Sunday, October 16, 2016

"Αυτές είναι οι αρχές μου. Αν δεν σας αρέσουν, έχω κι άλλες"


Share/Bookmark
"Αυτές είναι οι αρχές μου. Αν δεν σας αρέσουν, έχω κι άλλες."

Η θαυμάσια αυτή φράση πολιτικού κυνισμού αποδίδεται, εσφαλμένα, στον Groucho Marx. Δεν γνωρίζουμε μετά βεβαιότητος ποιος την πρόφερε πρώτος.  Δεν έχει και μεγάλη σημασία. Πιθανότατα προφέρθηκε από πολλούς, σε διάφορες εποχές και τόπους, από τις απαρχές της Δημοκρατίας. Ο αιώνιος κομφορμίστας που έγλυφε τον βασιλιά δεν άλλαξε, μόνο που πλέον γλύφει το πόπολο.

Ο Μπόρις Τζόνσον, βασικός υποστηρικτής του brexit και τωρινός υπoυργός εξωτερικών του (ακόμη) Ηνωμένου Βασιλείου, με την κατά 20% υποτιμημένη λίρα και τα προβλήματα μπροστά, δυο μέρες πριν ανακοινώσει την επίσημη υποστήριξή του στο brexit, είχε γράψει ένα άρθρο υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. με ακριβώς τα αντίθετα επιχειρήματα από αυτά που χρησιμοποίησε για να υποστηρίξει το brexit. To άρθρο δεν δημοσιεύτηκε ποτέ αλλά το αποκαλύπτουν οι Sunday Times για πρώτη φορά. Στόχος του ήταν η επικράτηση στο κόμμα του και ο δρόμος για την Downing Street. To brexit ήταν απλώς η μέθοδος, όπως θα μπορούσε νάταν και το remain.

Πόσα πολλά και πόσους περισσότερους θυμίζει (τι Trump, τι Λεπέν, τι Ιγκλέσιας, τι Τσίπρες)! Όλους εκείνους που καθρεφτίζουν πολλαπλασιασμένο το άσχημο μέρος του δικού μας προσώπου, όσο φτηναίνει η Δημοκρατία, όσο εκπίπτουν οι αρχές.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

Tuesday, October 4, 2016

Guernica


Share/Bookmark

Ήταν ένας άλλος Σεπτέμβρης, πριν από τριάντα πέντε χρόνια, όταν στον αποθηκευτικό χώρο ενός επιβατηγού αεροπλάνου που έφερε το όνομα του Λόπε ντε Βέγγα, σε μια πτήση σαν όλες τις άλλες της εποχής από τη Νέα Υόρκη στη Μαδρίτη, ταξίδεψε μαζί κι ένα κομμάτι της ιστορίας του 20ού αιώνα. Του αιώνα, όπου η ανθρωπότητα αντίκρισε τον καλύτερο και τον χειρότερο εαυτό της, τον Χίτλερ και τον Αϊνστάιν, την απόλυτη φρίκη του Μεγάλου Πολέμου κι ύστερα του Δεύτερου, του φασισμού, του Ολοκαυτώματος, των γκούλαγκ από τη μια. Κι από την άλλη, την ανακάλυψη της συμπαντικής ισορροπίας των δυνάμεων, τον κόσμο της σχετικότητας, σαν το μωρό που μόλις αρχινά να διακρίνει τους νόμους του χάους και της ισορροπίας του σύμπαντος, απειροελάχιστο μέρος του οποίου αποτελεί κι η ίδια.

Μόνον μόλις το τζετ άγγιξε απαλά το έδαφος της Μαδρίτης, με έναν τεράστιο κύλινδρο από καμβά 7,75 X 3,50 στην κοιλιά του, σαν υπερμεγέθη αρχαίο πάπυρο, ο κυβερνήτης του ανακοίνωσε στους επιβάτες: στο αεροπλάνο που μετέφερε τις δικές τους λίγο ή πολύ άσημες ζωές, που έμελλε πιθανότατα να ξεχαστούν στη ροή της ιστορίας, συνταξίδευε το σημαντικότερο έργο του 20ού αιώνα: η Guernica.

Ο πίνακας υπήρξε παραγγελία της Ισπανικής Δημοκρατίας και ολοκληρώθηκε από τον Πικάσο στο ατελιέ του της Rue des Grands Augustins στο Παρίσι, σε ένα μήνα το 1937. Μια αντιπροσωπία από τέσσερις αντιπροσώπους της Δημοκρατίας, ανάμεσά τους o Διευθυντής Καλών Τεχνών της Κυβέρνησης που αντιμετώπιζε ήδη τη φασιστική εξέγερση και πραξικόπημα του Φράνκο, ο οποίος είχε την υποστήριξη του Χίτλερ, πέρασε το κατώφλι του σπιτιού του Πικάσο στην rue de la Boétie, για να του ζητήσει να ζωγραφίσει ένα έργο για το περίπτερο της Ισπανίας στην Παγκόσμια έκθεση του Παρισιού.

Ο ζωγράφος δεν έδειχνε ιδιαίτερα εμπνευσμένος, μέχρι που έφθασαν οι ειδήσεις του βομβαρδισμού  μιας μικρής μεσαιωνικής βάσκικης πόλης
 της Ισπανίας μόλις πέντε χιλιάδων κατοίκων, της Guernica. Το ίδιο παλιάς και το ίδιο όμορφης με όλες τις άλλες, σε μια μικρή ειρηνική κοιλάδα. Αυτό την έκανε συγκλονιστική: η κοινοτοπία της φρίκης. Ο μαζικός τρόμος έγινε κοινός τόπος. Υπήρξε μια πρόγευση αυτού που επρόκειτο να ακολουθήσει σε ασύλληπτη κλίμακα σε όλο τον πλανήτη και οι φασίστες δοκίμαζαν για πρώτη φορά. Υπήρξε ένας από τους πρώτους μαζικούς βομβαρδισμούς πόλεων από τη φρανκική Λεγεώνα Κόνδωρ και τη Luftwaffe της ναζιστικής Γερμανίας. Ήταν το προοίμιο αυτού που έμελλε να γίνει η μοίρα πολιτειών ολάκερων στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο: την ολική καταστροφή δια των βομβαρδισμών των υποδομών, της κληρονομιάς, των σπιτιών και των ζωών των κατοίκων τους.


Ο Πάμπλο Πικάσο σε έναν μήνα ζωγράφισε το  συμβολικότερο έργο του 20ού αιώνα και χάρισε την αθανασία, δίνοντάς του το όνομά της, στη μικρή βάσκικη επαρχιακή πόλη και στο μαρτύριό της, που συμπύκνωσε όλες τις συμφορές και τις ελπίδες συνάμα του περασμένου αιώνα.

Το έργο επέστρεψε στη γη που το ενέπνευσε σαράντα τέσσερα χρόνια μετά, κατά τη ρητώς εκφρασμένη θέληση του δημιουργού του, που ζήτησε η Guernica να μεταφερθεί στη χώρα καταγωγής του μόλις αποκατασταθούν οι ελευθερίες. Μέχρι τότε φιλοξενήθηκε στο MoMA της Νέας Υόρκης, που δεν το αποχωρίστηκε, όπως ήταν φυσικό, με ευκολία. Υποτάχθηκε όμως τελικά στον νόμο και στη θέληση του δημιουργού του.

Έτσι η τότε Διευθύντρια του MoMA, Blanchett Rockefeller, αδελφή του Νelson Rockefeller, παρέδωσε το έργο με άκρα μυστικότητα με μια διακριτική τελετή στον εντεταλμένο της νεαρής Ισπανικής Δημοκρατίας. Και στις 10 Σεπτεμβρίου του 1981, στον δρόμο για το Πράδο, διέσχισε και πάλι αντίστροφα τον Ατλαντικό για την Ευρώπη, με ό,τι, μνήμες κι ελπίδες περιέχει, η Guernica.


Γύρισε σε μιαν ήπειρο, τη μακρά ειρήνη της οποίας, δίπλα της κι εντός της, σκοτεινιάζουν νέα γεγονότα. Ισοπεδώνονται και πάλι πόλεις, έργα του ανθρώπου, ζωές και όνειρα, από τις ίδιες αναγεννημένες δυνάμεις της μεγάλης δυστοπίας του περασμένου αιώνα, με άλλο όνομα, κι όμως εντέλει το ίδιο. Αυτή την φορά λέγονται Σρεμπρένιτσα, Σαράγιεβο, Μόσταρ, Δαμασκός, Μπάσρα, Αλέπο...

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος