Η Γαλλία στο κοινό φαντασιακό του δυτικού κόσμου

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, στη "Φαντασιακή θέσμιση της Κοινωνίας", εντόπισε την πηγή της εξουσίας στη δομή του συλλογικού φαντασιακού. Με απλά λόγια, είχε πει ότι, αν μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η πλειοψηφία μιας κοινωνίας ξαφνικά φανταζόταν τον εαυτό της διαφορετικά, προφανώς θα ΓΙΝΟΝΤΑΝ όλα πάραυτα διαφορετικά. Δηλαδή, οι θεσμοί κάθε κοινωνίας ΕΙΝΑΙ αυτό που φαντάζεται η ίδια πως είναι. Εάν οι πιο πολλοί άνθρωποι φανταστούν κάτι άλλο, δεν υπάρχει τίποτε που θα μπορούσε να σταματήσει να γίνει αυτό το άλλο.

Η πολιτική, υπό αυτή την έννοια, ως συνειδητή επιδίωξη μιας συγκεκριμένης πορείας και αλλαγής σε έναν κόσμο που αλλάζει από μόνος του από εξωγενείς παράγοντες, είναι διαχείριση του φαντασιακού των ανθρώπων. Του χώρου εκείνου στον οποίο δομείται η αυτοσυνείδηση και εμφανίζονται τα όνειρα που την μετασχηματίζουν. Είναι, κατά κάποιον τρόπο, η διαχείριση του συλλογικού ονείρου, που πηγάζει από τα κοινά στοιχεία της δομής της φαντασίας του καθενός, όπως φαντάζεται τον εαυτό του στην εποχή του.

Η σκέψη αυτή μού ήρθε στον νου βλέποντας την ορκωμοσία του νέου ανθρώπου που αναδείχθηκε Πρόεδρος της Γαλλίας. Ενός έθνους που έχει πολύ μεγαλύτερη επιρροή από το πραγματικό του μέγεθος (όπως συμβαίνει και με την Ελλάδα για άλλους λόγους), διότι στο συλλογικό φαντασιακό του σύγχρονου κόσμου είναι συνδεδεμένο με τη γέννηση της σύγχρονης εποχής, κάπου εκεί γύρω στο 1789, στην καρδιά του παλιού κόσμου. Εκεί όπου ο 19ος αιώνας και ο Διαφωτισμός ξεκίνησαν τον βαθύ μετασχηματισμό για την αντίληψη και τη δομή της εξουσίας, φέρνοντας τον άνθρωπο στο επίκεντρο των αναζητήσεων του ίδιου του ανθρώπου, δημιουργώντας το πεδίο των σύγχρονων ιδεολογιών. Η πορεία του γαλλικού έθνους υπήρξε σχεδόν παράλληλη με την πορεία του μεγάλου αδελφού υπερατλαντικού έθνους, του αμερικανικού, στο οποίο μεταφέρθηκε το πραγματικό κέντρο του δυτικού κόσμου, σταδιακά. Και εκείνο εξακολουθεί να συγκινείται και να ενδιαφέρεται για τις ανατροπές και τα σύμβολα στην Ευρωπαϊκή αυτή χώρα (χωρίς να μπορεί εύκολα να εξηγηθεί αλλιώς το γιατί), δώρο της οποίας είναι το θεμελιώδες του σύμβολο, το άγαλμα της Ελευθερίας.

Η σημασία του κοινού φαντασιακού μού φαίνεται ότι είναι ένας σημαντικός λόγος που το παγκόσμιο ενδιαφέρον και η απήχηση της συγκεκριμένης εκλογής είναι δυσανάλογα με την αντικειμενική βαρύτητα της χώρας. Οτιδήποτε συμβαίνει εκεί και σχετίζεται με τις βασικές αρχές της σύγχρονης εποχής και τα σύμβολά της, είτε ως ανατροπή είτε ως εξέλιξη (όπως ο Μάης του '68), αγγίζει κάτι βαθύτερο και ευρύτερο, στο επίκεντρο του φαντασιακού του δυτικού κόσμου, από τα τρέχοντα προβλήματα της συγκεκριμένης χώρας και της ηπείρου μας. Κάτι το οποίο δεν είναι ανεξάρτητο από αυτά, αλλά τα υπερβαίνει και συνδέεται μαζί τους, πέρα από την απλή γεωπολιτική.

Ο νέος Πρόεδρος ίσως να έχει συναίσθηση αυτού του δεδομένου και της σημασίας του.

"Εάν φαντάζομαι, βλέπω", είχε πει ο Φερνάντο Πεσόα.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος