Τριακόσιοι οι νεκροί από την επίθεση φανατικών στο τζαμί των Σούφι στην Αίγυπτο.
Οι Σούφι είναι μια μυστικιστική τάση του Ισλάμ που διασχίζει τους αιώνες, περισσότερο την ορθόδοξη, τη σουνιτική αλλά και την σιιτική εκδοχή του. Δεν πρόκειται για ένα διακριτό δόγμα αλλά για μια βαθιά χαραγματιά της ιστορίας, μια ιδιαίτερη ευαισθησία, που γεννήθηκε και εξελίχθηκε συμμετρικά με τον χριστιανικό μυστικισμό, του Αη Γιάννη του Σταυρού, της Αγίας Τερέζας της Άβιλα ως τα γκόσπελς. Έχουν και οι δυο τις ρίζες τους στην Ιουδαϊκή αρχαιότητα και στην Ελληνιστική Αλεξάνδρεια, στον Κλήμη τον Αλεξανδρινό και στον Εβραίο Φίλωνα, επίσης Αλεξανδρινό.
Η παρουσία και ένωση με τον Θεό μέσω της αγάπης και της ένωσης με τον άνθρωπο με τρόπο υπερβατικό, η διαρκής αμφισημία του έρωτα για έναν ανθρώπινο και υπερανθρώπινο αγαπημένο, παίρνει θεολογική υπόσταση στο ιδιαίτερο βάρος που έχει η σχέση δάσκαλου μαθητή στη θρησκευτικότητα της παράδοσης των σούφι σε σχέση με τα ιερά κείμενα. Σε μια ερωτική συντροφικότητα όπως αυτή του αξεπέραστου ποιητή Τζαλαλαντίν Ρουμί με τον δάσκαλο του οποίου υπήρξε ο μόνος μαθητής και τον μοναδικό μαθητή του ίδιου.
Οργανώθηκαν σε τάγματα μοναστικά, από τα χρόνια των πρώτων λαμπρών χαλιφάτων των Ομευάδων, από τα πρώτα χρόνια μετά τον Προφήτη, τον 7ο αιώνα, όπως περίπου και τα μοναστικά τάγματα της Δύσης, των Φραγκισκανών και των Ιησουϊτών. Και περισσότερο ακόμη από αυτούς αγάπησαν τη γνώση, τις επιστήμες, τη φιλοσοφία, την ιατρική, την ποίηση και πάνω από όλα τη μουσική. Σε έναν κόσμο πιο πλούσιο και φωτισμένο για αιώνες από τη Δυτική χριστιανοσύνη, περισσότερο ανοιχτό στο εμπόριο και στη γνώση, τα τουρούκς, τα μοναστικά τάγματα του σουφισμού, επηρέασαν την επέκταση του Ισλάμ στα πιο μακρινά από το κέντρο του σημεία, σε όλες τις ηπείρους, από την Ινδία ως την Άπω Ανατολή, όπως και τα δυτικά μοναστικά τάγματα. Μια από τις εκδοχές για τη ρίζα του ονόματός τους είναι τα μάλλινα ρούχα που φορούσαν, μια άλλη είναι η Ελληνική λέξη σοφία.
Πολεμήθηκαν κατά εποχές, ειδικά με την άνοδο των ριζοσπαστικών και σκληρών τάσεων των ουαχαβιστών και του σαλαφισμού.
Τους χρωστάμε μερικά από τα πιο όμορφα ποιήματα αγάπης της ανθρωπότητας, τον Τζαλαλαντίν Ρουμί αλλά και τον Ομάρ Καγιάμ, τον Αλ Γκαζαλί και κάποιες από τις πιο βαθιές μουσικές της ως την έκσταση των περιστρεφόμενων Δερβίσιδων.
Οι ακόλουθοί τους στη μοντέρνα εποχή σε κάθε ήπειρο ακολούθησαν τον δρόμο τους, πιο ανοιχτό ή πιο κλειστό, πιο φτωχό ή πιο πλούσιο, με ένα αόρατο δίχτυ να τους ενώνει κάτω από τα κύματα της ιστορίας.
Κλείνουμε τη θλιβερή αυτή μέρα με ένα ποίημα του Τζαλαλαντίν Ρουμί (13ος αιώνας) .
Αδέλφια Μουσουλμάνοι δεν ξέρω τι να κάνω.
Δεν ξέρω τι να πω.
Δεν είμαι Χριστιανός ούτε Εβραίος.
Δεν είμαι Μουσουλμάνος ούτε και Ινδουιστής.
Δεν είμαι Βουδιστής μήτε και Σούφι.
Δεν είμαι και διόλου Ζεν.
Δεν έχω μια θρησκεία ή παράδοση.
Δεν είμαι απ΄ την ανατολή μήτε τη δύση
Ούτε από τη θάλασσα ούτε κι απ΄ τα βουνά.
Δεν είμαι στοιχειωμένος ή αιθέριος
Αλλά δεν είμαι ούτε και φυσικός.
Δεν είμαι οντότητα και δεν υπάρχω
Ούτε σ’ αυτόν μηδέ στον κόσμο τον επόμενο.
Δεν έρχομαι από την Εύα τον Αδάμ
ή κάποιαν άλλη ιστορία.
Ο τόπος μου είναι άτοπος
χνάρι δεν έχει το χνάρι μου.
Ούτε σώμα ούτε ψυχή.
Ανήκω στον Αγαπημένο.
Είδα τους δυο κόσμους σ’ έναν και γνωρίζω
τον πρώτο και τον τελευταίο
που αναπνέει μ’ ανθρώπινη πνοή.
Δεν ξέρω τι να πω.
Δεν είμαι Χριστιανός ούτε Εβραίος.
Δεν είμαι Μουσουλμάνος ούτε και Ινδουιστής.
Δεν είμαι Βουδιστής μήτε και Σούφι.
Δεν είμαι και διόλου Ζεν.
Δεν έχω μια θρησκεία ή παράδοση.
Δεν είμαι απ΄ την ανατολή μήτε τη δύση
Ούτε από τη θάλασσα ούτε κι απ΄ τα βουνά.
Δεν είμαι στοιχειωμένος ή αιθέριος
Αλλά δεν είμαι ούτε και φυσικός.
Δεν είμαι οντότητα και δεν υπάρχω
Ούτε σ’ αυτόν μηδέ στον κόσμο τον επόμενο.
Δεν έρχομαι από την Εύα τον Αδάμ
ή κάποιαν άλλη ιστορία.
Ο τόπος μου είναι άτοπος
χνάρι δεν έχει το χνάρι μου.
Ούτε σώμα ούτε ψυχή.
Ανήκω στον Αγαπημένο.
Είδα τους δυο κόσμους σ’ έναν και γνωρίζω
τον πρώτο και τον τελευταίο
που αναπνέει μ’ ανθρώπινη πνοή.
(μτφ Βίκος Ναχμίας)
Σήμερα είμαστε όλοι Αιγύπτιοι Σούφι, πλάι σε αυτούς τους 300 ανθρώπους που, δίχως να το πολυκαταλαβαίνουν, προσεύχονταν σε έναν από τους αρχαίους παραποτάμους της περίπλοκης ανθρώπινης ευαισθησίας. 'Όπως υπήρξαμε όλοι Άγγλοι, Παριζιάνοι, Νεοϋορκέζοι, Βαρκελωνέζοι, όταν ο τρόμος και η βία χτύπησε στην πάνω πλευρά, στη δική μας ήπειρο και στα δικά μας μοντέρνα ποτάμια.
Ίσως αυτό μας βοηθήσει να διακρίνουμε κάπως την περίπλοκη φύση αυτών των ατέλειωτων πολέμων στο εσωτερικό των δυο μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών και όχι τόσο μεταξύ τους, που βαστούν αμέτρητους αιώνες και παραλλάσσουν στα γυρίσματα της ιστορίας, των συνθηκών και της συγκρότησης της ψυχής μας, αλλά παραμένουν πάντα ίδιοι, μέρος της ανθρώπινης φύσης, της απελπισμένης κι ελπιδοφόρας ταυτόχρονα προσπάθειας ισορροπίας της αγάπης, του έρωτα, της γνώσης και της διαχείρισης του φόβου - μέρος ενός ονείρου που ονειρεύτηκαν κάποιοι άλλοι άνθρωποι πολλούς αιώνες πριν.
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
No comments:
Post a Comment