Ειδωλολάτρες της μνήμης μας

Τα σύγχρονα ταφικά έθιμα των μισητών αντιπάλων δεν έχουν εξελιχθεί και πολύ εδώ και αιώνες.

Οι ζωντανοί νιώθουν σαν να απειλούνται από το άψυχο κουφάρι του νεκρού εχθρού.

Το πτώμα του ισλαμιστή al-Baghdadi ρίχθηκε χαρακτηριστικά στη θάλασσα από αμερικανικό ελικόπτερο σε άγνωστο σημείο. Κάτι παρόμοιο είχε γίνει και με τον Μπιν Λάντεν. Θα μπορούσε να έχει κάπου κρυφά μεταφερθεί, να ταφεί και να μείνει εκεί για πάντα.

Με τον Χίτλερ έγινε το ίδιο. Ο Στάλιν είχε λίγο καλύτερη μοίρα, τον παραχώσανε πίσω από το Μαυσωλείο, κάτω από μπετόπλακες στο Κρεμλίνο, κι εκεί είναι ακόμη, κάνεις δεν πλησιάζει τον τάφο του, μόνο ένας επίτροπος που έτρεμε είχε παρευρεθεί στην κηδεία του. O Μουσολίνι μόνος, ακόμη απολαμβάνει τον τάφο του. Μια και τον τελευταίο της γενιάς εκείνης, τον Φράνκο, τον ξεθάψανε πρόσφατα από το μνημειώδες μαυσωλείο του στην Ισπανία και τον έδωσαν στη φαμίλια. Λες και θα σηκώνονταν απ' εκεί.

Άπειρες και οι παλιότερες ιστορίες του φόβου του πεθαμένου εχθρού, του άψυχου σώματος του Μεγάλου Κακού. Μπορώ να αναφέρω εύκολα πολλά άλλα σύγχρονα ή λίγο παλιότερα παραδείγματα της τύχης του σώματος μεγάλων κακών, το χαμένο κεφάλι του Βελουχιώτη ή το μαυσωλείο του Τσε. Της λατρείας ή μίσους μεγάλων "κακών" ή κατά τους δικούς τους "καλών", ακόμη και μουμιοποιημένων σαν τους Φαραώ, παρότι συχνά σε μαυσωλεία, όπως ο Λένιν.

Ενώ ο Αχιλλέας λυγίζει αφού έχει ατιμάσει το κουφάρι του φονιά του αγαπημένου του Πάτροκλου και το επιστρέφει στον πατέρα Πρίαμο, ο Κρέων αρνείται την ταφή στον "προδότη" αδελφό Πολυνείκη που πολέμησε κατά του αδελφού του Ετεοκλή και της πόλης, παρότι και τα δύο παιδιά του Οιδίποδα σκοτώθηκαν στην έβδομη πύλη της Θήβας. Η Αντιγόνη, χωρίς να έχει πάρει κανενός το μέρος, θάβει και αυτό το κουφάρι προκαλώντας τον δικό της θάνατο.

Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τι συμβολίζει σήμερα στον "πολιτισμένο" κόσμο αυτή η προσπάθεια εξαφάνισης του άψυχου σώματος του αντιπάλου. Λες κι η μνήμη συγκεντρώνεται στο άψυχο σώμα, στο κουφάρι από κόκαλα. Σαν το να θυμάται κανείς τον Αλέξανδρο ή τον Χίτλερ, συχωρέστε μου την αναφορά, να μη σχετίζεται με την αξιολόγηση των προσώπων αλλά της μνήμης, της μαγικής προστασίας από τη λήθη που προσφέρει το κουφάρι. Σαν να φοβούνται την αναγέννησή τους από τον ανεύρετο τάφο τους . Ακόμη και μια δύναμη σαν τις ΗΠΑ, τη Ρωσία ή τη Γερμανία και αλλού να τις απειλούν τα ζόμπι.

Αν ερμηνεύσει κανείς αυτή την εμμονή με το κουφάρι του κακού ή του καλού, ιδιαιτέρως όμως με την πλήρη καταστροφή του πτώματος του "κακού", που λογιάζεται μάλλον με το μίσος που προκάλεσε, είμαστε κατά βάθος ακόμη ειδωλολάτρες της μνήμης μας. Φοβικοί ή λάτρεις πεθαμένων σωμάτων. Έχουμε μεταστραφεί ή μάλλον δεν πάψαμε πότε να είμαστε προληπτικοί ακόλουθοι άψυχων πτωμάτων, αγίων ή δαιμόνων. Και των μαγικών συμβολισμών τους. Από την εποχή των πρωτανθρώπων ως τους Σκύθες, που έπιναν κρασί στα κρανία των νεκρών εχθρών τους παίρνοντας τη δύναμή τους. Μέχρι σήμερα, με αεροπλάνα, ελικόπτερα και βαπόρια, οι φόβοι κι η ψυχή του Homo Sapiens λίγο έχει φαίνεται αλλάξει.

Αναπάντεχη διαπίστωση.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

εικόνα: 

"Ο θρίαμβος του Αχιλλέα", Franz Matsch (1892), Κέρκυρα, Αχίλλειο