Το παράδοξο υλικό των Μέσων

Πολύ συχνά επανέρχεται το ζήτημα αυτού του ημιδιάφανου παραπετάσματος που συγκροτούν τα Media, μεταξύ του λόγου μας και του άλλου πολίτη στον οποίο απευθυνόμαστε και από τον οποίο αναμένουμε να ακούσουμε επίσης.

Η τεχνολογία αυτού του παραπετάσματος είναι εξαιρετικά αποτελεσματική όσο όμως και μάταιη.

Είναι ένα παράδοξο υλικό που έχει εγκατασταθεί ανάμεσα στην ψυχή και τον λόγο των δύο πλευρών, πολιτικού και πολίτη, πολίτη και πολίτη, και μεταφράζει κατά το δοκούν τα λεγόμενα, διακινεί μεταλλαγμένες τις ιδέες που παράγονται από τις δύο πλευρές, παράγει θορύβους για το τίποτα, εικόνες για το μηδέν, μετατοπίζει τη συζήτηση θορυβώντας εκεί που θέλει, σκουραίνει ή υπερφωτίζεται για να εξαφανίσει, γίνεται διάφανο όταν επιλέγει να φωτίσει το ασήμαντο και ανούσιο, όταν δεν επιθυμεί να συζητήσει την ουσία, σαν τους σχολαστικιστές του Μεσαίωνα, παρεξηγεί και παρεξηγείται. Έχει συμβάλει καθοριστικά στην αλλοίωση της γλώσσας κάνοντας σχεδόν αδύνατη την επικοινωνία και τον διάλογο, σαν τον Χάμπτυ Ντάμπτυ στην Αλίκη στη χώρα των Θαυμάτων: οι λέξεις, λέει το στρογγυλό ολοκληρωτικό τερατάκι, σημαίνουν αυτό που θέλω εγώ να σημαίνουν: βία, αγορά, κομμουνιστής, φιλελεύθερος, σοσιαλιστής, συντηρητικός, φασίστας, νόμος, δίκαιο, αγορά, ομοφυλόφιλος, ανώτερο, κατώτερο, επιτυχία, πλούτος, ευτυχία, ευμάρεια, κράτος, διοίκηση, ανάπτυξη, φτώχεια, μετανάστης, έθνος, ελληνισμός, όρια, ευθύνη, συνέπειες για να αναφέρω μερικές. Συνδέεται με τις σκοτεινότερες και πιο ευάλωτες πλευρές του ψυχισμού των συμμετεχόντων και γι’ αυτό τους γίνεται απαραίτητο, τους εθίζει, και τρέφεται από αυτούς.

Από το τελευταίο χαρακτηριστικό του προκύπτει και η ματαιότητα της τεχνολογίας του. "Μπορείς να αγνοήσεις την πραγματικότητα, αλλά όχι τις συνέπειες του να αγνοείς την πραγματικότητα", είχε πει η Ayn Rand.

Όλα τα τρυκ πιάνουν όταν οι συμμετέχοντες αισθάνονται την ανάγκη να τους απευθύνουν τον λόγο. Αυτόν πολλαπλασιάζουν και παραμορφώνουν. Πάσχουν από κάτι βασικό. Ο δικός τους λόγος δεν αρκεί, η πρώτη ύλη τους είναι ο λόγος των άλλων, η ενέργειά τους αποκτάται από τον λόγο που τους απευθύνουμε και το ενδιαφέρον μας που προκαλούν. Υποκλέπτουν τη συζήτηση μεταφέροντάς την στο πεδίο τους. Προκαλούν για να λάβουν απάντηση, παρεξηγούν για να δίδονται εξηγήσεις μέσω αυτών. Υποκαθιστούν εν τέλει τον συνομιλητή. Νομίζουμε ότι μιλάμε με τον άλλο και, αν πάρουμε μια απόσταση, θα δούμε ότι συνομιλούμε με αυτό το παράδοξο layer και μόνο.

Όταν κάποιος από τους συμμετέχοντες δεν απαντήσει στην πρόκληση, δεν μπει στην κουβέντα, χάνουν ενέργεια, δύναμη, ισχύ. Αντιπαρατάσσουν τον αποκλεισμό ή τον θόρυβο. Αλλά κάθε μέρα καίνε καύσιμα για να το παράγουν, τους καταναλώνει ο χρόνος.

Όσο παγιδευόμαστε στη συζήτηση στο δικό τους γήπεδο, όσο τους απευθύνουμε τον λόγο, όσο τους δίνουμε σημασία, τόσο νομιμοποιούμε την ισχύ τους. Αυτό είναι βέβαιο.

Υπάρχει αντίδοτο; Antivirus; Αντισώματα; Διέξοδος επικοινωνίας;

Δεν το γνωρίζω με βεβαιότητα.

Μου φαίνεται όμως ότι αν κάποιος συνεχίσει και επιμείνει, παρά τις προκλήσεις που απευθύνονται στα ευαίσθητα σημεία του ψυχισμού του, να απευθύνεται στον συνομιλητή του και μόνο, σαν να τον είχε απέναντί του, για τα θέματα που θέλει να του μιλήσει, με τον τρόπο που θέλει να του μιλήσει, σαν να συζητούσαν χωρίς ενδιάμεσο, και εφόσον υπάρχει κάποιας μορφής έλξη και βασικό ενδιαφέρον μεταξύ τους, μια αλήθεια να ειπωθεί που ψάχνει τον δρόμο προς τον άλλο, εφόσον υφίσταται η αντικειμενική συνθήκη επικοινωνίας δηλαδή, τότε όχι μόνο σταματά να τα τρέφει αλλά δημιουργεί την πιθανότητα ο δρόμος αυτός να βρεθεί.

Η σιωπή και η αδιαφορία είναι και αυτή ένα πολύ αποτελεσματικό εργαλείο του λόγου.

Αν σκεφτεί κανείς πώς κατέρρευσαν πριν δυο δεκαετίες, σε ελάχιστο χρόνο, τα πλέον επεξεργασμένα ολοκληρωτικά συστήματα ελέγχου του διαλόγου που εμφανίστηκαν ποτέ στην ιστορία στη μεγαλύτερη δυνατή κλίμακα , δεν πρέπει να αμφιβάλλει τελικά για το ότι ο ουσιαστικός και ειλικρινής διάλογος θα βρει, μάλλον γρήγορα παρά αργά, το αυτί που αναζητά, αν η συνθήκη έχει δημιουργηθεί.


Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος