανειζόταν. Το πρόσθετο κόστος γι' αυτόν που έχει δίκιο μειώνει τη διαπραγματευτική του ισχύ, ενώ το ρίσκο να μην πάρει ποτέ τα χρήματά του κάποιος που δίκαια του οφείλονται τρία και πέντε χρόνια μετά είναι πολύ μεγάλο. Ακόμη κι αν αγνοήσει την πιθανότητα κακοδικίας, τον χαμένο χρόνο, το χρηματικό κόστος, ξέρει ότι οι αποφάσεις σπάνια μπορούν να εφαρμοστούν έγκαιρα και χωρίς και άλλες επιπρόσθετες δαπάνες. 

Το κράτος μας, που αδυνατεί να εφαρμόσει τις αποφάσεις που αφορούν δικά του συμφέροντα, απλώς αδιαφορεί (όταν δεν εμποδίζει με διάφορους τρόπους) την εφαρμογή των αποφάσεων που αφορούν την επίλυση διαφορών μεταξύ των πολιτών. Πρακτικά η επίλυση μιας διαφοράς 1.000, 2.000 ευρώ είναι απαγορευτική. Οπότε παράγεται γενικευμένη ανομία.

‘Η συμβιβάζεσαι με την αδικία ή τρέχεις στο δικαστήριο και χαλάς κι άλλα χρήματα και χρόνο. Παρόμοια είναι η κατάσταση στις περιουσιακές διαφορές. Καταπατήσεις επιβεβαιώνονται de facto, αυθαίρετα χτίζονται. Σε αυτό το πλαίσιο κανείς δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις, να υπογράψει συμφωνίες, να σχεδιάσει για το μέλλον και να επενδύσει σε αυτό μεγαλύτερα αλλά, κυρίως, μικρότερα ποσά, να επενδύσει τα καθημερινά του όνειρα.  

Έτσι σταδιακά η δικαιοσύνη και το κράτος υποκαθίστανται από συμμορίες και μαφίες που απαντούν στη ζήτηση μιας καινούριας αγοράς, που δημιουργείται και μεγαλώνει στο κενό που αφήνει η κρατική δυσλειτουργία. Δίκιο έχει όποιος έχει τα περισσότερα καλάσνικοφ και τη δυνατότητα να αγκαζάρει τους πιο πολλούς χαζοφουσκωτούς. Αυτός που μπορεί να εξασφαλίσει την επιβολή της δικαιοσύνης προσλαμβάνοντας έναν εγκληματία, μια συμμορία είσπραξης, έναν "προστάτη". Σίγουρα πάντως όχι ο πιο αδύναμος. Και όποιος δεν έχει τη δυνατότητα ούτε γι' αυτό, ο πιο ευάλωτος, ο πιο απελπισμένος, σπρώχνεται να αναζητήσει φυσική ή πολιτική «προστασία» σε βίαια ναζιστικά μορφώματα, που έχουν όλα τα στοιχεία των  μαφιόζικων  συμμοριών προστασίας.

Είναι αυτή η αντανάκλαση στην πολιτική της αρνησιδικίας και της αδυναμίας επιβολής του νόμου. Οι συμμορίες αυτές προσθέτουν στην εγκληματική τους βάση την επικίνδυνη ιδεολογική διάσταση καθώς επιχειρούν να αλώσουν μέσω των διαδικασιών της Δημοκρατίας το κράτος ή ό,τι έχει απομείνει από αυτό. Από κοντά έρχονται και οι ενισχύσεις των  τρομοκρατημένων τρομοκρατών που ληστεύουν τράπεζες και σουπερμάρκετ, βάζουν γκαζάκια από δω κι από κει, και πυροβολούν αδέξια ό,τι βρουν, ψελλίζοντας κάτι ακατάληπτα θρησκόληπτα ιδεολογήματα. 

Μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα συνέβαινε στους δρόμους των πόλεων σε προηγμένες κοινωνίες, στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη, στη Μαδρίτη, εάν η δικαιοσύνη έπαυε να λειτουργεί όπως έχει συμβεί πρακτικά στη χώρα μας;

Είναι κι αυτό μια απόδειξη της ελληνικής υπανάπτυξης: δεν σκοτωνόμαστε (ακόμη), ανεχόμαστε την έλλειψη της βασικής κρατικής λειτουργίας σαν φυσικό γεγονός και αποδεχόμαστε την υποκατάστασή της από προστάτες και νονούς, γιατί βαθιά μέσα μας ένα μεσαιωνικό τμήμα της νοοτροπίας μας το επιτρέπει.

Η περίπτωση του Κώστα Σακκά, παρότι ποινική και όχι αστική, είναι ίσως από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις αρνησιδικίας. Tο κράτος ανίκανο να εκδικάσει μια κρίσιμη και συμβολική υπόθεση έγκαιρα και να τιμωρήσει έναν εγκληματία, εφόσον αυτός αποδειχθεί ένοχος, ή να αθωώσει έναν πολίτη, εάν αποδειχτεί αθώος, τελικά  τον δικαιώνει ηθικά χωρίς δίκη, δίχως κρίση, ενώ παράλληλα τον εξοντώνει φυσικά. Το ακριβώς αντίθετο δηλαδή από αυτό που θάπρεπε να επιδιώκει: την ηθική ήττα της ιδεολογίας του εγκλήματος και όχι τη φυσική εξόντωση ενός κατηγορούμενου δίχως δίκη και δίχως κρίση, η οποία αποτελεί ήττα της Δημοκρατίας.

Το παιχνίδι χάθηκε  για όλους αλλά για λάθος λόγους: για τον κατηγορούμενο που εξωθείται στα άκρα, για το κράτος που αυτοπαγιδεύεται, για τους πολίτες που παραπλανιούνται, για τη Δημοκρατία που ξεφτιλίζεται.  

Το κράτος εμφανίζεται να προσπαθεί απελπισμένα κι άκομψα να κρύψει την ανικανότητά του να ασκήσει τη βασική εξουσία της απόδοσης δικαιοσύνης με δικονομικά τερτίπια και εμφανώς παράνομες πρακτικές, ακυρώνοντας την ουσία του Κράτους Δικαίου.

Ακυρώνει το συμβόλαιο εμπιστοσύνης κράτους-πολίτη και χαρίζει το ηθικό πλεονέκτημα στην τρομοκρατία, άσχετα από τον συγκεκριμένο κατηγορούμενο.

Δικαιώνει άδικα, από απλή ανικανότητα, αβελτηρία  και κοινή βλακεία, το παλιό σύνθημα ότι το κράτος είναι ο πρώτος τρομοκράτης. Με τις πράξεις του αλλά, κυρίως, με τις παραλείψεις του.

Η μη απονομή δικαιοσύνης και η αδυναμία εφαρμογής των αποφάσεών της υποθάλπει τον γενικευμένο φόβο, τη γενικευμένη δυσπιστία, επιβεβαιώνει την καθολική ανασφάλεια.

Αν η αποτυχία αυτή δεν είναι η κατά κράτος επικράτηση του τρόμου, αν δεν είναι υπόθαλψη της τρομο-κρατίας, τότε τι είναι;

Ποιος θα δικάσει και θα αποδώσει ευθύνες λοιπόν στους κρατικούς τρομο-κράτες, σε όλους τους υπουργούς που πέρασαν από το κρίσιμο Υπουργείο Δικαιοσύνης και ανέχθηκαν την αρνησιδικία, τη δημιουργία της αγοράς του τρόμου, τον εξευτελισμό της Δημοκρατίας;

Όλους αυτούς που δεν έπραξαν αυτά που όφειλαν για να λειτουργούν έγκαιρα και αποτελεσματικά οι μηχανισμοί της Δικαιοσύνης, που είναι θεμελιώδεις  για την οικονομία, για την ελευθερία, για τη Δημοκρατία, για την αξιοπρέπεια και τελικά την ίδια την επιβίωση των πολιτών και της χώρας;

Αλλά κάτι ξεχάσαμε. Αυτοί έχουν ασυλία για τις πράξεις τους.

Κυρίως όμως για τις παραλείψεις τους.  

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

Υ.Γ. 22/7/2015. 

Το άρθρο αυτό γράφτηκε στις 2 Ιουλίου του 2013 με αφορμή την υπόθεση του Κώστα Σακκά. Αν αναρωτιέστε γιατί φτάσαμε ως εδώ, η απάντηση είναι αυτή: Θα μπορούσε να είχε γραφτεί ακριβώς το ίδιο χθες.

