Από τι κινδυνεύει ο κόσμος

Το 1985 οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν  μια τάση δραματικής μείωσης του στρώματος όζοντος, το οποίο δημιουργείται αργά με φυσικό τρόπο στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Το στρώμα αυτό προστατεύει τα έμβια όντα, ανάμεσα στα οποία και εμάς, από την επιβλαβή ηλιακή ακτινοβολία, που προκαλεί μεταλλάξεις και καρκινογενέσεις. Το φαινόμενο, που σε όλον τον πλανήτη μείωνε το στρώμα του όζοντος και δημιουργούσε ακόμη και κενά,  εκδηλώθηκε εντονότερα πάνω από την Ανταρκτική όπου σχηματίστηκε μια τρύπα που μεγάλωνε χρόνο με τον χρόνο, όπου το πολύτιμο αέριο εξαφανιζόταν εντελώς.  (σχετικό video The ozone hole is healing)

Οι επιστήμονες απέδειξαν ότι το φαινόμενο ήταν ανθρωπογενές. Τα αέρια CFC που χρησιμοποιούσαμε μαζικά σαν προωθητικά σε σπρέυ, σε συστήματα ψύξης, κλιματιστικά / ψυγεία και σε συσκευασίες, ανεβαίνοντας στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας κατέστρεφαν μέσα από μια φυσική διαδικασία πολλαπλάσιες ποσότητες όζοντος. Λίγο αργότερα άρχισαν να εκδίδονται τα πρώτα δελτία ηλιακής ακτινοβολίας για προστασία του εκτεθειμένου πληθυσμού.

Η ανθρωπότητα κατόρθωσε να αντιδράσει. Το 1987 υπεγράφη από σχεδόν όλα τα έθνη η σύμβαση του Μόντρεαλ, που απαγόρευε τη χρήση των CFC. Έκτοτε  επινοήσαμε άλλες λύσεις για τις λειτουργίες που κάλυπταν αυτά τα αέρια, αναπτύξαμε άλλες τεχνολογίες.

Πέρασε μια γενιά,  τριάντα ολόκληρα χρόνια, για να δούμε τα αποτελέσματα της προσπάθειας αυτής. Σήμερα οι επιστήμονες ανακοινώνουν ότι η τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική έχει μικρύνει κατά 20 % και συνεχίζει να περιορίζεται, το προστατευτικό στρώμα ανακάμπτει σιγά σιγά. Προβλέπεται να έχει ανακάμψει ολοκληρωτικά το 2060, δυο γενιές μετά τη στιγμή που αναλάβαμε δράση. Τα παιδιά που θα γεννηθούν το 2050 δεν θα γνωρίζουν πιθανότατα ότι αυτό που τα προστατεύει από τον ήλιο θα μπορούσε να μην υπάρχει. Ότι κάποιοι πριν 60 -70 χρόνια σταμάτησαν μια καταστροφή. Ότι αν αυτοί δεν το είχαν κάνει,  θα είχαν γεννηθεί σε έναν κόσμο πολύ  διαφορετικό, που δεν θα έπαιζαν στις παραλίες, δεν θα περπατούσαν καν κάτω από έναν φονικό ήλιο.

Ελάχιστοι, ίσως κανείς, δεν θα θυμάται όσους πρωτοστάτησαν στην προσπάθεια τότε να αποτραπεί, αν συνεχίζαμε έτσι λίγα ακόμη χρόνια, μια πλανητική καταστροφή. Τους πολίτες και τους πολιτικούς που ανέλαβαν τις ευθύνες τους, αλλά και όσους τους αμφισβήτησαν και τους πολέμησαν.

Δεν έχει μεγάλη σημασία για τους ίδιους. Όσοι από τους πρώτους ζουν ακόμη θα είναι ήσυχοι με τη συνείδησή τους, και θα έχουν ασχοληθεί με άλλα πράγματα στη ζωή τους. Ίσως κι αυτοί να το 'χουν ξεχάσει. Οι δεύτεροι, όσοι δεν τους πίστεψαν ή τους πολέμησαν,  σίγουρα δεν θα θέλουν να το θυμούνται.

Έτσι είναι τα πράγματα. Οι άνθρωποι ξεχνούν τις καταστροφές που δεν συνέβησαν γιατί κάποιος τις απέτρεψε. Θυμούνται ευκολότερα αυτές που ήρθαν γιατί κάποιοι τις προκάλεσαν. Ή δεν κατόρθωσαν να τις αποτρέψουν. Τείνουμε να αγνοούμε ή να υποβαθμίζουμε τους κινδύνους, να επαφιόμαστε στις ψευδείς βεβαιότητες ότι θα αποτραπούν από μόνοι τους, από κάποιο αόρατο χέρι ή την τύχη, ή ακόμη χειρότερα αρνούμαστε να τους παραδεχτούμε,  λίγο από φόβο, λίγο από κουτοπονηριά, αλλά κυρίως από αμνησία.

Η πιο επικίνδυνη τρύπα για την ανθρωπότητα δεν είναι η τρύπα του όζοντος, είναι η τρύπα της μνήμης.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος