Τα αυτοκίνητα χωρίς οδηγό αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα: τα αυτοκίνητα με οδηγούς!
Τα google car, φτιαγμένα για να τηρούν μέχρι κεραίας το γράμμα του νόμου, αντιμετωπίζουν απρόβλεπτα προβλήματα, ακόμη και όταν δοκιμάζονται σε περιοχές που κατά τεκμήριο οι οδηγοί οδηγούν με μεγαλύτερη προσοχή και σεβασμό στον ΚΟΚ.
Ένα από αυτά σταμάτησε όπως προβλέπονταν για να περάσει ένας πεζός, και έπεσε πάνω του το αμάξι που έρχονταν από πίσω. Ένα άλλο κόλλησε για ώρες σε ένα στοπ γιατί περίμενε οι οδηγοί που έρχονταν από τις άλλες κατευθύνσεις να σταματήσουν τελείως, ενώ εκείνοι προχωρούσαν πολύ αργά, ώστε να διαπιστώσουν εάν έρχεται κάποιος. Άλλα συστήματα και αυτοματισμοί που ενσωματώνονται στα αμάξια έχουν επίσης περίεργα αποτελέσματα. Αποδείχθηκε ότι τα αυτοκίνητα που διαθέτουν alarm όταν πατούν τη διαχωριστική λωρίδα, είχαν λίγο μεγαλύτερο δείκτη ατυχημάτων από αυτά που δεν έχουν. Διότι οι οδηγοί εκνευρίζονταν πολλές φορές όταν το alarm χτυπούσε όποτε συνειδητά προσπαθούσαν να αλλάξουν λωρίδα και το έσβηναν. Ή ένα Volvo που είχε σύστημα τήρησης απόστασης ασφαλείας από το προηγούμενο την μέγιστη προβλεπόμενη, ανάλογα με την ταχύτητα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως αυτό οδηγούσε στο να αφήνει υπερβολική απόσταση ώστε οι επερχόμενοι οδηγοί να προσπερνούν διαρκώς και να μπαίνουν ανάμεσα.
Το πιο σοκαριστικό επίσης για τους επιβάτες ήταν ο χειρισμός ενός google car, πλησιάζοντας έναν σηματοδότη με κόκκινο σε συνθήκες μέτριας κανονικής κίνησης. Το σύστημα laser κατέγραφε ότι οι άλλοι οδηγοί πλησίαζαν στο φανάρι με ταχύτητα πάνω από τη συνιστώμενη, οπότε έκανε δεξιά και ακινητοποιούνταν για να αποφύγει μια πιθανή σύγκρουση, προκαλώντας μεγαλύτερο κίνδυνο. Φυσικά αυτό που συνέβαινε ήταν πως οι οδηγοί έκαναν αυτό που κάνουν οι άνθρωποι. Δεν πλησιάζουν το κόκκινο με την προγραμματισμένη ταχύτητα και προσοχή αλλά έχουν αρκετό χρόνο για να σταματήσουν έγκαιρα.
Τι μας μαθαίνουν αυτές οι μελέτες;
Πρώτον, ότι ο κόσμος μας είναι αρκετά περίπλοκος για να τον κατανοήσουν οι μηχανές μας.
Αλλά και ότι η τήρηση των κανόνων και των νόμων μέχρι κεραίας, δεν είναι πάντα παραγωγική ούτε εφικτή. Εν μέρει υπεύθυνοι είναι οι ίδιοι οι κανόνες που είναι υπερβολικά λεπτομερείς και προσπαθούν να αποτυπώσουν την περίπλοκη πραγματικότητα σε γενικά εφαρμόσιμες διατάξεις. Σχεδιάζονται γνωρίζοντας όμως ότι μια μορφή ευελιξίας είναι ενσωματωμένη στην ανθρώπινη συμπεριφορά, σε αυτό που αποκαλούμε κοινή λογική. Και ότι μια λελογισμένη δόση ρίσκου και τόλμης είναι ενσωματωμένη στην ανθρώπινη συμπεριφορά.
Επίσης, ότι η τήρησή τους απαιτεί μια μορφή νοημοσύνης που οι περίπλοκοι ανθρώπινοι νευρώνες με τις δεκάδες απρόβλεπτες συνάψεις διαθέτουν, αλλά δεν είναι ακόμη (ευτυχώς ίσως) διαθέσιμη στα αυτοματοποιημένα συστήματα που αναπτύσσουμε. Ευτυχώς, διότι η κρίση αυτή, η δυνατότητα ορθολογικής αντιμετώπισης με ευελιξία περίπλοκων αποφάσεων και καταστάσεων, συνυπάρχει με την έννοια της ευθύνης έναντι των συνεπειών σε περίπτωση λάθος επιλογής στα όρια και γύρω από τα όρια των κανόνων, πράγμα που τα συστήματα δεν πρόκειται πιθανότατα να αποκτήσουν ποτέ. Το ένστικτο της αυτοπροστασίας και της προστασίας του συνανθρώπου, κληρονομημένο από τη βιολογική εξέλιξη που μας επέτρεψε να κυριαρχήσουμε στον πλανήτη.
Μας μαθαίνει ακόμη πως για τον λόγο αυτό, σε πάρα πολλά θέματα, από την οδική κυκλοφορία ως τη διατροφή, την εκπαίδευση, τη μετανάστευση και τη φορολογία, οι απλοϊκές προσεγγίσεις με την απολυτότητα που τις χαρακτηρίζει είναι αντιπαραγωγικές και συχνά προκαλούν τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδιώκουν. Η ευθύνη των αποφάσεων στα ζητήματα αυτά θα παραμένει πάντα σε μεγάλο βαθμό στο πεδίο της ανθρώπινης κατά περίπτωση κρίσης, στο πλαίσιο και στα όρια των κανόνων (όχι φυσικά στο χάος της Αθήνας ή του Καΐρου), με βάση την ορθή λογική και τις γενικές αρχές τον νόμων και την καλή πίστη.
Η υποκατάστασή της ανθρώπινης κρίσης από συστήματα πληροφορικής δεν είναι δυνατή σε όλους τους τομείς. Μπορούν όμως να την υποστηρίξουν ουσιαστικά και να την ενδυναμώσουν καίρια. Πάντα θα χρειάζεται η τελική απόφαση να ληφθεί από έναν άνθρωπο, είτε για την πράξη είτε για την κύρωση σε περίπτωση παράβασης, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες και ξεπερνώντας ενίοτε το γράμμα του νόμου, τηρώντας όμως το πνεύμα του. Ακριβώς αυτό που οι μηχανές δεν μπορούν να κατανοήσουν διότι (ακόμη;) δεν το διαθέτουν.
Η ανθρώπινη κρίση μπορεί να είναι όμως επίσης αυθαίρετη, λάθος ή προϊόν διαφθοράς. Ανοίγει έτσι και ένα νέο πεδίο προβληματισμού και έρευνας σε όσους από εμάς, όπως ο υπογράφων, ανήκουμε σε όσους σχεδιάζουν κανόνες, τους regulators, και στους επιστήμονες που ασχολούνται με τις cognitive sciences και τις αντίστοιχες εφαρμογές τους στην πληροφορική.
Μετατοπίζει τον στόχο στο να γίνουν οι κανόνες σε αρκετούς τομείς (όπου οι συνθήκες το καθιστούν αναγκαίο) πιο ευέλικτοι, απλοί και προσαρμοσμένοι στην πραγματική ζωή, που θα προσφέρουν βασικές αρχές κρίσης και όχι πλατωνικά αρχέτυπα που προσπαθούν να καταγράψουν το σύνολο του περίπλοκου κόσμου, των άπειρων υποπεριπτώσεων και της τυχαιότητάς του. Καταλήγοντας συνήθως είτε σε καφκικές ολοκληρωτικές γραφειοκρατικές δυστοπίες (όταν πετυχαίνουν να επιβληθούν) είτε σε γενικευμένη αταξία με την αυτογελοιοποίησή τους (όταν αποτυγχάνουν) όπως στην Ελληνική περίπτωση.
Αλλά και στην προσπάθεια να βελτιωθούν τα υπάρχοντα και να επινοηθούν νέα παράλληλα συστήματα που μειώνουν της πιθανότητες λάθους ή διαφθοράς, στις διαδικασίες ανθρώπινης κρίσης. Συστήματα που εστιάζουν στις διαδικασίες εκπαίδευσης, ελέγχου και αξιολόγησης της κρίσης, ώστε να μειωθούν οι λάθος εκτιμήσεις, σκόπιμες ή τυχαίες.
Δείχνουν επίσης την ανάγκη σε όλους μας να είμαστε περισσότερο σκεπτικοί, να μάθουμε να μένουμε, ή τουλάχιστον να προσπαθούμε, κατά το δυνατόν νηφάλιοι. Να χρησιμοποιούμε υπεύθυνα την κοινή λογική και κρίση και να αποφεύγουμε τις υπεραπλουστεύσεις και τις απολυτότητες, που τελικά είναι το ίδιο αντιπαραγωγικές με το χάος. Μας διδάσκουν να είμαστε πιο ταπεινοί απέναντι στην περιπλοκότητα της ζωής αλλά και πιο φιλόδοξοι σε σχέση με τις δυνατότητες του είδους μας.
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
Πηγή πληροφοριών:
No comments:
Post a Comment