Tuesday, January 31, 2017

Ένα λαϊκό κίνημα


Share/Bookmark
Κοιτώντας πίσω, απ' τα ύψη του 2017, τη δεκαετία του '20 και του '30 του περασμένου αιώνα, αυτό που σήμερα φαίνεται ξεκάθαρο τότε δεν ήταν. Ο φασισμός, που ανέβαινε στην Ιταλία και αλλού, δεν ήταν μια συνωμοσία των πλουσίων μήτε κάποιας αόρατης λέσχης. Οι ιδέες του δεν φαίνονταν γενικώς απεχθείς. Ήταν ένα λαϊκό κίνημα που για τους πολλούς έμοιαζε φυσιολογικό. 

Το όνομά του συνδέθηκε με την οργή, τη λαϊκή αγανάκτηση για όλα τα δεινά του κόσμου που κάποιος έπρεπε να εξιλεώσει και με κάποιας μορφής κακότροπη εκδικητική ελπίδα. Συνδέθηκε ακόμη με βαθιές ανατροπές στις διεθνείς ισορροπίες των εθνών. 

Δεν ακούγονταν όμως ιδιαίτερα κακόηχο, όπως ακούγεται σήμερα. 

Κάποιοι διέκριναν έγκαιρα περί τίνος επρόκειτο και πού οδηγούσε. Οι περισσότεροι (δυστυχώς) το αντιλήφθηκαν αργότερα. Πολύ αργότερα. 


Όλα, τα καλά και τα κακά, τα σπουδαία και τα φοβερά, κάπως έτσι ξεκίνησαν, κάπως έτσι ξεκινούσαν, ξανά και ξανά στην ιστορία, κάπως έτσι θα ξεκινάνε πάντα.



Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος 



Not only Victoria's Secret


Share/Bookmark
Γύρισα για λίγο μες στις γιορτές σε μέρη γνώριμα. Οι σοβάδες ήταν λίγο πιο ξεφτισμένοι, τα καλλωπιστικά των μπαλκονιών απότιστα μες στην απόκοσμη ξηρασία του χειμώνα, οι τοίχοι πιο μουτζουρωμένοι ακατάληπτους χρησμούς, οι είσοδοι των πολυκατοικιών πιο αφιλόξενες. Οι μέρες ολόκληρες ήταν λίγο πιο βρώμικες, το φως πιο θαμπό από την αιθάλη που βγάζουν τα τζάκια της απόγνωσης καθώς καίνε παλιά προεκλογικά φυλλάδια και ο ουρανός στάζει κακής ποιότητας μελάνια. Στα γραμματοκιβώτια φουσκώνουν σα δηλητηριασμένα πρόσφορα οι απλήρωτοι λογαριασμοί, τα διαφημιστικά ενεχυροδανειστηρίων, μανικιούρ, αστρολόγων και βελονιστών. Δια πάσαν νόσον. Κάτι έπιασε το αυτί μου στον φούρνο, αλλά μιλούσαν με μυστικοπάθεια και εν τω μεταξύ είχε αλλάξει ο ιδιοκτήτης και δεν ένιωθα οικειότητα να ρωτήσω. Το κατάλαβα ήδη ότι κάτι τρομερό είχε συμβεί όταν σ’ ένα διπλανό τραπέζι στον Κρούσκα ένας ηλικιωμένος κοίταξε θλιμμένα τη συμβία του και αποφάνθηκε χαμηλόφωνα: «Εγώ σου λέω να μην ακούς κανέναν. Τίποτα δεν θα πάθουμε. Εμάς δεν πρόκειται να μας πειράξει». Στην πραγματικότητα, όμως, ο μόνος που μου μίλησε ανοιχτά για το μυστικό της Βικτωρίας ήταν ο Ρασίντ από την Τυνησία, που έχει το μικρό μπακαλικάκι στη γωνία με Ιουλιανού και που όλοι αποκαλούν "Γιάννη" στη γειτονιά. «Κύριε Ζάνο, εκεί που είσαι να καζήσεις. Εντώ είναι πολύ επικίντυνα, ντε μπορείς να κυκλοφορήσεις, ντε μπορείς να κάνεις ντουλιές, παντού κιντυνεύεις από το ζηρίο.»

Όταν το ανέφερα σε γείτονες άκουσα τις πιο αντιφατικές εκδοχές.

«Ποιο θηρίο, μωρέ; Είναι με τα καλά του ο βλαμμένος ο αράπης; Κάτι μεθυσμένοι πρόσφυγες ήταν. Κι εσύ, μορφωμένος άνθρωπος, κάθεσαι και τον πιστεύεις;», ήταν το σχόλιο του κορακοζώητου κυρίου Καραπιπέρη, που ήταν συνταξιούχος της ΔΕΗ προ αμνημονεύτων, πολύ πριν πάω εγώ στη γειτονιά.

«Δεν μπορώ να πω ότι το είδα με τα μάτια μου», έκανε επιφυλακτικά η κυρία Βίκυ, παλιά υπάλληλος του ΟΟΣΑ στο Παρίσι, «αλλά λέγεται ότι έχει γίνει μεγάλο μακελειό και κανείς δε μιλάει. Έχει ξεκληρίσει οικογένειες ο δράκος της Βικτώριας.» «Και η αστυνομία;», την κοίταξα με πραγματική απορία. «Είσαι καλά αγόρι μου;», αντέτεινε με εμφατική αδιαφορία για το κατά πόσο ένα αγόρι μπορεί να έχει λευκά γένια. Ίσως επειδή τα σοβατεπιά που βαστούν το τσίτωμα πίσω απ’ τα αυτιά της είναι συνομήλικα με τα ξύλινα τείχη της Ακρόπολης. Εις μάτην• τίποτα δεν αντιστέκεται στην πολιορκητική του χρόνου πανουργία. «Τι λες τώρα; Ποια αστυνομία; Εδώ δεν ενεφανίσθη κατόπιν προσκλήσεως όταν μου διέρρηξαν το διαμέρισμα και πήραν ό,τι βρήκαν, μη φανταστείς, τα τιμαλφή τα είχα σε θυρίδες, αλλά τέλος πάντων… Άσε που μερικοί λένε ότι δε μπορεί, θα έχει αβάντα κι από εκεί.» «Τι εννοείτε αβάντα, κυρία Βίκυ; Από πού δηλαδή;» «Ε, καλά τώρα, c’est un secret de polichinelle! Από μέσα ντε! Πρέπει να είναι μιλημένες οι δουλειές αγόρι μου, αλλιώς δεν εξηγείται.»

Η Ουρανίτσα, που ήταν πωλήτρια στο μεγάλο σούπερ μάρκετ που έκλεισε και γι’ αυτό τώρα είναι άνεργη, είχε άλλη άποψη: «Σας το λέω και σας το υπογράφω, τέτοια ζημιά δεν μπορεί να την κάνει άνθρωπος. Δεν είναι ετούτου του κόσμου το κακό που μας βρήκε, κύριε Θάνο μου.» «Ε, βρε Ουρανίτσα, αν ήταν έτσι δεν θα το είχαν πάρει χαμπάρι οι δημοσιογράφοι; Δεν θα έλεγε κάτι η τηλεόραση;» «Ας γελάσω!», με ειρωνεύτηκε η Ουρανίτσα και πραγματικά ένιωσα πολύ ηλίθιος που γελούσε μαζί μου ως και η Ουρανίτσα. «Ποιοι δημοσιογράφοι; Ποια τηλεόραση; Αυτή που μας έταζε λαγούς με πετραχήλια ή η άλλη που είχε νεκρούς στα κάγκελα; Αχαχαχα!», κακάρισε λίγο ακόμα με τη βλακεία μου κι έφυγε, προφανώς ικανοποιημένη που υπάρχουν περισσότερο βλάκες και από την ίδια.

«Σαχλαμάρες», αποφάνθηκε λακωνικά ο Βασίλης ο ψυκτικός, που τέτοιον καιρό έχει αναδουλειές και χρόνο για φλυαρίες. «Είναι κάτι σαν τις λίρες των ανταρτών και τη γουρούνα με τα εφτά χρυσά γουρουνόπουλα. Κάθε συνοικία έχει και από έναν.» «Δηλαδή, δεν υπάρχει δράκος, ρε Βασίλη;» «Πώς δεν υπάρχει!», έκανε με τον χαρακτηριστικό κομπασμό του θυμόσοφου λαϊκού παντογνώστη. «Κι όχι ένας μόνο. Εκατοντάδες δράκοι. Χιλιάδες δράκοι εξοπλισμένοι με μυστικά φονικά όπλα.» Τον κοίταξα καχύποπτα, σκεπτόμενος τα συστατικά των ψεκασμών, αλλά δε σχολίασα. «Τα ψηφοδέλτια!», είπε σε τόνο βαρύγδουπης αποκάλυψης. «Φονικά όπλα, σου λέω. Έπρεπε να ζητάνε ειδική άδεια για να ψηφίσεις, όπως για την οπλοκατοχή». Συμφώνησα. Δεν είναι και πρέπον να διαφωνείς με το λαϊκό αίσθημα.

«Καλά, και τι τους κάνει αυτός ο δράκος;» ρώτησα τη φίλη μου τη Μάρθα, που είναι ψυχοθεραπεύτρια, έχει ασχοληθεί με το θέμα και μου επιβεβαίωνε τα καθέκαστα. «Πτώματα δεν υπάρχουν; Δε ζέχνουν τα διαμερίσματα; Ένας δε βρέθηκε να κινήσει σοβαρή καταγγελία;»
«Από τα στοιχεία που έχουμε φαίνεται πως δεν υπάρχουν πτώματα και νεκροί, τουλάχιστον όχι κλινικά νεκροί.»
«Και τι υπάρχει τότε;»
«Δύσκολο να πω. Η γενική εικόνα δείχνει ότι έχουμε αλλεπάλληλες επιθέσεις, μετά από τις οποίες τα θύματα πέφτουν σε κατάσταση απάθειας και μοιρολατρίας, λίγο σαν ζόμπι. Σπανιότερα οδηγούνται σε βιαιότητες και υστερίες. Οι περισσότεροι αντιδρούν όπως τα θύματα βιασμού ενοχοποιώντας τον εαυτό τους ή οι άνθρωποι που υπέστησαν ξαφνική απώλεια αγαπημένου τους προσώπου και μπαίνουν σε σπιράλ αδράνειας. Υπάρχουν και περιπτώσεις που ελλείψει μορφωτικού υποβάθρου το ρίχνουν σε συνταγές μαγείας, θαύματα αγίων, και άλλα μεταφυσικά.»
«Καλά, και δε μιλάει κανείς; Δε γίνεται τίποτα; Οι υπηρεσίες μέριμνας, η επιστημονική κοινότητα, οι εθελοντικές ομάδες, ο καλλιτεχνικός κόσμος, οι θεσμοί, η δικαιοσύνη; Πού είναι όλοι; Πώς μπορεί να παραμένει μυστικό της Βικτωρίας ένα τέτοιο σαρωτικό φαινόμενο; Αλλού δεν εμφανίζεται;», φώναζα ανόητα, χειρονομώντας σαν σε πανικό.
Η Μάρθα με κοίταξε συμπονετικά και, με σχεδόν απόκοσμα τρομαχτική γαλήνη, συμπλήρωσε: «Όταν ολόκληρο το έθνος φτιάχνει τα νύχια του, σίγουρα δεν είναι πια μυστικό της Βικτωρίας.»




