Επί δεκαετίες στην Ελλάδα απαγορεύονταν οι καταδύσεις αναψυχής με αναπνευστικές συσκευές (scuba dive) σε ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ εκτός ελάχιστων επιλεγμένων σημείων, σε μια χώρα με χιλιάδες μίλια ακτογραμμών και νησίδων, προικισμένη γι' αυτή τη συμβατή με το περιβάλλον δραστηριότητα. Η αιτιολογία ήταν κυρίως η προστασία υποβρύχιων αρχαιολογικών χώρων και ναυαγίων. Αυτά όμως βρίσκονται σε συγκεκριμένα και γνωστά σημεία, που είναι πολύ λιγότερα από το 1% των ακτογραμμών.
Η απαγόρευση αυτή ήταν στην ίδια διεστραμμένη ανελεύθερη λογική που διέπει ακόμη το σύνολο της νομικής και κοινωνικής νοοτροπίας της Ελληνικής πολιτείας, πως ό,τι δεν επιτρέπεται ρητώς είναι απαγορευμένο. Και όχι πως απαγορεύεται ΜΟΝΟΝ ό,τι αιτιολογημένα έχει νόημα να απαγορευτεί για λόγους προστασίας του δημόσιου συμφέροντος και αυτό είναι το ελάχιστο απαιτούμενο για να προστατευτεί το ευαίσθητο και πολύτιμο κοινό αγαθό. Τούτη η θεσμική νοοτροπία είναι η θεμελιώδης Ελληνική κοινωνική, πολιτιστική, πολιτική και οικονομική παθογένεια.
Η ελλαδική νοοτροπία δεν έχει ενσωματώσει τη βασική αρχή της ελευθερίας: ο κύριος στόχος κάθε ρύθμισης είναι η εξεύρεση λύσεων και μεθόδων για την ελεύθερη χρήση των δημόσιων αγαθών από όλους, ενώ ο περιορισμός της ελευθερίας των πολιτών για τη χρήση τους είναι ανάλογος της ανάγκης προστασίας του κοινού αγαθού, ο ελάχιστος απαιτούμενος, απολύτως αιτιολογημένος και μελετημένος ως προς τον σκοπό του.
Φυσικά, οι καθολικές απαγορεύσεις οδηγούν σε καθολική παραβατικότητα και διαφθορά, καθώς είναι αδύνατον να εφαρμοστούν, με αποτέλεσμα ούτε το αγαθό να προστατεύεται ούτε οι πολίτες να απολαμβάνουν ελεύθερα και με ασφάλεια τη χρήση του, ούτε να αναπτύσσονται σημαντικές παραγωγικές δραστηριότητες.
Έπρεπε να φτάσουμε στο 2005, όπου με ένα ορθό νομοθέτημα (3409/2005) το κράτος επανέφερε τη νομοθεσία στη λογική: η καταδυτική δραστηριότητα επιτρέπεται έκτοτε παντού, εκτός από τα συγκεκριμένα και οριοθετημένα σημεία στα οποία για λόγους προστασίας ενός συγκεκριμένου αγαθού (αρχαιολογικά κατάλοιπα, υποβρύχια καλώδια, αγκυροβόλια, ευαίσθητα φυσικά πάρκα) απαγορεύεται ρητώς ή υπόκειται σε διαφορετικούς, αυστηρότερους κανόνες. Η νομοθεσία αυτή επέτρεψε την άνθιση του καταδυτικού τουρισμού στη χώρα, βελτίωσε την προστασία του περιβάλλοντος (καθώς όπου υπάρχουν αυτοδύτες δύσκολα συντελούνται άλλες, ορθά, παράνομες δραστηριότητες, όπως ψάρεμα με δυναμίτη και άλλα παράνομα μέσα ή παράνομο ψάρεμα με αναπνευστικές καταδυτικές συσκευές). Νέα στοιχεία του περιβάλλοντος προβλήθηκαν και έγιναν κοινό κτήμα του Ελληνικού και Διεθνούς κοινού, έγιναν γνωστά και κατά συνέπεια προστατεύονται καλύτερα. Τα σημεία απαγόρευσης έχουν ενσωματωθεί στους ναυτικούς χάρτες, ηλεκτρονικούς και έντυπους, και η φύλαξή τους βελτιώθηκε, διότι οι Αρχές επικεντρώνουν τις δυνάμεις τους να ελέγξουν συγκεκριμένα σημεία και όχι όλη την επικράτεια με τους ίδιους όρους.
Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται στα Μετέωρα, πιο light, ευτυχώς, αυτή τη φορά. Το ΚΑΣ, λόγω της «ιερότητας» του χώρου, συνηγόρησε υπέρ της απαγόρευσης της αναρρίχησης στο 75% αυτών των παγκόσμια ελκυστικών βράχων. Με ένα λογικό άλμα έκρινε ότι δεν μπορεί να γίνεται αναρρίχηση, επειδή τα Μετέωρα είναι Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και αυτό προβλέπεται στο υπό επεξεργασία ΠΔ.
Φυσικά και είναι παγκόσμιο μνημείο. Από τα σημαντικότερα μάλιστα!
Κανένα όμως κείμενο ή οδηγία της UNESCO και της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας δεν θεωρεί ασύμβατη τη δραστηριότητα της αναρρίχησης με το γεγονός αυτό. Η ρύθμισή της με συμβατό τρόπο είναι θέμα τεχνικό και εναπόκειται στους φορείς διαχείρισης, με βάση την αρχή της βιωσιμότητας και της μέγιστης δυνατής προσβασιμότητας.
Είναι ένα ακόμη λογικό άλμα εξτρεμισμού ή απλώς πρόκειται για γραφειοκρατική ανικανότητα, έλλειψη φαντασίας και τεχνογνωσίας; Για το πώς να διαχειριστεί η πολιτεία ένα μνημείο του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς: να συμβιβάσει χρήσεις, να προσδιορίσει με ακρίβεια τους χώρους αρχαιολογικών καταλοίπων, να σηματοδοτήσει διαδρομές, να εκδώσει χάρτες και να ελέγξει την εφαρμογή τους, ρυθμίζοντας λειτουργικά, επιτρέποντας και προωθώντας την αναρριχητική δραστηριότητα στον υπόλοιπο χώρο.
Ίσως βέβαια τούτη η περίπτωση να περιέχει και μιαν άλλη διάσταση, τη μοναστική ιδιαιτερότητα. Η οποία, παρόλα αυτά, δεν υπερβαίνει σε αυτή την έκταση το δικαίωμα όλων να αξιοποιούν με τρόπο βιώσιμο και συμβατό με το περιβάλλον και να απολαμβάνουν τα δημόσια φυσικά και πολιτιστικά αγαθά.
Η απαγόρευση αυτή ήταν στην ίδια διεστραμμένη ανελεύθερη λογική που διέπει ακόμη το σύνολο της νομικής και κοινωνικής νοοτροπίας της Ελληνικής πολιτείας, πως ό,τι δεν επιτρέπεται ρητώς είναι απαγορευμένο. Και όχι πως απαγορεύεται ΜΟΝΟΝ ό,τι αιτιολογημένα έχει νόημα να απαγορευτεί για λόγους προστασίας του δημόσιου συμφέροντος και αυτό είναι το ελάχιστο απαιτούμενο για να προστατευτεί το ευαίσθητο και πολύτιμο κοινό αγαθό. Τούτη η θεσμική νοοτροπία είναι η θεμελιώδης Ελληνική κοινωνική, πολιτιστική, πολιτική και οικονομική παθογένεια.
Η ελλαδική νοοτροπία δεν έχει ενσωματώσει τη βασική αρχή της ελευθερίας: ο κύριος στόχος κάθε ρύθμισης είναι η εξεύρεση λύσεων και μεθόδων για την ελεύθερη χρήση των δημόσιων αγαθών από όλους, ενώ ο περιορισμός της ελευθερίας των πολιτών για τη χρήση τους είναι ανάλογος της ανάγκης προστασίας του κοινού αγαθού, ο ελάχιστος απαιτούμενος, απολύτως αιτιολογημένος και μελετημένος ως προς τον σκοπό του.
Φυσικά, οι καθολικές απαγορεύσεις οδηγούν σε καθολική παραβατικότητα και διαφθορά, καθώς είναι αδύνατον να εφαρμοστούν, με αποτέλεσμα ούτε το αγαθό να προστατεύεται ούτε οι πολίτες να απολαμβάνουν ελεύθερα και με ασφάλεια τη χρήση του, ούτε να αναπτύσσονται σημαντικές παραγωγικές δραστηριότητες.
Έπρεπε να φτάσουμε στο 2005, όπου με ένα ορθό νομοθέτημα (3409/2005) το κράτος επανέφερε τη νομοθεσία στη λογική: η καταδυτική δραστηριότητα επιτρέπεται έκτοτε παντού, εκτός από τα συγκεκριμένα και οριοθετημένα σημεία στα οποία για λόγους προστασίας ενός συγκεκριμένου αγαθού (αρχαιολογικά κατάλοιπα, υποβρύχια καλώδια, αγκυροβόλια, ευαίσθητα φυσικά πάρκα) απαγορεύεται ρητώς ή υπόκειται σε διαφορετικούς, αυστηρότερους κανόνες. Η νομοθεσία αυτή επέτρεψε την άνθιση του καταδυτικού τουρισμού στη χώρα, βελτίωσε την προστασία του περιβάλλοντος (καθώς όπου υπάρχουν αυτοδύτες δύσκολα συντελούνται άλλες, ορθά, παράνομες δραστηριότητες, όπως ψάρεμα με δυναμίτη και άλλα παράνομα μέσα ή παράνομο ψάρεμα με αναπνευστικές καταδυτικές συσκευές). Νέα στοιχεία του περιβάλλοντος προβλήθηκαν και έγιναν κοινό κτήμα του Ελληνικού και Διεθνούς κοινού, έγιναν γνωστά και κατά συνέπεια προστατεύονται καλύτερα. Τα σημεία απαγόρευσης έχουν ενσωματωθεί στους ναυτικούς χάρτες, ηλεκτρονικούς και έντυπους, και η φύλαξή τους βελτιώθηκε, διότι οι Αρχές επικεντρώνουν τις δυνάμεις τους να ελέγξουν συγκεκριμένα σημεία και όχι όλη την επικράτεια με τους ίδιους όρους.
Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται στα Μετέωρα, πιο light, ευτυχώς, αυτή τη φορά. Το ΚΑΣ, λόγω της «ιερότητας» του χώρου, συνηγόρησε υπέρ της απαγόρευσης της αναρρίχησης στο 75% αυτών των παγκόσμια ελκυστικών βράχων. Με ένα λογικό άλμα έκρινε ότι δεν μπορεί να γίνεται αναρρίχηση, επειδή τα Μετέωρα είναι Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και αυτό προβλέπεται στο υπό επεξεργασία ΠΔ.
Φυσικά και είναι παγκόσμιο μνημείο. Από τα σημαντικότερα μάλιστα!
Κανένα όμως κείμενο ή οδηγία της UNESCO και της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας δεν θεωρεί ασύμβατη τη δραστηριότητα της αναρρίχησης με το γεγονός αυτό. Η ρύθμισή της με συμβατό τρόπο είναι θέμα τεχνικό και εναπόκειται στους φορείς διαχείρισης, με βάση την αρχή της βιωσιμότητας και της μέγιστης δυνατής προσβασιμότητας.
Είναι ένα ακόμη λογικό άλμα εξτρεμισμού ή απλώς πρόκειται για γραφειοκρατική ανικανότητα, έλλειψη φαντασίας και τεχνογνωσίας; Για το πώς να διαχειριστεί η πολιτεία ένα μνημείο του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς: να συμβιβάσει χρήσεις, να προσδιορίσει με ακρίβεια τους χώρους αρχαιολογικών καταλοίπων, να σηματοδοτήσει διαδρομές, να εκδώσει χάρτες και να ελέγξει την εφαρμογή τους, ρυθμίζοντας λειτουργικά, επιτρέποντας και προωθώντας την αναρριχητική δραστηριότητα στον υπόλοιπο χώρο.
Ίσως βέβαια τούτη η περίπτωση να περιέχει και μιαν άλλη διάσταση, τη μοναστική ιδιαιτερότητα. Η οποία, παρόλα αυτά, δεν υπερβαίνει σε αυτή την έκταση το δικαίωμα όλων να αξιοποιούν με τρόπο βιώσιμο και συμβατό με το περιβάλλον και να απολαμβάνουν τα δημόσια φυσικά και πολιτιστικά αγαθά.
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
Δες σχετικά:
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, "Διχάζει το Π.Δ. για τα Μετέωρα"
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, "Διχάζει το Π.Δ. για τα Μετέωρα"
No comments:
Post a Comment