Δυο ολόκληρα χρόνια μετά, τίποτε δεν έχει αλλάξει. Οι τρομοκράτες ναζί αυτή τη φορά που, σε αντίθεση με τους άλλους, είχαν την εξυπνάδα να χρησιμοποιήσουν τους μηχανισμούς της Δημοκρατίας, αφήνονται αδίκαστοι. Από τους υποστηρικτές των τρομοκρατών μπαχαλάκηδων. Και ψηφίζουν μαζί τους στη Βουλή.

Το κράτος ουσιαστικά αρνησιδικεί σε κάθε υπόθεση, εκτός από αυτές με ισχυρή βούληση της εκτελεστικής εξουσίας και των πελατών της. Και η αγορά αυτορρυθμίζεται με κάθε μέσο, θεμιτό και κυρίως αθέμιτο, στρεβλωμένη πάντα υπέρ των ισχυρότερων. Που διαθέτουν και τα όργανα επιβολής του νόμου τους πλέον, αφότου άνοιξαν οι φυλακές και βγήκαν μέχρι και οι βαρυποινίτες. Ενώ η Βουλή συζητά και πάλι έναν νέο κώδικα πολιτικής δικονομίας καθ' υπόδειξη των δανειστών. Αθάνατη Ελλάς, που πεθαίνεις κάθε μέρα.

Νέλσον Μαντέλα: ένας ηγέτης φεύγει

Πριν εβδομήντα χρόνια περίπου ένας άλλος ηγέτης, ο Μαχάτμα Γκάντι, διαμόρφωσε ίσως όσο κανείς άλλος τις πολιτικές συνειδήσεις και το συλλογικό ασυνείδητο της νέας εποχής και επηρέασε καθοριστικά τις μεγάλες αλλαγές ισορροπιών αλλά, κυρίως, ιδεολογιών του ακραίου, πλούσιου, βίαιου και αντιφατικού 20ου αιώνα.

Οδήγησε μια ολόκληρη ήπειρο στην ανεξαρτησία από την εκμετάλλευση της αποικιοκρατίας με τις ιδέες της ανοχής και της μη-βίας, με το παράδειγμα και τα σύμβολα.

Ο Μαχάτμα Γκάντι είχε περιγράψει, ή καλύτερα προδιαγράψει, από το πρώτο μισό του περασμένου αιώνα την πορεία του Νέλσον Μαντέλα, που ήταν και η δική του πορεία:

«Πρώτα σε αγνοούν, μετά σε κοροϊδεύουν, μετά σε πολεμούν, μετά τους νικάς».

Κι όταν τους νικήσεις, όταν έρθεις στην εξουσία, τότε δοκιμάζεται η δύναμη του χαρακτήρα, η πίστη στις αρχές του ανθρωπισμού και της ανεκτικότητας, η αγάπη για τους ανθρώπους του τόπου σου. Αυτή ορίζει αν θα βρεις τη δύναμη να συμφιλιωθείς και επομένως να συμφιλιώσεις, νικώντας την αυτοκαταστροφική απόλαυση της εκδίκησης.

Ο Νέλσον Μαντέλα δοκιμάστηκε κι άντεξε τις αντιξοότητες. Aλλά ο φάρος του ηθικού του αναστήματος φώτισε τον κόσμο όταν ήρθε στην εξουσία. Τότε που δοκιμάζεται πραγματικά ο ηγέτης, όπως έλεγε ο Αβραάμ Λίνκολν. 

Η δύναμή του να ελέγξει τον εαυτό του, να συμφιλιωθεί, να συγχωρήσει τα 27 χρόνια φυλάκισης και κακουχίας κι έτσι, με το παράδειγμά του, με τη γενναιοδωρία της ψυχής του, να οδηγήσει στη συμφιλίωση των μαύρων με τους λευκούς πρώην δυνάστες τους στην καινούρια Νότια Αφρική, να κοιτάξει δηλαδή μπροστά κι όχι πίσω, επέτρεψε να δουν μέσα από τα μάτια του την πρόοδο κι όχι τη βία όλοι οι πολίτες της χώρας του. Κι ακόμη όλοι οι άνθρωποι του κόσμου.

Σήμερα η Νότια Αφρική είναι μια χώρα με ανοιχτή κοινωνία και οικονομία, στην πρωτοπορία της παγκόσμιας προσπάθειας για τον σεβασμό και την αναγνώριση ίσων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για όλους, ανεξάρτητα από τη φυλή, τη θρησκεία, την καταγωγή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό.

Είναι χαρακτηριστικό της διορατικότητας του ανδρός ότι η Νότια Αφρική, στην καρδιά μιας συντηρητικής, δεισιδαίμονος και θρησκόληπτης ηπείρου, ήδη από το 1994 υπήρξε η πρώτη χώρα παγκοσμίως που ενσωμάτωσε στο πρώτο ελεύθερο από το απαρτχάιντ Σύνταγμά της, ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, την απαγόρευση διακρίσεων, ανάμεσα στις άλλες, με βάση το φύλο ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Τοποθέτησε έτσι τη χώρα του στην πρωτοπορία του διεθνούς κινήματος που συνεχίζεται και καταλήγει σταδιακά στην ολοκλήρωση της ενσωμάτωσης της αρχής αυτής σε νέες διεθνείς συνθήκες, συντάγματα και νόμους σε όλο τον κόσμο. 

Έτσι η Νότια Αφρική μεταμορφώθηκε από μια χώρα παρίας της παγκόσμιας κοινότητας σε μια χώρα ισχυρή, με ζωντανές κοινότητες, διαχειρίσιμες αντιφάσεις, δημοκρατικό διάλογο, παραγωγή, έρευνα, πανεπιστήμια, πλούτο, που ηγεμονεύει στην Αφρικανική Ηπειρο. 

Από το κουκούλι της ψυχής του Μαντέλα βγήκε μια χώρα που αντιμετωπίζει όλα τα δύσκολα αλλά φυσιολογικά προβλήματα και προκλήσεις της σύγχρονης εποχής. Μια χώρα που έχει συμφιλιωθεί με τον εαυτό της, έχει αναγνωρίσει, κατανοήσει και αποδεχτεί το παρελθόν της, και προοδεύει ξεπερνώντας το. 

Ο Νέλσον Μαντέλα και ο Μαχάτμα Γκάντι μάς δείχνουν ότι οι μεγάλες και διαρκείς νίκες στα σταυροδρόμια των οριακών καταστάσεων δεν κερδίζονται μόνο με προγράμματα και στόχους, μόνο με την κοινή λογική, όσο καλοπροαίρετα, σημαντικά και απολύτως αναγκαία κι αν είναι αυτά. Αποδεικνύουν πως σίγουρα δεν κερδίζονται με πολιτικάντικες κουτοπονηρίες και εκδικητική μικροψυχία. 

Κερδίζονται και, κυρίως, διαρκούν κι επικρατούν μόνιμα, με τον λόγο και το παράδειγμα.

Κερδίζονται στο δύσκολο πεδίο των αρχών, των ιδεών και των συμβόλων. 

Δίχως αυτά οι όποιες «νίκες» είναι υποθηκευμένες, λειψές και φευγαλέες όταν δεν μετατρέπονται ευθύς εξαρχής ή πολύ σύντομα σε καταστροφικές ήττες. 

Για τον λόγο αυτό ο φάρος του Νέλσον Μαντέλα, όπως και αυτός του Μαχάτμα Γκάντι, είναι από εκείνους που δεν θα σβήσουν, φωτίζοντας τον δρόμο μας στις καταιγίδες του 21ου αιώνα που σιμώνουν.

Υ.Γ. 

"As I walked out the door toward the gate that would lead to my freedom, I knew if I didn't leave my bitterness and hatred behind, I'd still be in prison,"

"Καθώς διάβαινα την πόρτα προχωρώντας προς την πύλη της φυλακής που οδηγούσε στην ελευθερία μου, γνώριζα πως αν δεν άφηνα πίσω την πικρία και την έχθρα, θα ήμουν για πάντα στη φυλακή."

Νέλσον Μαντέλα



Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

Αναφορές:

 The twilight of a living God

 http://www.guardian.co.uk/world/nelsonmandela 

 http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_01/07/2013_506736