«Εν ονόματι τίνος μιλούμε;»

"Εν ονόματι τίνος μιλούμε; Σε ό,τι με αφορά, θα έλεγα ότι μιλώ εν ονόματί μου. Και δεν νομίζω ότι υπήρξε έστω και ένας άνθρωπος στην ιστορία που να μίλησε στο όνομα κάποιου άλλου από τον εαυτό του. Η πεποίθηση όμως αυτή, ότι μπορεί κανείς να μιλάει στο όνομα των άλλων, ή όλων, είναι η φενάκη η πιο διαδεδομένη ανάμεσα στους διανοούμενους και τους πολιτικούς", είχε πει ο Κορνήλιος Καστοριάδης.

Η γειτονιά μας, η Ελλάδα, ο κόσμος θα ήταν πολύ καλύτερος αν δεν προσπαθούσαμε να καθοδηγήσουμε τους ανθρώπους αλλά να τους προβληματίσουμε. Και να προβληματιστούμε κι εμείς, στο άπειρο των αβεβαιοτήτων μας, αλλά με σταθερές και πυξίδα.

Να μάθουν να σκέφτονται και να μη σκέφτονται άλλοι γι’ αυτούς.

Για όσους αναζητούν βεβαιότητες, δεν προσφέρουμε παρά μόνο αμφιβολίες, ενδείξεις, επιχειρήματα που πατούν ή δεν πατούν, υποψίες, πιθανότητες και μερικές ελπίδες. Ίσως κάποιοι αποφασίσουν να τυραννήσουν το μυαλό τους και να σκεφτούν σαν κι εμάς. Ή να σκεφτούν εν γένει. Όσοι παραπάνω σκέπτονται, αμφιβάλλουν, αναθεωρούν, τόσο περισσότερο ανεβαίνουμε την κλίμακα του πολιτισμού (στην οποία ακόμη και τα πλέον προηγμένα Έθνη βρίσκονται ακόμη χαμηλά). Τόσο πλησιάζουμε μια Ευρωπαϊκή κανονικότητα. Ή ακόμη, γιατί όχι,  μια πρωτοπορία.

(Αυτή είναι η μόνη συμβουλή που εγώ μπορώ να προσφέρω σε όσους αναζητούν συμβουλές. Και σε όσους, όχι με μεγάλη δυσκολία, τις προσφέρουν)

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

_____________________________

Το κείμενο του Κορνήλιου Καστοριάδη 

«Εν ονόματι τίνος μιλούμε;» 

Κορνήλιος Καστοριάδης: «Εν ονόματι τίνος μιλούμε;»

«Εν ονόματι τίνος μιλούμε;». Σε ό,τι με αφορά, θα έλεγα ότι μιλώ εν ονόματί μου. Και δεν νομίζω ότι υπήρξε έστω και ένας άνθρωπος στην ιστορία που να μίλησε στο όνομα κάποιου άλλου από τον εαυτό του. Η πεποίθηση όμως αυτή, ότι μπορεί κανείς να μιλάει στο όνομα των άλλων, ή όλων, είναι η φενάκη η πιο διαδεδομένη ανάμεσα στους διανοούμενους και τους πολιτικούς.

Ο Ατταλί και ο Γκρομπάρ δεν μιλούν στο όνομα των πεινασμένων λαών αυτού του κόσμου. Μιλούν στο δικό τους όνομα και σύμφωνα με τις δικές τους απόψεις περί του τι θα έπρεπε να είναι – ίσως – οι απόψεις των λαών του Τρίτου Κόσμου.

Τώρα, σε ποιόν μιλούμε; Εγώ εδώ μιλώ σε σας. Αλλά σε ποιόν μιλώ εν γένει; Κανείς δεν το ξέρει. Ο καθένας μιλάει κατά κάποιον τρόπο ρίχνοντας μιά μπουκάλα στη θάλασσα. Και το αστείο στην ιστορία είναι ότι αυτές οι μπουκάλες φαίνονται να είναι πολύ αποτελεσματικές: αιώνες αργότερα, άνθρωποι που δεν γνωρίζουν καν τα ονόματα αυτών που έγραψαν τα μηνύματα και που ποτέ δεν διάβασαν τι είχαν γράψει, σκέφτονται σε σχέση μ’αυτά που αυτοί είχαν πει. Έτσι, σε μιά συζήτηση όπως η δική μας, ανακαλύπτουμε ότι οι περισσότεροι σκέφτονται σύμφωνα με τις καρτεσιανές αρχές......

Πέραν τούτου, και για να απαντήσω στον Ατταλί, δεν νομίζω ότι ο Μορέν, ο Πιτσόρνο ή εγώ ο ίδιος υποτιμήσαμε έστω μία στιγμή τη σημασία της πείνας ή της ικανοποίησης των στοιχειωδών αναγκών των λαών του κόσμου. Αλλά, και το λέω αυτό χωρίς κακία, μου φαίνεται δημαγωγικό να φέρνουμε εδώ το πρόβλημα της πείνας – γιατί θα μπορούσαμε να αποδείξουμε σήμερα ότι οι Ινδοί, για παράδειγμα, πεινούν επειδή οι δυτικοί οικονομολόγοι και η ινδική κυβέρνηση είχαν στο κεφάλι τους τη δυτική έννοια της ανάπτυξης και θέλησαν να την επιβάλουν για να ικανοποιήσουν τη θέλησή τους για εξουσία δίνοντας την προτεραιότητα στα χαλυβουργεία, στην ατομική βόμβα κλπ. Γιατί, γι΄ αυτούς, δεν είναι σημαντική η χώρα όταν ο λαός ικανοποιεί την πείνα του, είναι σημαντική η χώρα όταν έχει χαλυβουργεία και την ατομική βόμβα.

Κ. Καστοριάδης 

Πηγή: Κορνήλιος Καστοριάδης: Σκέψεις πάνω στην «Ανάπτυξη» και την «Ορθολογικότητα», βιβλία ύψιλον, Αθήνα 1984.