Μην είναι τα εργοστάσια; μην είναι τα πανεπιστήμια; Μην είν’ η γεωργία; Μην είναι ο τουρισμός; Μην είναι η έρευνα; Μην είναι οι υπηρεσίες; Μην είναι τα νοσοκομεία; Μην είναι ο περιορισμός της ηχορύπανσης και της φωτορύπανσης; η ησυχία; Μην είναι η βελτίωση της λειτουργικότητας στην καθημερινότητα όλων; Μην είναι το πιο λειτουργικό, γενικά; Μην είναι το πιο όμορφο; Μην είναι ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος; Μην είναι η καθαριότητα; μην είναι το περιβάλλον; Μην είναι η παιδεία; Μην είναι η δημιουργική εργασία; Μην είναι ο πολιτισμός;
Όλα η ανάπτυξη. Κι αυτά κι εκείνα...
Στο κλίμα των ημερών νομίζω ότι είναι καλό να ξεκινήσουμε μια δημόσια συζήτηση περί απλής πολιτικής οικονομίας για την ανάπτυξη. Με απλά παραδείγματα εναλλακτικών επιλογών και αποτελεσμάτων, όπως το αυτοκίνητο, ο φόρος καυσίμων, οι εναλλακτικές επιλογές του τουρισμού, η παραγωγή ενέργειας και το κόστος της, τα δίκτυα, η παραγωγή υπηρεσιών παιδείας, η απελευθέρωση του ωραρίου κλπ. Ποιους ευνοούν, ποιους περιορίζουν και ποιες αναπτυξιακές επιλογές υποκρύπτουν.
Καταρχήν, προτείνω να συζητήσουμε σήμερα για το τι ορίζεται ως ανάπτυξη και, για να διαλυθούν οι αυταπάτες, για το τι ΔΕΝ είναι η ανάπτυξη.
Ταυτίζεται η ανάπτυξη με την ετήσια αύξηση ή μείωση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (του συνόλου της αξίας των αγαθών και υπηρεσιών που παράγει μια κοινωνία, εκφρασμένου σε χρηματικές μονάδες);
Φυσικά, όχι. Αυτό είναι η μεγέθυνση σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Αποτελεί έναν από τους σημαντικούς δείκτες της ανάπτυξης, ειδικά σε μεγάλες συνεχείς χρονικές περιόδους, αλλά δεν αποδεικνύει από μόνη της τη βιώσιμη ανάπτυξη του παραγωγικού δυναμικού. Μια αύξηση του ΑΕΠ μπορεί να οφείλεται σε δανεικά, σε τυχαίους παράγοντες, στην ακραία εκμετάλλευση ευκαιριακών ανθρώπινων πόρων (όπως απελπισμένων μεταναστών), ή ενός άκοπου αλλά πεπερασμένου φυσικού πόρου, σε μια ευνοϊκή πολιτικοοικονομική συγκυρία και σε πολλά άλλα συγκυριακά φαινόμενα, τα οποία συνήθως δημιουργούν στρεβλώσεις. Μπορεί ακόμη να είναι θετική αλλά όχι αρκετά σε σχέση με άλλες οικονομίες, επομένως να οδηγεί σε απόκλιση και συγκριτική υπανάπτυξη.
Η αύξηση του ΑΕΠ από μόνη της, επομένως, δεν αποδεικνύει την Ανάπτυξη.
Ανάπτυξη είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών με βιώσιμο τρόπο.
Προϋποθέτει με τη σειρά της την παραγωγή πλούτου με βιώσιμο τρόπο, δηλαδή με τρόπο που δεν εξαντλεί τους παραγωγικούς συντελεστές, άνθρωπο και περιβάλλον, και τη διανομή του πλούτου με τρόπο που να μην αποθαρρύνει την παραγωγή του αλλά να διασφαλίζει επίσης τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων.
Μεταξύ άλλων, σημαντικοί δείκτες που καταγράφουν στοιχεία βιωσιμότητας της ανάπτυξης είναι οι δείκτες παιδείας, η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών διεθνώς, ώστε να εξασφαλίζουν διατήρηση της αξίας του ΑΕΠ, ο δείκτης παραγωγικής απασχόλησης των ανθρώπων που μπορούν και θέλουν να απασχοληθούν παραγωγικά,η βιωσιμότητα των παραγωγικών δραστηριοτήτων σε σχέση με το περιβάλλον, η ευρύτερη δυνατή κάλυψη του πληθυσμού στα βασικά αγαθά υγείας, στέγης, διατροφής και παιδείας, η παραγωγή νέας γνώσης και τεχνογνωσίας.
Είναι η ανάπτυξη μια στάσιμη κατάσταση;
Όχι. Σε έναν εξελισσόμενο κόσμο είναι μια διαρκής αλλαγή. Μια συνεχής μεταβολή στις σχέσεις, αξίες και παραγωγικές δομές μιας κοινωνίας.
Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι η Ανάπτυξη δεν είναι μια οικονομική νομοτέλεια, ένας αυτοματισμός. Δεν υπάρχει ουδέτερη ανάπτυξη, ποτέ δεν υπήρξε. Το άχρονο όνειρο των νεοκλασικών του μεσοπολέμου κατέρρευσε στο μεγαλύτερο σφαγείο στην ιστορία.
Η ανάπτυξη είναι ΕΠΙΛΟΓΗ. Ή, καλύτερα, είναι μια σειρά από επιλογές, συνδέεται με μια σειρά από στόχους και ένα σύνολο από μέσα. Εν τέλει, είναι πάντα η κοινωνία που αποφασίζει (ή δεν βρίσκει τον τρόπο να αποτρέψει μια εξέλιξη αποφασίζοντας) με τις σχέσεις ισχύος και τις αξίες που τις καθορίζουν και διαμορφώνονται εντός της.
Η Δημοκρατία και το κράτος δικαίου έχει, μέχρι στιγμής, αποδειχθεί το καλύτερο σύστημα για να προωθεί την Ανάπτυξη, καθώς επιτρέπει την κατανόηση και την ευρύτερη δυνατή αποδοχή των κανόνων της παραγωγικής λειτουργίας και διευκολύνει τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση του βασικού πόρου της παραγωγικής δράσης: του ανθρώπινου πόρου.
Κάνει δυνατή την ανάδειξη των ικανοτήτων ανθρώπων με ταλέντο και δημιουργικότητα, από όλες τις τάξεις και τα κοινωνικά στρώματα, γεωγραφική κατανομή, ομάδες και κοινότητες σε όλους τους τομείς.
Επιτρέπει τη συζήτηση εναλλακτικών λογικών επιλογών για τη βελτίωση του τρόπου ζωής, μέσα από τη δημιουργία προτεραιοτήτων, μέσα από συγκρούσεις και συμβιβασμούς. Μέσα από τον δημόσιο διάλογο.
Αποτρέπει και απομονώνει, όμως, το παράλογο και ατεκμηρίωτο, αυτό που με βεβαιότητα οδηγεί στην Υπανάπτυξη.
Όλα αυτά ισχύουν υπό μια βασική προϋπόθεση: ότι οι πολίτες συζητούν λογικές εκδοχές, αναλύουν το εναλλακτικό κόστος των επιλογών, βάζουν στη ζυγαριά των αξιών τους προτεραιότητες και συμφέροντα, αντιλαμβάνονται τον χρόνο σε σχετικό βάθος, μετρούν, αξιολογούν, συμβιβάζονται.
Αν υπάρχει ένας δείκτης βιώσιμης ανάπτυξης, είναι καταρχήν ο δείκτης ποιότητας του δημόσιου διαλόγου, των πραγματικών και όχι των εύκολων εναλλακτικών επιλογών που τίθενται σε συζήτηση, και η δυνατότητα της κοινωνίας, δηλαδή με την ευρύτερη έννοια της πολιτικής, να τις διαχειριστεί με γνώση και σύνεση.
Από την άποψη αυτή, το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη στην υπανάπτυκτη χώρα μας είναι η αποκατάσταση ή, μάλλον καλύτερα, η δημιουργία της Δημοκρατίας, με τις συγκρούσεις και επιλογές της.
No comments:
Post a Comment