Ένα νέο θεατρικό είδος

Από μια επιφανειακή ανασκαφική έρευνα στο διαδίκτυο οι αρχαιολόγοι διατείνονται ότι ανακάλυψαν ένα νέο παράδοξο θεατρικό είδος, το οποίο ανθεί στην όμορφη χώρα μας. Το νέο αυτό είδος προσομοιάζει ως προς τη μορφή, και ίσως τη λειτουργία, με το αρχαίο σατυρικό δράμα, το όνομα του οποίου «προήλθε από τον χορό του που αποτελείτο από υποδυόμενους Σατύρους, των οποίων η ωμή φυσικότητα και η αχαλίνωτη ευθυμία προσέδιδαν στο όλο δράμα ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Μπροστά στον χορό των Σατύρων παρουσιάζονταν θεοί, ημίθεοι και άρχοντες πόλεων, με κυρίαρχη όμως εμφάνιση του Διονύσου, καθώς και άλλοι που σχετίζονταν μ΄ εκείνον, όπως ο Ερμής, ο Ήφαιστος κ.λπ. Από τους ημίθεους συχνά παρουσιάζονταν ο Ηρακλής, ο Θησέας, ο Οδυσσέας, ο Προμηθέας, ο Σίσυφος κ.ά. Ενώπιον αυτών που έφεραν μεγαλοπρεπή περιβολή η εμφάνιση των Σατύρων με τις προβιές και τα δερμάτινα ράκη δημιουργούσαν στους θεατές μια αλλόκοτη και περισσότερο κωμική εντύπωση.»

Από τα σατυρικά δράματα της αρχαιότητας διεσώθη μόνο ένα, ο Κύκλωψ του Ευριπίδη.

Το νέο είδος σατυρικού δράματος παίζεται από ορισμένους βασικούς ήρωες και δύο εναλλασσόμενους χορούς που αποτελούνται

από τα 20 μέλη του ΔΣ του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών, ο οποίος εκπροσωπεί τις βιομηχανίες της χώρας, μερικά εκ των οποίων φαίνεται να είναι πρώην βιομήχανοι ή εκτός βιομηχανίας (μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρός του), ένας  είναι τραπεζιτικός, ένας καναλάρχης και αρκετοί βιομήχανοι της ειδικής κατηγορίας του ευρύτερου ιδιωτικο-δημόσιου τομέα.  Μερικοί (οι σοβαρότεροι) φαίνονται κάπως αποτραβηγμένοι, σαν να μη συμμετέχουν καν στον χορό. Αυτοί κάθονται κάπως παράμερα. Ίσως βαστούν δυνάμεις για άλλους ρόλους.

από τα 15 μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας, η οποία εκπροσωπεί όλους τους εργαζόμενους της χώρας, δύο εκ των οποίων προέρχονται από Τράπεζες ελεγχόμενες από το Δημόσιο (μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος), ένας από τον ΟΣΕ, ένας από την ΕΥΔΑΠ, ένας από τον ΟΕΚ, ένας από τον ΟΤΕ,  ένας από το Υπουργείο Παιδείας, ένας από τη ΔΕΗ και οι υπόλοιποι είναι αγνώστων στοιχείων προγενέστερης εργασίας (κάποιοι δημοτικοί σύμβουλοι του ΚΚΕ και επαγγελματικά του στελέχη μάλλον κλπ).  Δηλαδή, το σύνολο σχεδόν προέρχεται από τον δημόσιο τομέα ή είναι ανεπάγγελτοι. Κανείς δεν φαίνεται να έχει εργαστεί προσφάτως σε κάποια παραγωγική εργασία -  με καλλιτεχνική άδεια, προφανώς.  

Το μεταλλαγμένο αυτό σατυρικό δράμα λέγεται «διάλογος των κοινωνικών εταίρων» και  ανεβαίνει τακτικά στο δημόσιο βήμα των καναλιών της σύγχρονης Ελλάδας.

Οι ηθοποιοί με περισπούδαστο ύφος ομιλούν και χειρονομούν περί των τεκταινόμενων στα παλάτια των Θεών και των Ηρώων. Συζητούν για ένδοξες μάχες και νικηφόρους πολέμους, για δολοπλοκίες και φόνους, για την άνοδο στην τιμή της αμβροσίας και την  κακή ποιότητα του νέκταρ.

Οι μεν υποδύονται τους βιομήχανους, οι δε τους εργάτες. Κάποιοι κάνουν τους  σερβιτόρους, άλλοι τους εργαζόμενους στα ξενοδοχεία, στα ενοικιαζόμενα δωμάτια,  στα εστιατόρια. Άλλοι τις καθαρίστριες, τους λογιστές. Κάποιοι πιο τολμηροί  υποδύονται τους ερευνητές, τους επιστήμονες, τους καλλιτέχνες. Μερικοί πιο συντηρητικοί τους ταμίες, τους κούριερ, τους ναυτεργάτες, τους εμποροϋπαλλήλους, τους μηχανικούς. Οι πιο έξαλλοι υποδύονται ενίοτε και τους ανέργους (μόνο τις στιγμές που ο χορός εξάπτει τα πάθη των σατύρων).

Έτσι οι ρόλοι εναλλάσσονται και οι θεατές βαριούνται λιγότερο. Καμιά φορά  τους συνεπαίρνει η ένταση και ο ρυθμός, η μεγαλοπρέπεια της περιβολής, τα κουνήματα και τα σκέρτσα. Άλλοτε κουράζονται και παραπέφτουν.

Το αλλόκοτο σύγχρονο αυτό θέαμα επαναλαμβάνεται μονότονα στο θέατρο των καναλιών. Ο χορός των «κοινωνικών εταίρων» αλαλάζει παράταιρες  μουσικές, δημιουργώντας μιαν ελαφριά ατμόσφαιρα, μια χαλαρότητα, μια τραγική προδιάθεση με το αίσιο τέλος και την ελευθεριάζουσα διάθεσή του. Σε αντίθεση όμως με το αρχαίο ομότυπό του, το οποίο έκλεινε έναν τραγικό κύκλο, η σύγχρονη εκδοχή του προετοιμάζει συνήθως το κοινό για την αληθινή τραγωδία που το ακολουθεί. 

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

εικόνα: Αθηναϊκό ερυθρόμορφο αγγείο, λεπτομέρεια μαινάδας και σατύρου από σκηνή που απεικονίζει Διονυσιακό θίασο και αποδίδεται στον ζωγράφο του Κλεοφράδη, 500 – 490 πΧ.  Antiken-sammlungen, Μόναχο, Γερμανία.