Ψυχραιμία, όλα αλλάζουν!

!

Ψυχραιμία!

Οι συνθήκες αλλάζουν, όπως ακριβώς και οι Συνθήκες.

Πολλοί φίλοι ανατριχιάζουν στο άκουσμα της ιδέας επικαιροποίησης της Συνθήκης της Λωζάνης. Συνιστώ ψυχραιμία. Οι διεθνείς Συνθήκες και ο Διεθνής νόμος δεν διαμορφώνουν μόνες τους την ιστορία, δεν σταματούν σε βάθος χρόνου την εξέλιξή της, η οποία διαμορφώνει διαρκώς νέες ισορροπίες δυνάμεων, νέες φιλοδοξίες, νέες συμμαχίες, άλλα συμφέροντα, που όταν υπογράφτηκαν δεν υπήρχαν ή δεν είχαν σημασία.

Αλλάζουν κι αυτές όπως κάθε τι, είτε μετά από διαπραγματεύσεις όταν κάποια από τα μέρη δεν αισθάνονται άνετα εντός τους και έχουν τη δυνατότητα να το επιβάλουν, είτε μετά από πολέμους και συγκρούσεις, είτε με τη διπλωματία και την οικονομική ισχύ. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που λαμβάνει υπόψη το μέρος που δεν επιθυμεί την αλλαγή είναι εάν το όφελος μια αλλαγής ή ενός συμβιβασμού είναι μεγαλύτερο από αυτό που θα μπορούσε να αποκομίσει με την εμμονή στην ακινησία ή το κόστος που θα αποφύγει. Ή από την άλλη για το μέρος που επιθυμεί την αλλαγή είναι το κόστος της προσπάθειας για να την πετύχει, διπλωματικό, οικονομικό, πολιτικό, εάν είναι μικρότερο από το όφελος που προσδοκά να αποκομίσει. Αυτός είναι ο κανόνας της διάρκειας, συμφωνημένης αλλαγής ή βίαιης ανατροπής.

Η συνθήκη της Λωζάνης είναι από τις πιο μακρόβιες Διεθνείς συνθήκες. Άλλες, όπως των Βερσαλλιών, που προέκυψαν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ανατράπηκαν  πολύ νωρίτερα. Άλλες βιαίως, άλλες ειρηνικά. Όπως η συνθήκη της Άλμα Άτα, που διέλυσε την ΕΣΣΔ αναγνωρίζοντας την Ανεξαρτησία των Δημοκρατιών της, πράγμα που η ισχυρότερη Ρωσία παρέκαμψε δια της βίας λίγα χρόνια αργότερα στη Γεωργία, Οσετία, Κριμαία και Ανατολική Ουκρανία, δια της διπλωματίας και ήπιας βίας στη Λευκορωσία και αλλού. Ή η Συνθήκης της Γιάλτας και του Πότσδαμ. Που ανετράπη από την κατάρρευση ενός των μερών, αλλά σε κάποιον βαθμό εξακολουθεί να ισχύει με τη διάδοχη Ρωσία.

Η συνθήκη της Λωζάνης, από το '22 μέχρι σήμερα, έχει να αντιμετωπίσει μια διαφορετική πραγματικότητα. Τη διαφορά ισχύος που σταδιακά αναπτύχθηκε ανάμεσα στην Ελλάδα και Τουρκία, τη σημασία του εμπορίου για τη δεύτερη δια μέσου του Αιγαίου, του πιθανού ορυκτού πλούτου που έγινε εκμεταλλεύσιμος σε θαλάσσιες περιοχές που όταν υπεγράφη η συνθήκη δεν ήταν, της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα το 1946,  της ένταξης της Ελλάδας στην Ε.Ε. και πολλά άλλα. Πολλές παράμετροι έχουν αλλάξει. Κάποιες πτυχές έχουν ήδη παραβιαστεί, όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νήσων και η Στρατιά του Αιγαίου, η βίαιη εκδίωξη των Ελλήνων της Πόλης κλπ.  Η Ελλάδα προφανώς δεν έπρεπε  και δεν μπορούσε να εκδιώξει τους μουσουλμάνους της Θράκης σε αντίποινα, αντιθέτως η μερική καταπίεσή τους για χρόνια και η βλακώδης ομογενοποίηση Τουρκικής καταγωγής Ελλήνων πολιτών, Αθίγγανων και Πομάκων, με βάση το θρήσκευμα, αντί να τους ενσωματώσει στον Εθνικό κορμό, τους έσπρωξε στην 'Αγκυρα. Έχουν συμβεί και άλλα πολλά. Η σχέση δυνάμεων έχει αλλάξει.

Με αυτά δεν θέλω να πω ότι είναι ή δεν είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας το άνοιγμα της συζήτησης για τη Συνθήκη της Λωζάνης. Δεν έχει νόημα αυτή η διαπίστωση. Είναι σαν να λέει κανείς ότι δεν είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας η βιομηχανοποίηση της Τουρκίας, ή η εξέλιξη της τεχνολογίας, ή το διαδίκτυο, ή η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη. Πιθανόν και να μην είναι.

Όμως κανείς δεν μπορεί να οχυρωθεί πίσω από την υπεράσπιση ενός νόμου για να προστατεύσει τα συμφέροντά του όταν οι συνθήκες, οι ισορροπίες και οι δυνάμεις που γέννησαν αυτόν τον νόμο έχουν μεταβληθεί. Δεν μπορείς να υπερασπίζεσαι, για παράδειγμα, την απαγόρευση του διαζυγίου επί της αρχής, όταν αυτοί που δεν τη θέλουν έχουν γίνει περισσότεροι και ισχυρότεροι και το θεωρούν προτεραιότητα.

Δεν είναι θέμα καλού και κακού. Είναι θέμα ρεαλισμού.

Για να αντιμετωπίσεις την πραγματικότητα και να αποφύγεις τα χειρότερα ή να επινοήσεις τρόπους για να πετύχεις τα καλύτερα δεν ωφελεί να την αγνοείς αλλά να τη δεις με τα μάτια του άλλου. Αυτό που εκείνος θεωρεί ότι δικαιούται και αυτό που μπορεί να επιτύχει. Και να εκτιμήσεις πού βρίσκεσαι εσύ, τι θα ήθελες, τι δικαιούσαι, τι μπορείς να επιτύχεις και κυρίως πότε. Τι συμμαχίες, τι συμφέροντα δημιουργείς, τι ισχύ διαθέτεις (και μη γελιόμαστε, η στρατιωτική ισχύς είναι καταρχήν αποτέλεσμα της οικονομικής και διπλωματικής, από μόνη της δεν είναι βιώσιμη), και να αναλάβεις την πρωτοβουλία να αλλάξεις αυτό που μπορείς για να βελτιώσεις τη θέση σου.

Ώστε το κόστος αλλαγής της συνθήκης να γίνει μεγαλύτερο από το όφελος γι' αυτόν που το επιδιώκει. Όπως και να βρεις αμοιβαίως επωφελείς διεξόδους με δική σου πρωτοβουλία και να βρεις τρόπους να δημιουργήσεις διεθνείς ισορροπίες ισχύος γύρω από αυτές. Και τότε να ανοίξεις εσύ τη συζήτηση. Τα περήφανα και ουσιαστικά αυτοκτονικά "μολών λαβέ", όταν είναι άκαιρα κι εκτός ισορροπίας δυνάμεων, καταλήγουν συνήθως σε Θερμοπύλες. Σε περήφανες ήττες, όχι σε διεξόδους και βελτίωση των προοπτικών για το έθνος.

Ας μείνουμε ψύχραιμοι. Ας τα σκεφτούμε όλα αυτά. Το ανησυχητικό δεν είναι οι φιλοδοξίες της γείτονος. Ίσως αυτό να μας ξυπνήσει. Γιατί το ανησυχητικό είναι ότι το Ελληνικό κράτος είναι γυμνό. Χωρίς παραγωγική βάση, με την οικονομία σε αποσύνθεση, με την υποβάθμισή του στις Διεθνείς του συμμαχίες, στις οποίες αντί να προσφέρει για να μπορεί να απαιτήσει έγινε βάρος, με τον εσωτερικό κοινωνικό ιστό σε αποσύνθεση, τα πράγματα είναι δύσκολα. Εκεί είναι η μάχη που προηγείται της συζήτησης με τον όποιον Εντρογάν.

Όταν εντέλει ένα κράτος δεν μπορεί να επιβάλει στοιχειωδώς τον νόμο στο εσωτερικό του και καθένας, κάθε μικροσυμμορία και μαφία, καταλαμβάνει ό,τι Δημόσιο ή ιδιωτικό θέλει, το καίει, το βανδαλίζει, όπου και όποτε του γουστάρει, χωρίς συνέπειες γιατί αυτό θεωρεί δίκαιο, πώς μπορεί το έθνος που το ανέχεται αυτό να ελπίζει ότι το ίδιο αυτό δικό του κράτος ή η Διεθνής κοινότητα θα επιβάλει τον Διεθνή νόμο έναντι ενός ισχυρότερου μέρους;

Αυτό είναι το πρώτο ερώτημα που πρέπει να απαντήσουν οι Έλληνες πριν αρχίσουν να μιλούν με τον Ερντογάν.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος