Σύμφωνα με το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, έφυγε για να γλυτώσει τη σφαγή των νηπίων που είχε διατάξει ο Ιουδαίος Βασιλιάς Ηρώδης, με πρωτοβουλία του και όχι εντολή των Ρωμαίων. Διότι φοβόταν ο βασιλεύς των Ιουδαίων έναν αρχαίο μύθο, που έλεγε ότι ανάμεσά τους θα γεννιόταν ο νέος βασιλέας των Ιουδαίων που θα τον εκθρόνιζε. Ο μύθος αυτός είναι κοινό μοτίβο από την Ελληνική αρχαιότητα, από την εποχή του Κρόνου, που έτρωγε τα παιδιά του και ο Δίας μόνο διέφυγε στην Κρήτη, ή αργότερα τον μύθο του Οιδίποδα, γιο του Λάιου και της Ιοκάστης.
Εάν δεχθούμε ως αληθή τα γεγονότα που περιγράφονται στο κατά Ματθαίον, τότε πράγματι, με τη σημερινή ορολογία, ο Ιησούς και η οικογένειά του υπήρξαν εσωτερικοί πρόσφυγες, θύματα πολιτικής δίωξης, που διέφυγαν σε άλλη επαρχία της αυτοκρατορίας όπου δεν είχε εξουσία ο τοπικός δυνάστης, για να σώσουν τη ζωή του παιδιού τους.
Όπως, για παράδειγμα, εκατομμύρια Σύριοι που έφυγαν σε άλλες περιοχές της χώρας τους στον σημερινό πόλεμο ή, ακόμη καλύτερα, οι ελάχιστοι Ουκρανοί που κατόρθωσαν να διαφύγουν στις γειτονικές Σοβιετικές δημοκρατίες και κάποιοι τους κάλυψαν, κατά τη γενοκτονία έξι εκατομμυρίων Ουκρανών με τεχνητό λιμό, το Holodomor του Στάλιν.
Καλό είναι όμως να έχουμε κατά νου και την Ιστορία.
Η πλειονότητα των ιστορικών θεωρεί ότι η σφαγή των νηπίων δεν υπήρξε πραγματικό γεγονός. Δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ευαγγελιστή και από κανέναν από τους Ρωμαίους και αρχαίους Ιουδαίους βιογράφους του Ηρώδη, που δεν δίστασαν να καταγράψουν πολλές άλλες αγριότητες της ύστερης εποχής της βασιλείας του. Μήτε από τον σπουδαίο ιστορικό Φλάβιο Ιώσηπο, του 1ου αιώνα, ούτε έχουμε κάποιο άλλο σχετικό αξιόπιστο τεκμήριο για το γεγονός. Σήμερα μάλιστα πολλές εκκλησίες, ιδιαιτέρως οι Αγγλικανικές, το τοποθετούν στο επίπεδο των μυθολογικών συμβολισμών και όχι των πραγματικών γεγονότων. Ας μην επεκταθούμε σε αυτήν την επιστημονική συζήτηση όμως. Δεν είναι ο χώρος μήτε ο χρόνος.
Η σφαγή των νηπίων και η φυγή στην Αίγυπτο αντικατοπτρίζει συμμετρικά στην Καινή Διαθήκη την αντίστοιχη φυγή του Μωυσή από την Αίγυπτο προς την Ιουδαία.
Η συμβολική της σημασία όμως, μαζί με άλλα στοιχεία του νέου δόγματος, υπήρξαν η βάση της ρήξης του Χριστιανισμού με τον Ιουδαϊσμό, του οποίου υπήρξε το διάδοχο δόγμα. Με το οποίο έπρεπε να διαχωριστεί δραστικά και να αντιπαρατεθεί ως κάτι διακριτό, για να διαδοθεί και επικρατήσει στα έθνη ως καθολική παγκόσμια και όχι εθνική εβραϊκή θρησκεία ή αίρεση. Έτσι έπρεπε να απορριφθεί από τους θρήσκους Εβραίους και να γίνει δεκτός από τους φωτισμένους ευγενείς Μάγους ο νέος Μεσσίας.
Στη βάση αυτής της ρήξης με τον γεννήτορα Κρόνο αναπτύχθηκαν για αιώνες τα (ακατανόητα αλλιώς) αντισημιτικά αισθήματα των νέων εξουσιών, θρησκευτικών και κοσμικών, που κατέληξαν σε άλλες εκατομμύρια προσφυγιές και διώξεις. Από την εκδίωξη των Εβραίων από τους Ισπανούς καθολικούς βασιλείς, πρόσφυγες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, στη σημερινή δική μας Θεσσαλονίκη, όπου ζούσαν μέχρι την εποχή μας, ως τις μεγάλες βαρβαρότητες του 20ού αιώνα.
Δεν είχε προφανώς αυτό κατά νου ο Ματθαίος όταν έγραφε το Ευαγγέλιο, αν το έγραψε ο ίδιος ή παρεισέφρησε αργότερα το στοιχείο της σφαγής των νηπίων.
Δεν έχει όμως και τόσο μεγάλη σημασία πλέον, παρά μόνο για την επιστημονική κατανόηση της ιστορίας και των θρησκευτικών κειμένων εντός αυτής. Δεν είναι ιστορικά κιτάπια τα Ευαγγέλια, ούτε τα Κοράνια και οι Διαθήκες. Ούτε κτηματολόγια. Σχήματα ιδεών και ταυτότητας είναι, ενώ παράλληλα περιέχουν χρήσιμες τεχνικές οδηγίες χρήσης και κοινωνικής λειτουργίας μιας άλλης εποχής. Ας ξεχωρίσουμε τα πρώτα από τα δεύτερα.
Στις γραφές όλων των θρησκειών μπορούμε να βρούμε και το μήνυμα αγάπης και το άλλο το βίαιο, το παρωχημένο. Κάθε εποχή ανακαλύπτει και καμία φορά χειραγωγεί το δικό της.
Ας μείνουμε όμως σήμερα καλύτερα στον ευαγγελικό μύθο και στην ανάγνωσή του. Χριστούγεννα είναι.
Ας προσπαθήσουμε να κρατήσουμε εμείς αυτό το μέρος, το καλό, το όμορφο, αυτό της αγάπης.
Από αυτή την οπτική ας κρατήσουμε, ναι, τη μυθική προσφυγιά της οικογένειας του Ιησού και το μήνυμα της αγάπης και της αποδοχής, του καταφυγίου, το μήνυμα του ανήκειν στην κοινότητα των ανθρώπων κι όχι των θηρίων.
Ας αφήσουμε όλα τα άλλα για άλλες στιγμές και ας σκεφτούμε για μια στιγμή μόνο, αν υπήρξε ο Ιησούς κι αν ερχόταν στις μέρες μας και περιπλανιόταν στους δρόμους μας, πώς θα συμπεριφερόταν, τι θα μας ζητούσε .
Αυτή είναι η ουσία για τους πιστούς Του. Και για καθέναν από εμάς.
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
Εικόνα:
"Η φυγή στην Αίγυπτο", Giotto di Bondone, 1303-1305, Cappella Scrovegni a Padova
No comments:
Post a Comment