Friday, January 27, 2017

Μαθητευόμενος ή απλά κακός μάγος;


Share/Bookmark
Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το ψηφιακό μελάνι για την αναβίωση του προστατευτισμού και των εμπορικών (και κατά συνέπεια όχι μόνο) πολέμων που συνεπάγεται, που γράφαμε προχτές
(Η Δημοκρατία και ο κύριος Ντόναλντ Τραμπ),  για την πολεμική χρήση των εμπορικών συναλλαγών, και ο Ντόναλντ Τραμπ μας επιβεβαίωσε και πάλι.

"Απειλεί να επιβάλει δασμούς 20% στις Μεξικανικές εξαγωγές στις ΗΠΑ, για να πληρώσει το τείχος του", αναφέρει ο Διεθνής τύπος.

Ας δούμε τα στοιχεία:

Το συνολικό εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ Μεξικού και ΗΠΑ ανέρχεται σε 538 δισεκατομμύρια δολάρια. Εξαγωγές των ΗΠΑ προς το Μεξικό 267,2 δις, κάθε είδους, τρόφιμα, βιομηχανικά είδη, προϊόντα τεχνολογίας, υπηρεσίες κλπ. Εισαγωγές 316.4 δισεκατομμύρια. Το Μεξικό διατηρεί ένα πλεόνασμα στα αγαθά, (49 δις) που περιλαμβάνουν και πρώτες ύλες και ακατέργαστα προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην αμερικάνικη βιομηχανία, τα οποία αυτή επανεξάγει και θα τα κάνει ακριβότερα. Οι ΗΠΑ διατηρούν πλεόνασμα στις υπηρεσίες, προφανώς υψηλότερης προστιθέμενης αξίας (9,2 δις). Το Μεξικό αποτελεί για τις ΗΠΑ τη δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ, οι Αμερικανικές εξαγωγές στο Μεξικό στηρίζουν 1,1 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ. Προφανώς άλλες τόσες και παραπάνω στο Μεξικό.

Είναι επίσης αναμενόμενο ότι το Μεξικό θα αναγκαστεί να απαντήσει με κάποιο αντίστοιχο μέτρο.

 Ένα 20% επιβάρυνση στο αμοιβαίο εμπόριο, ένας πρώτος εμπορικός πόλεμος, θα κοστίσει ενδεχόμενα πιο ακριβά στο Μεξικό βραχυπρόθεσμα, αλλά όχι αναγκαία μεσοπρόθεσμα, καθώς θα αναζητήσει άλλες αγορές.

Θα είναι όμως αναπόφευκτος για να προστατεύσει τη δική του οικονομία από τη φυγή κεφαλαίων προς τις ΗΠΑ. Ο πόλεμος αυτός επεκτεινόμενος και σε άλλες περιπτώσεις, με την Ευρώπη ή την Ασία, μεσοπρόθεσμα θα υπονομεύσει την ισχυρή ανταγωνιστικότητα των ΗΠΑ στα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας. Δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ήδη αναρωτιέται πώς θα γίνει οι Ευρωπαίοι να αγοράζουν (υποχρεωτικά;) περισσότερα αμερικάνικα αυτοκίνητα. Και η απάντηση ήρθε από τους Γερμανούς (και όχι μόνο), φυσική: "μα να φτιάχνει καλύτερα και φθηνότερα αμάξια".

Θα λύσει ο εμπορικός πόλεμος το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης, μειώνοντας το εμπόριο και τις θέσεις εργασίας για να υψώσει ένα τείχος; Αντιφατικό. Θα ήταν παράλογο να πιστέψει κανείς κάτι τέτοιο. Προφανώς η ανεργία θα μεγαλώσει και στις δυο πλευρές, και εν τέλει θα αυξήσει την πίεση. Ιδιαίτερα στην πλευρά των ΗΠΑ, τροφοδοτώντας περαιτέρω την πηγή των δυσαρεστημένων και υποψηφίων ψηφοφόρων του λαϊκισμού.

Και οι δυο θα ισορροπήσουν σε επίπεδο πολύ χαμηλότερο από αυτό που βρίσκονται σήμερα, ενισχύοντας περαιτέρω να φοβικά αισθήματα σε έναν φαύλο κύκλο δίχως τέλος.

Ή, μάλλον, με τέλος προβλέψιμο για όσους έχουν μνήμη.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος



Πηγή στοιχείων: Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ. https://ustr.gov/countries-regions/americas/mexico




Wednesday, January 25, 2017

Η Δημοκρατία και ο κύριος Ντόναλντ Τραμπ


Share/Bookmark
Ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την απόσυρση των ΗΠΑ από το Σύμφωνο του Ειρηνικού για την προώθηση του ελεύθερου εμπορίου και συναλλαγών, υλοποιώντας τα πρώτα μέτρα της υπόσχεσής του για την επιστροφή σε μερκαντιλιστικές πολιτικές προστατευτισμού, της προ του 19ου αιώνα εποχής και του Πλούτου των Εθνών του Adam Smith. Η ιστορία απέδειξε ότι τα Έθνη που κυριαρχούν είναι αυτά τα οποία έχουν ανοιχτές οικονομίες σε ανταγωνιστικές συνθήκες. Ο Αγγλοσαξονικός κόσμος το υιοθέτησε πρώτος και επάνω του οικοδομήθηκαν δυο μεγάλες οικονομίες, οι μεγαλύτερες που γνώρισε ο Πλανήτης, η Βρετανική Κοινοπολιτεία στις διάφορες φάσεις της και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Οι κλασσικοί, ο Adam Smith αλλά και ο Ricardo αργότερα, με τo συγκριτικό πλεονέκτημα και το χαρακτηριστικό παράδειγμα της παραγωγής κρασιού στην Πορτογαλία και ενδυμάτων στην Αγγλία, απέδειξαν ότι σε συνθήκες ελεύθερου εμπορίου κερδίζουν όλοι, εξειδικευόμενοι στους τομείς που διαθέτουν αντίστοιχα πλεονέκτημα. Ότι ο συνολικός πλούτος είναι συνολικά και για τον καθένα μεγαλύτερος, και αποκτούν καλύτερα και φτηνότερα αγαθά ανταλλάσσοντας τα καλύτερα και φθηνότερα δικά τους, με ό,τι οι ίδιοι δεν συμφέρει να παράγουν καθόλου ή σε μεγάλες ποσότητες.

Η ιστορία απέδειξε ότι, πέρα από την αύξηση του πλούτου, οι οικονομίες αλλά και κοινωνίες που εκτέθηκαν στον ανταγωνισμό και πίεζαν διαρκώς για την αμοιβαία άρση των δασμών και περιοριστικών όρων εμπορίου ήταν αυτές που περισσότερο επωφελήθηκαν. Διότι δεν φοβήθηκαν τον ανταγωνισμό. Λιγότερο παραγωγικοί κλάδοι έσβησαν αλλά, ακριβώς γι' αυτό, άλλοι νέοι, διεθνώς ανταγωνιστικοί δυνάμωσαν . Επινόησαν νέα προϊόντα, νέες μεθόδους, νέες μορφές οργάνωσης της κοινωνίας ταχύτερα από όσους επέμεναν στην επιβολή και διατήρηση προστατευτικών συνθηκών. Άλλος πολύ, άλλος λιγότερο, από τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία, τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Γερμανία, μέχρι τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, υιοθέτησε ταχύτερα ως θεμελιώδη και κοινά αποδεκτή πολιτική κατεύθυνση το όλο και μεγαλύτερο άνοιγμα στον ανταγωνισμό σε κάθε τομέα, παράλληλα με την πίεση σε όλους να κάνουν το ίδιο. Αυτοί που το υιοθέτησαν ταχύτερα βρέθηκαν στην κορυφή των ωφελημένων, αύξησαν την ισχύ τους, το μέσο αλλά και, ακόμη περισσότερο, το κατώτερο βιοτικό επίπεδο, πολύ περισσότερο από αυτούς που δεν το υιοθέτησαν. Ακόμη σταδιακά στην Ελλάδα (στον βαθμό που θέλησε και μπόρεσε να ανοιχτεί) και τις άλλες λιγότερο ανεπτυγμένες Ευρωπαϊκές χώρες που αναπτύχθηκαν ταχύτερα.

Η εμπειρία απέδειξε πέρα από κάθε αμφιβολία και κάτι άλλο ακόμη: όποιος εφαρμόζει προστατευτικές πολιτικές όταν άλλοι ανοίγονται στο ελεύθερο εμπόριο, μεσοπρόθεσμα αδυνατίζει και υποβιβάζεται. Και αναγκάζεται να καταφύγει στη στρατιωτική ισχύ για να διατηρήσει τη θέση του. Συνήθως επί ματαίω, διότι, παρά μια πρόσκαιρη ευδαιμονία που προέρχεται από την αξιοποίηση της υφιστάμενης στρατιωτικής ισχύος του, η παραγωγική του βάση, η δυνατότητα καινοτομίας, σταδιακά εξασθενίζει συγκριτικά και αδυνατεί να διατηρήσει τη στρατιωτική υπεροχή του. Συνέβη σε διάφορες περιπτώσεις, όπως επί παραδείγματι στη μεταναπολεόντεια Γαλλία. Ή στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, που κατέρρευσε σε έναν ατέλειωτο Μεσαίωνα.

Το ελεύθερο εμπόριο και ο αμοιβαίος ανταγωνισμός με ασφάλεια δικαίου, ολοένα και χαμηλότερες διαδικαστικές επιβαρύνσεις και σαφείς κανόνες, βάζουν φτερά στα πόδια ή, καλύτερα, αφαιρούν τα βαρίδια που τα συγκρατούσαν, πυροδοτούν την καινοτομία, την αλλαγή και την αύξηση του πλούτου. Καίνε ό,τι πρέπει να καεί και στρέφουν τους πόρους σε ό,τι μπορεί να κερδηθεί.

Στις ανεπτυγμένες χώρες, η φιλοσοφία αυτή αποτέλεσε θεμέλια πολιτική της ισχύος και της ευημερίας τους και ήταν αποδεκτή από όλους, τους φιλελεύθερους, τους σοσιαλιστές, τους συντηρητικούς, ακόμη δε περισσότερο από αυτούς τους τελευταίους. Η διαφωνία τους αφορούσε μόνο τη στόχευση και την ένταση των κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών για να προστατεύσουν και επανεντάξουν τους ανθρώπους που προέρχονται από τομείς που φθίνουν ή υποβιβάζονται από την αλλαγή, είτε αφαιρώντας ισοδύναμους πόρους από τους επιτυχημένους τομείς για να χρηματοδοτήσουν αυτές τις πολιτικές είτε επιβραδύνοντας λίγο την αλλαγή, χωρίς όμως να αμφισβητούν την αναγκαιότητά της για τη διατήρηση και αύξηση της ευμάρειας.

Οι επιλογές του Ντόναλντ Τραμπ και η συνέπεια σε αυτές, όπως αποδεικνύεται σταδιακά, φαίνεται πως είναι ιδεολογική. Δεν είναι αποτέλεσμα διαπραγματευτικής τακτικής για να επιτύχει καλύτερους αλλά αμοιβαία ευνοϊκούς όρους οικονομικής ισορροπίας της απελευθέρωσης που την καθιστούν συμφέρουσα για όλους, με τα συνήθη οικονομικά μέσα αμοιβαίας πίεσης.

Οι ευθείες απειλές χρήσης της στρατιωτικής ισχύος, όπως το ότι «θάπρεπε νάχουμε κρατήσει το πετρέλαιο του Ιράκ» και «ίσως μας ξαναδοθεί κάποια ευκαιρία», η αύξηση της στρατιωτικής έντασης με την Κίνα, η απαίτηση στους Ευρωπαίους συμμάχους τους να πληρώνουν περισσότερο για να τους προστατεύσει η αμερικανική ηγεμονία αντί να φτιάξουν το δικό τους ισχυρό αμυντικό σύστημα που θα παραμείνει σύμμαχος των ΗΠΑ, αυτά και πολλά άλλα δείχνουν πως η μερκαντιλιστική οικονομική πολιτική είναι συνεπής προς το στρατιωτικό και διπλωματικό δόγμα του νέου Προέδρου και του κινήματος που αντιπροσωπεύει.

Αυτό το νεοφεουδαρχικό κίνημα (όπου φέουδα συγκεκριμένοι τομείς της κοινωνίας και οικονομίας που αισθάνονται απειλημένοι) έχει και μια άλλη, αναπόφευκτη, πτυχή: δεν είναι συμβατό με την ανοιχτή φιλελεύθερη δημοκρατία και τους ανεξάρτητους θεσμούς, όπως την αποδέχονταν οι δημοκρατικοί και οι ρεπουμπλικάνοι. Και οι δυο φέρουν το όνομα της Δημοκρατίας, εν τέλει, την οποία ποτέ δεν αμφισβήτησαν. Αντιθέτως αποδέχτηκαν τους κανόνες και τις θεσμικές και τις άτυπες αλλά ουσιαστικές ισορροπίες και περιορισμούς της, τους μηχανισμούς ελέγχου και την υπερασπίστηκαν, ακόμη και όταν δούλεψε πρόσκαιρα σε βάρος τους. Το νέο κίνημα όμως προέρχεται από άλλη φιλοσοφία. Δεν επικρατεί ο παραγωγικότερος της αγοράς της Δημοκρατίας με τους εξισορροπητικούς θεσμούς της, τις αλληλοελεγχόμενες ανεξάρτητες αρχές, τον τύπο, τα μέσα, τη δημοσιογραφία, τη δικαιοσύνη, τις ισορροπίες των πολιτικών θεσμών, που ορίζουν και ισορροπούν τους κανόνες του ανταγωνισμού ώστε να κερδίζει κατά το δυνατόν ο καλύτερος.

Επικρατεί όποιος μπορεί να τους ελέγξει και να τους χρησιμοποιήσει για να παραμείνει στην εξουσία. Είναι τούτη η λογική συνέπεια του προστατευτισμού. Ο οπαδός του προστατευτισμού δεν αντέχει να χάνει, γιατί πιστεύει ότι ο υπέρτατος σκοπός είναι να μη χάσει κάτι ο ίδιος. Είναι φοβική φιλοσοφία γι' αυτό οδηγεί σε κάποια μορφή αυταρχισμού, όταν ο λαϊκισμός δεν αρκεί για να επιβληθεί και να παραμείνει. Εξ ου και οι εκλεκτικές και αμοιβαίες συμπάθειες με τον Πούτιν, τον Φάραντζ, τη Λεπέν και, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, η μισοκρυμμένη χαρά των διαφόρων Τσιπροκαμμένων, των Μαδούρων και των συναφών, ακόμη και του ίδιου του "αριστερού" πολλά βαρύ διανοούμενου Σλαβόι Ζίζεκ, που τον υποστήριξε ανοιχτά.

Ο ιδιαίτερα προσεκτικός στις διατυπώσεις του Πρόεδρος Ομπάμα αφιέρωσε τις τελευταίες ομιλίες του στη Δημοκρατία. Όχι τυχαία, δηλώνοντας πως θα ξαναμιλήσει μόνον εάν θεωρήσει ότι απειλείται η ουσία της.

Από την άλλη πλευρά, η συντηρητική, αλλά με βαθιά πίστη στη δημοκρατία και στη φιλελεύθερη οικονομία, ρεπουμπλικανική ελίτ σε διάφορους τομείς επιχείρησε να ρίξει γέφυρες στον νέο Πρόεδρο, ανάμεσά τους ακόμη και ο ίδιος ο Χένρι Κίσινγκερ, εξηγώντας ότι κατανοούν τις πράξεις του στο πλαίσιο μιας σκληρότερης διαπραγμάτευσης αλλά όχι αλλαγής του δόγματος. Για να διευκολύνουν ή να ανιχνεύσουν τη δυνατότητα μιας μεταστροφής που δεν θα τους φέρει σε ρήξη με τον Πρόεδρo και δεν θα θέσει σε κίνδυνο το ίδιο το μοντέλο επάνω στο οποίο στηρίζεται η ισχύς και η ευημερία των ΗΠΑ.

Εις μάτην, όπως φαίνεται.

Ο νέος Πρόεδρος διέταξε να ερευνηθεί εάν υπάρχει πρόβλημα νοθείας στις εκλογές, που, όπως είπε ο ίδιος, «θα πρέπει να ήταν εκατομμυρίων παράνομων ψήφων»! αναφέρει ο Διεθνής τύπος από την Ουάσιγκτον Ποστ ως την Ελ Παΐς. Δηλαδή τόσων όσων προηγήθηκε η αντίπαλός του στην επικράτεια.

Το επικίνδυνο είναι πως αυτό γίνεται έχοντας ανακηρυχθεί Πρόεδρος, και η αντίπαλός του έχει αποδεχτεί την ήττα της, με βάση το αμερικανικό ομοσπονδιακό σύστημα. Εάν ήταν στην αντίστροφη θέση, η στάση αυτή, χωρίς να είναι απαραίτητα η σωστή, θα ήταν θεμιτή. Τώρα όμως, μη γελιόμαστε, αποδεικνύει ένα πράγμα:

Ο Τραμπ δεν είναι ρεπουμπλικάνος. Δεν θέλει να μοιραστεί την εξουσία ούτε καν με ένα ρεπουμπλικανικό Κονγκρέσο κι έναν επιφυλακτικό ή αντίπαλο τύπο.

Δρα με συνέπεια και σύμφωνα με το προστατευτικό ιδεολόγημά του.

Θέλει την εξουσία, και τη θέλει όλη!



Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος





Saturday, January 21, 2017

Οι εμφύλιοι δίχως τέλος


Share/Bookmark
Την άνοιξη του 1865, μετά από τέσσερα χρόνια μαχών, έληξε ο Εμφύλιος πόλεμος της Αμερικής με τη νίκη της Ένωσης. Άφησε πίσω του 1.030.000 θύματα, εκ των οποίων 800.000 στρατιώτες, σε σύνολο πληθυσμού 31,5 εκατομμύρια. Συνολικά περισσότερα από όλους τους άλλους πολέμους της Αμερικής αθροιστικά έως και τις μέρες μας. Περιλαμβανομένων του Πρώτου και του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου και του πολέμου του Βιετνάμ. Οι καταστροφές σε υποδομές ήταν τεράστιες. 

Συγκρούστηκαν δυο αιώνες. Ο 18ος, που στον φεουδαρχικό νότο, όπου οι σκλάβοι έπαιζαν τον ρόλο των κολλήγων, κρατούσε ακόμη, και ο 19ος, η σύγχρονη εποχή, της βιομηχανικής επανάστασης και των νέων αστικών και εργατικών στρωμάτων.

Στην Ελλάδα η σύγκρουση αυτή έλαβε χώρα αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, από το '46 έως το '49. Πρόσθεσε περίπου 50.000 θύματα και χιλιάδες πρόσφυγες στο εσωτερικό και εξωτερικό της χώρας, στο μισό εκατομμύριο θυμάτων του Παγκόσμιου Πολέμου, σε σύνολο πληθυσμού 7,3 εκατομμυρίων, κατέστρεψε τις υποδομές και αναδιάρθρωσε βίαια τον κοινωνικό ιστό της χώρας, όπως και στις ΗΠΑ. Οι ηττημένοι, κάτω από μια μεταφυσική ιδεολογία, αντιπροσώπευαν τελικά και στην Ελλάδα έναν ιστορικό αναχρονισμό. 


Καμία από τις δυο κοινωνίες δεν έλυσε τα εσωτερικά της θέματα που γέννησαν τους Εμφυλίους, εντέλει καμία δεν συμφιλιώθηκε ποτέ με το παρελθόν της. 


Με τον νέο αιώνα, κατά τρόπο παράδοξο, οι ηττημένοι του τότε επανήλθαν μεταμφιεσμένοι, ως καρικατούρες. Η ειρωνεία είναι πως επανήλθαν μέσω των θεσμών της Δημοκρατίας που υπερασπίστηκαν και εγκαθίδρυσαν οι νικητές. 


Βαθύ πράγμα οι Εμφύλιοι. Δεν ξεριζώνονται.Υφέρπουν, αναπαράγονται διαθλασμένοι, και στην πρώτη ευκαιρία, εκεί που νομίζεις πως έχουν λησμονηθεί, και ίσως γι' αυτό, παίρνουν εκδίκηση, εμφανίζονται από το πουθενά μεταμορφωμένοι σε μεταμοντέρνα φεουδαρχία.


Εκδίκηση πικρή για όσους πιστεύουν πως η ιστορία πηγαίνει μόνο μπροστά. Ο χρόνος μπορεί, η ιστορία όχι κατ’ ανάγκη. Η ροή της είναι μάλλον κυκλική, μια διαρκής υπόμνηση της αμνησίας του είδους μας.



Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος


Tuesday, January 10, 2017

Περί καψούρας και πολιτικής


Share/Bookmark
Ενδεχόμενα να είμαι ένας από τους ελάχιστους Έλληνες που δεν έχουν ακούσει ποτέ, ή δεν έχουν αντιληφθεί ότι ακούνε κάποιο τραγούδι του Ρέμου, ή του Πλούταρχου, παλαιότερα και άλλων παρεμφερών. Θυμάμαι όμως τα ονόματά τους, καθώς περνάνε όπως και τα χρόνια από τη λεζάντα της μνήμης μου, μέσα από τα μάτια φίλων ή γνωστών, ανθρώπων που συναντούσα παντού. Ορισμένων μάλιστα θα έλεγες συγκροτημένων, καλοβαλμένων ανθρώπων, άλλων πιο λαϊκών και ελαφρολαϊκών, φτωχότερων και ευπορότερων. Ονόματα που πέρασαν, ξεχάστηκαν κι έσβησαν με τον καιρό, όπως και τα τραγούδια.

Δεν τα ακούω διότι δεν με διασκεδάζουν. Έχω πιάσει τον εαυτό μου κάποιες φορές να εύχεται να τον διασκέδαζαν και να μπορούσα να τα ακούσω.

Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι δικαιούμαι να περιφρονώ τους δημιουργούς αυτούς, μήτε το έργο τους, ούτε όσους το αγαπούν και κάτι αγγίζει μέσα τους. Δεν μπορούμε να το θωρούμε αφ’ υψηλού . Σε αρκετές περιπτώσεις μού φαίνονται μάλιστα ιδιαιτέρως επιτυχημένοι ως δημιουργοί, σύμφωνα με τον χρυσό κανόνα κρίσης ενός έργου, όπως τον περιέγραψε ο William Burroughs σε μια από τις περίφημες επιστολές του από την Ταγγέρη στον άλλο μεγάλο ποιητή και αγαπημένο, τον Allen Ginsberg, χαμένο κάπου σε κάποιους δρόμους στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, πριν ακόμη γράψει το Ουρλιαχτό: «Οι περισσότεροι κριτικοί κάνουν ένα μεγάλο λάθος», έλεγε ο Burroughs. «Κρίνουν το έργο με βάση τους στόχους που θέτουν οι ίδιοι σε αυτό και όχι βάσει των στόχων που έχει θέσει το ίδιο στον εαυτό του».

Αν δει κανείς από αυτή τη σκοπιά, το έργο των εν προκειμένω καλλιτεχνών να ψυχαγωγήσει ένα κοινό και να εκφράσει την καψούρα του επέλεξε, δεν είναι κακό πράγμα, και το πέτυχε. Δεν διεκδίκησε δάφνες μεγάλης μουσικής, μήτε την αιωνιότητα, ούτε προσπάθησε να το παίξει αυθεντικό λάτιν, αυθεντικό δημοτικό, και άλλα πολλά που αποτυχημένα διεκδίκησαν πολλοί άλλοι έντεχνοι δημιουργοί - ας μη λέμε ονόματα, θυμόμαστε τι συνέβη στον Πανούση και πώς κατέληξε σήμερα ο ακατονόμαστος μαχητής των φτωχών και του έθνους.

Το έργο του Ρέμου, του Πλούταρχου, του Ρουβά, δηλωμένα επιδιώκει να διασκεδάσει μια ευρεία κατηγορία ανθρώπων, χωρίς αξιώσεις αιωνιότητας. Και οι δημιουργοί του το πετυχαίνουν και ο κόσμος τους ανταμείβει. Λοιπόν, μπράβο τους, και χαίρομαι που περνούν καλά κάποιοι άνθρωποι μαζί τους. Σέβομαι και τη γνώμη τους ενίοτε, πετυχημένοι όντας κάτι κατάφεραν στη ζωή τους.

Έτσι δεν κατανοώ γιατί ορισμένοι υπερευαίσθητοι φίλοι ενοχλούνται από την επαφή του κ. Μητσοτάκη με τον Ρέμο. Μήπως θάπρεπε να προσβάλει όσους τον ακούν; να επι-δείξει την ανωτερότητά του; Να αγνοήσει την αισθητική τους σαν να μην υπάρχει; Να τους κατατάξει εκ προοιμίου στους αντιπάλους μόνο και μόνο για τα γούστα τους (δεν είναι και πολύ φιλελεύθερο αυτό); Δηλαδή τι θα έπρεπε, να στείλει πεσκέσι τις ψήφους όσων τον ακούνε και διασκεδάζουν με αυτόν, στον ΣΥΡΙΖΑ, τον όποιο Καμμένο, τον όποιο Σώρρα, ή σπίτι τους για λόγους αισθητικής καθαρότητας;

Όταν είσαι σοβαρός πολιτικός, το μεγαλύτερο λάθος που μπορείς να κάνεις είναι να περιφρονήσεις την αισθητική και το ύφος των δυνητικών ψηφοφόρων του αντιπάλου σου. Η Χίλαρυ Κλίντον και μαζί της πολλοί σοβαροί φιλελεύθεροι, αλλά και συντηρητικοί, έκαναν το ίδιο λάθος: αναφέρθηκαν υποτιμητικά στους δυνητικούς ψηφοφόρους του Trump, προβάλλοντας υπερβολικά τη δική τους (σαφέστατη) ανωτερότητα, διανοητική, ηθική, καλλιέργειας, κινήτρων, και προσβάλλοντας τη μέτρια αισθητική των αντιπάλων τους. Ακόμη και αν είναι αληθές, δεν είναι χρήσιμο. Είναι απλώς λάθος. Τους προσέβαλαν και την πάτησαν και μαζί τους και όλοι οι υπόλοιποι. Δεν προστάτεψαν από τον Trump τους συμπολίτες τους, τους έστειλαν στην αγκαλιά του. Το ίδιο συνέβη εν μέρει και με τον Cameron και σε πολλές άλλες περιπτώσεις υπερβολικής επίδειξης μιας (πιθανόν) αληθούς διανοητικής και πολιτιστικής ανωτερότητας.

Οι άνθρωποι αναζητούν καταρχήν κάτι οικείο που τους προκαλεί εμπιστοσύνη, ένα κομμάτι από το πρόσωπό τους.

Πού βρίσκεται το όριο πέρα από το οποίο το πρόσωπο του πολιτικού παραμορφώνεται όταν μοιάζει υπερβολικά με αυτό των ψηφοφόρων του; Δύσκολο να το πει κανείς. Ποιος είναι ο καθρέφτης και ποιος ο αντικαθρεφτισμός, ποιος μοιάζει αλλά τραβάει προς το καλύτερο τον άλλον, ή προς το χειρότερο; Δεν υπάρχει κάποιος γενικά εφαρμόσιμος κανόνας, κρίνεται εκ του αποτελέσματος. Πού θέλει να το πάει και πού θα το φτάσει το πράγμα.

Αλλά για να έχει οποιαδήποτε πιθανότητα να επηρεάσει τον άλλον, να έχει ένα αποτέλεσμα, οφείλει να ρισκάρει να εγκαταστήσει επικοινωνία με τον απέναντι, ακόμη κι αν δεν του μοιάζει τόσο. Να ανοίξει δίαυλο. Να ανακατευτεί. Υπ' αυτή την προϋπόθεση, η ανωτερότητα του πολιτικού και αυτού που εκπροσωπεί μπορεί να γίνει αποδεκτή χωρίς να προσβάλλει. Δεν είναι ανάγκη να υποτιμά χωρίς κάποιον συγκεκριμένο λόγο όλους όσοι σκέφτονται ή αισθάνονται διαφορετικά. Είναι λάθος η πόλωση. Το "εμείς" (οι πιο πολιτισμένοι) και "αυτοί" (η κακόγουστη πλέμπα, οι συριζαίοι, οι οξαποδώ κλπ). Μετατρέπει σε πλειοψηφία το "αυτοί", όχι το "εμείς". Γι' αυτό και το επιδιώκουν οι κατώτεροι και λαϊκιστές πολιτικοί. Τους δίνει λόγο και τρόπο να εμφανιστούν σαν υπερασπιστές των προσβεβλημένων, των περιφρονημένων, να πουλήσουν αντίσταση στο "σύστημα" και λοιπές "αξιοπρέπειες".

Σημαίνει ετούτο πως εν τέλει δεν υπάρχει κατώτερο κι ανώτερο, αισθητικά, διανοητικά, πως όλα είναι ίδια; Όχι, βέβαια. Σε κάθε τομέα υπάρχει και κατώτερο, και ανώτερο, και μέτριο.

Το ανώτερο όμως όλων αποδεικνύεται ως τέτοιο όταν είναι χρήσιμο, δηλαδή όταν κερδίζει κι αναγνωρίζεται από όλους. Και είναι πραγματικά ανώτερο, όταν επιδεικνύει σεβασμό, ταπεινοφροσύνη και απέναντι στο μέτριο και στο κατώτερο. Όταν δίνει σε όλους τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν την ανωτερότητά του δίχως να χάσουν την αξιοπρέπεια και τον εγωισμό τους.

Ας μη φοβόμαστε μπας και στάξει καμιά καψούρα νότα στις κάπως αποστειρωμένες αυλές μας.


Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος