Monday, May 29, 2017

Κωνσταντίνος Μητσοτάκης


Share/Bookmark
Όταν πριν από έναν αιώνα γεννήθηκε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ένας ευνοϊκός Θεός τού ευχήθηκε να βλέπει μπροστά από την εποχή του. Ένας άλλος ζηλιάρης Θεός, μόλις το άκουσε, κατέβηκε από τα σύννεφα και του ευχήθηκε να ζει στην εποχή που προέβλεπε. Έτσι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης πέρασε το σύνολο της μακράς ζωής του, σε ταραγμένες εποχές, προσπαθώντας να πείσει τους ανθρώπους του καιρού του χωρίς να ανήκει σε αυτούς, με επιχειρήματα που έρχονταν από το μέλλον, ώστε να το αποτρέψει και να το μεταλλάξει, και όχι με συναισθήματα του παρόντος. 

 Βίωσε την ευριπίδεια αυτή αντίφαση με στωικότητα, συνέπεια και αγάπη για τις γενιές που έρχονταν, αντλώντας δύναμη από τις αταλάντευτες δημοκρατικές του πεποιθήσεις και από μια βαθιά συντροφικότητα με τον άνθρωπο που μοιράστηκε τη ζωή του.

Όπως ο μεγάλος τραγικός (ατυχώς για τους Αθηναίους συμπολίτες του), δεν κέρδισε πολλά βραβεία στον καιρό του. 

Του χαρίστηκε όμως η ικανοποίηση να γίνεται κατανοητός όταν συντελείται ο χρόνος, ο οποίος του δόθηκε απλόχερα. Και μαζί με αυτήν την ακριβή αποζημίωση, του χαρίστηκε η αθανασία.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος





Monday, May 15, 2017

Η Γαλλία στο κοινό φαντασιακό του δυτικού κόσμου


Share/Bookmark
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, στη "Φαντασιακή θέσμιση της Κοινωνίας", εντόπισε την πηγή της εξουσίας στη δομή του συλλογικού φαντασιακού. Με απλά λόγια, είχε πει ότι, αν μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η πλειοψηφία μιας κοινωνίας ξαφνικά φανταζόταν τον εαυτό της διαφορετικά, προφανώς θα ΓΙΝΟΝΤΑΝ όλα πάραυτα διαφορετικά. Δηλαδή, οι θεσμοί κάθε κοινωνίας ΕΙΝΑΙ αυτό που φαντάζεται η ίδια πως είναι. Εάν οι πιο πολλοί άνθρωποι φανταστούν κάτι άλλο, δεν υπάρχει τίποτε που θα μπορούσε να σταματήσει να γίνει αυτό το άλλο.

Η πολιτική, υπό αυτή την έννοια, ως συνειδητή επιδίωξη μιας συγκεκριμένης πορείας και αλλαγής σε έναν κόσμο που αλλάζει από μόνος του από εξωγενείς παράγοντες, είναι διαχείριση του φαντασιακού των ανθρώπων. Του χώρου εκείνου στον οποίο δομείται η αυτοσυνείδηση και εμφανίζονται τα όνειρα που την μετασχηματίζουν. Είναι, κατά κάποιον τρόπο, η διαχείριση του συλλογικού ονείρου, που πηγάζει από τα κοινά στοιχεία της δομής της φαντασίας του καθενός, όπως φαντάζεται τον εαυτό του στην εποχή του.

Η σκέψη αυτή μού ήρθε στον νου βλέποντας την ορκωμοσία του νέου ανθρώπου που αναδείχθηκε Πρόεδρος της Γαλλίας. Ενός έθνους που έχει πολύ μεγαλύτερη επιρροή από το πραγματικό του μέγεθος (όπως συμβαίνει και με την Ελλάδα για άλλους λόγους), διότι στο συλλογικό φαντασιακό του σύγχρονου κόσμου είναι συνδεδεμένο με τη γέννηση της σύγχρονης εποχής, κάπου εκεί γύρω στο 1789, στην καρδιά του παλιού κόσμου. Εκεί όπου ο 19ος αιώνας και ο Διαφωτισμός ξεκίνησαν τον βαθύ μετασχηματισμό για την αντίληψη και τη δομή της εξουσίας, φέρνοντας τον άνθρωπο στο επίκεντρο των αναζητήσεων του ίδιου του ανθρώπου, δημιουργώντας το πεδίο των σύγχρονων ιδεολογιών. Η πορεία του γαλλικού έθνους υπήρξε σχεδόν παράλληλη με την πορεία του μεγάλου αδελφού υπερατλαντικού έθνους, του αμερικανικού, στο οποίο μεταφέρθηκε το πραγματικό κέντρο του δυτικού κόσμου, σταδιακά. Και εκείνο εξακολουθεί να συγκινείται και να ενδιαφέρεται για τις ανατροπές και τα σύμβολα στην Ευρωπαϊκή αυτή χώρα (χωρίς να μπορεί εύκολα να εξηγηθεί αλλιώς το γιατί), δώρο της οποίας είναι το θεμελιώδες του σύμβολο, το άγαλμα της Ελευθερίας.

Η σημασία του κοινού φαντασιακού μού φαίνεται ότι είναι ένας σημαντικός λόγος που το παγκόσμιο ενδιαφέρον και η απήχηση της συγκεκριμένης εκλογής είναι δυσανάλογα με την αντικειμενική βαρύτητα της χώρας. Οτιδήποτε συμβαίνει εκεί και σχετίζεται με τις βασικές αρχές της σύγχρονης εποχής και τα σύμβολά της, είτε ως ανατροπή είτε ως εξέλιξη (όπως ο Μάης του '68), αγγίζει κάτι βαθύτερο και ευρύτερο, στο επίκεντρο του φαντασιακού του δυτικού κόσμου, από τα τρέχοντα προβλήματα της συγκεκριμένης χώρας και της ηπείρου μας. Κάτι το οποίο δεν είναι ανεξάρτητο από αυτά, αλλά τα υπερβαίνει και συνδέεται μαζί τους, πέρα από την απλή γεωπολιτική.

Ο νέος Πρόεδρος ίσως να έχει συναίσθηση αυτού του δεδομένου και της σημασίας του.

"Εάν φαντάζομαι, βλέπω", είχε πει ο Φερνάντο Πεσόα.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος



Friday, May 12, 2017

Οι πλανήτες ευθυγραμμίζονται πάνω από τη Γηραιά Ήπειρο


Share/Bookmark
Έχει φτάσει η ώρα των μεγάλων αποφάσεων για την Ευρώπη. Ο Εμμανουέλ Μακρόν πρέπει πρώτα να αποδείξει, εντός του καλοκαιριού και αφού κερδίσει τις βουλευτικές εκλογές, ότι μπορεί να σταθεροποιήσει τη Γαλλία με κομβικές μεταρρυθμίσεις: έξυπνη ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας, μείωση του αριθμού των Δ.Υ. κατά 120.000 όπως έχει υποσχεθεί, μείωση  του κόστους του κράτους και άνοιγμα στην καινοτόμα επιχειρηματικότητα.

Εν συνεχεία, και μόνο εφόσον έχει επιτύχει αρκετά για να αφοπλίσει τις Γερμανικές αντιδράσεις, θα έχει να ανοίξει τη συζήτηση για την ουσιαστική μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πολιτική εποπτεία με κοινό Υπουργό Οικονομικών, η έκδοση ενιαίων ομολόγων δανεισμού, είναι απαραίτητες συνθήκες ώστε να υπάρξουν πολιτικά ελεγχόμενες μεταβιβαστικές πληρωμές σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, άμεσες ή έμμεσες (μέσω έκδοσης ευρωομολόγων), που θα μειώνουν τις φυσικές αποκλίσεις παραγωγικότητας ανάμεσα στις διάφορες οικονομίες. Εφόσον οι αποκλίσεις δεν είναι τεράστιες και βαθιά δομικές που θα πρέπει να θεραπευτούν με δομικές μεταρρυθμίσεις των χωρών.

Η γερμανική πάγια επιφύλαξη εξηγείται από το γεγονός ότι αυτοί, οι πιο παραγωγικοί, θα πρέπει να πληρώσουν, με αποτέλεσμα να μειωθεί κάπως η δική τους ανταγωνιστικότητα. Γίνεται όμως εμμονή εφόσον η μείωση αυτή αντισταθμίζεται από τα οφέλη μιας ενιαίας αγοράς χωρίς κραδασμούς που προσφέρει ασφάλεια και ευκαιρίες σε κάθε γωνιά της. Από την άλλη, όλοι γνωρίζουν ότι δίχως μεταβιβαστικές πληρωμές και κοινά επιτόκια δανεισμού, με ενιαίες αγορές εργασίας, κεφαλαίου και εμπορευμάτων, οδηγούμαστε σε υπερσυγκέντρωση σε ορισμένα σημεία της ηπείρου από τη μια και σε ερήμωση σε άλλα από την άλλη, έστω και με μικρές αποκλίσεις εφόσον αυτές είναι σχετικά μόνιμες και διαρκείς. Δεν είναι βιώσιμο στην Ευρώπη. Η διαφορά των επιτοκίων επιτείνει τις διαφορές παραγωγικότητας στις επιχειρήσεις και απαιτεί υψηλότερες μεταβιβαστικές πληρωμές.  Είτε το ένα είτε το άλλο, ο παραγωγικότερος πληρώνει. Στο δεύτερο η Ευρώπη και αυτός που πληρώνει, μπορεί να θέτει ευκολότερα όρους καλύτερης διαχείρισης σε project base.

Δεν θα είναι εύκολη συζήτηση. Πρέπει να σπάσουν αυγά. Πολλά αυγά.

Όπως ορθά αναφέρει ο Wolfgang Münchau στους Financial Times,"The bigger uncertainty is whether (Pr Macron) he will be able to persuade Germany to reform the eurozone. Berlin is relieved that it will not have to deal with Marine Le Pen. But not many German politicians have read Mr Macron’s manifesto, and if they did, they did not take the eurozone part seriously. The ruling Christian Democrats oppose every single part of his eurozone agenda. Martin Schulz of the Social Democrats may be more flexible, but he is also no fan of eurobonds.
Whoever wins the German elections, they will soon discover that Mr Macron is demanding changes that Germany’s establishment has explicitly ruled out. It is quite possible that Mr Macron finds it relatively easy to reform the French economy, but gets stuck in his negotiations with Berlin."

Τα αυγά αυτά δεν έσπασαν, ας το θυμηθούμε αυτό, όταν έπρεπε και μπορούσε. Όταν έγιναν οι διαπραγματεύσεις για τη συνθήκη του Μάαστριχτ, που υπεγράφη το 1992, με την οποία θεσπίστηκε το ευρώ, η Γερμανία, που είχε ανάγκη τη γαλλική υποστήριξη για τη  γερμανική ενοποίηση, υπό τον  καγκελάριο Κολ, ήταν διατεθειμένη να κάνει αρκετές παραχωρήσεις και να προχωρήσει ταχύτερα προς μια ομοσπονδιακή Ευρώπη. Ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν και οι τότε γαλλικές ελίτ φοβήθηκαν την εκχώρηση μεγαλύτερης εξουσίας στην Ένωση, και την εκχώρηση κυριαρχίας, έστω σε οικονομικά και ιδιαίτερα σε πολιτικά θέματα, στα οποία παραδοσιακά τον πρώτο λόγο είχε το Παρίσι. Δεν είδαν μακριά.  Η κρίση που αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει η ευρωζώνη 20 χρόνια μετά, είναι αποτέλεσμα εκείνης της έλλειψης θέλησης, επαρκούς διορατικότητας ή φόβου, καθώς οι μικρές (ή μεγαλύτερες) αποκλίσεις έβαιναν συσσωρευόμενες χωρίς επαρκείς αντισταθμιστικούς μηχανισμούς μεταβιβαστικών πληρωμών και ανυπαρξία μηχανισμών πολιτικού ελέγχου.

Σήμερα θα είναι δύσκολο μια τέτοια συμφωνία να προχωρήσει δίχως βαθύτερη ομοσπονδιοποίηση σε άλλα ζωτικά θέματα, τα οποία η Γερμανία επίσης, όπως και όλη η Ευρώπη, και ιδιαίτερα η Ανατολική και η Ελλάδα, έχουν στρατηγικά ανάγκη. Την Εξωτερική Πολιτική και Άμυνα, κατά κύριο λόγο. Και ίσως είναι έτσι καλύτερα για όλους. Η Ευρώπη δεν μπορεί να πατά σε ένα ομόσπονδο πόδι, στην οικονομία, και τα άλλα να κινούνται αυτόνομα. Θα πέσει.

Οι πλανήτες, κατά πως φαίνεται, ευθυγραμμίζονται για πρώτη φορά μετά από χρόνια ανάδρομοι, πάνω από τη Γηραιά Ήπειρο. Στο εσωτερικό, η φιλοευρωπαϊκή αφύπνιση στα μεγάλα ιδρυτικά κράτη (Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία, Ολλανδία  και ενδεχόμενα Ιταλία), η αυτοεξουδετέρωση της Αγγλικής υπονομευτικής στρατηγικής, η σταδιακή οικονομική ανάκαμψη. Ενώ στο εξωτερικό η Ευρώπη έχει να αντιμετωπίσει σοβαρούς διεθνείς κινδύνους και δυο σημαντικούς παραδοσιακούς αντιπάλους που προβάλλουν με σαφείς επιθετικές και επεκτατικές διαθέσεις  στην ίδια την Ήπειρο και στα σύνορά της, τη Ρωσία του Πούτιν και, από ό,τι φαίνεται πλέον όλο και περισσότερο, την Τουρκία του Ερντογάν. Ταυτόχρονα, η αταλάντευτη εβδομηντάχρονη Αμερικανική συμμαχική δέσμευση εξασθενεί από έναν ασταθή κι απρόβλεπτο Πρόεδρο, με θολή στρατηγική και ύποπτες αποσταθεροποιητικές πεποιθήσεις.

Η επόμενη Ευρωπαϊκή ζαριά, αμέσως μετά το τέλος του φετινού εκλογικού κύκλου,  θα είναι αναπόφευκτα η μεγάλη ζαριά του μεγαλύτερου κοινού ειρηνικού σχεδίου που γνώρισε η ήπειρός μας τους τελευταίους 20 αιώνες.

Θα είναι, κυριολεκτικά, όλα ή τίποτα.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος



πρώτη δημοσίευση: marketnews.gr




Wednesday, May 3, 2017

Υποκρισία ή ανικανότητα;


Share/Bookmark


Επί δεκαετίες στην Ελλάδα απαγορεύονταν οι καταδύσεις αναψυχής με αναπνευστικές συσκευές (scuba dive) σε ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ εκτός ελάχιστων επιλεγμένων σημείων, σε μια χώρα με χιλιάδες μίλια ακτογραμμών και νησίδων, προικισμένη γι' αυτή τη συμβατή με το περιβάλλον δραστηριότητα. Η αιτιολογία ήταν κυρίως η προστασία υποβρύχιων αρχαιολογικών χώρων και ναυαγίων. Αυτά όμως βρίσκονται σε συγκεκριμένα και γνωστά σημεία, που είναι πολύ λιγότερα από το 1% των ακτογραμμών.

Η απαγόρευση αυτή ήταν στην ίδια διεστραμμένη ανελεύθερη λογική που διέπει ακόμη το σύνολο της νομικής και κοινωνικής νοοτροπίας της Ελληνικής πολιτείας, πως ό,τι δεν επιτρέπεται ρητώς είναι απαγορευμένο. Και όχι πως απαγορεύεται ΜΟΝΟΝ ό,τι αιτιολογημένα έχει νόημα να απαγορευτεί για λόγους προστασίας του δημόσιου συμφέροντος και αυτό είναι το ελάχιστο απαιτούμενο για να προστατευτεί το ευαίσθητο και πολύτιμο κοινό αγαθό. Τούτη η θεσμική νοοτροπία είναι η θεμελιώδης Ελληνική κοινωνική, πολιτιστική, πολιτική και οικονομική παθογένεια.

Η ελλαδική νοοτροπία δεν έχει ενσωματώσει τη βασική αρχή της ελευθερίας: ο κύριος στόχος κάθε ρύθμισης είναι η εξεύρεση λύσεων και μεθόδων για την ελεύθερη χρήση των δημόσιων αγαθών από όλους, ενώ ο περιορισμός της ελευθερίας των πολιτών για τη χρήση τους είναι ανάλογος της ανάγκης προστασίας του κοινού αγαθού, ο ελάχιστος απαιτούμενος, απολύτως αιτιολογημένος και μελετημένος ως προς τον σκοπό του.

Φυσικά, οι καθολικές απαγορεύσεις οδηγούν σε καθολική παραβατικότητα και διαφθορά, καθώς είναι αδύνατον να εφαρμοστούν, με αποτέλεσμα ούτε το αγαθό να προστατεύεται ούτε οι πολίτες να απολαμβάνουν ελεύθερα και με ασφάλεια τη χρήση του, ούτε να αναπτύσσονται σημαντικές παραγωγικές δραστηριότητες.

Έπρεπε να φτάσουμε στο 2005, όπου με ένα ορθό νομοθέτημα (3409/2005) το κράτος επανέφερε τη νομοθεσία στη λογική: η καταδυτική δραστηριότητα επιτρέπεται έκτοτε παντού, εκτός από τα συγκεκριμένα και οριοθετημένα σημεία στα οποία για λόγους προστασίας ενός συγκεκριμένου αγαθού (αρχαιολογικά κατάλοιπα, υποβρύχια καλώδια, αγκυροβόλια, ευαίσθητα φυσικά πάρκα) απαγορεύεται ρητώς ή υπόκειται σε διαφορετικούς, αυστηρότερους κανόνες. Η νομοθεσία αυτή επέτρεψε την άνθιση του καταδυτικού τουρισμού στη χώρα, βελτίωσε την προστασία του περιβάλλοντος (καθώς όπου υπάρχουν αυτοδύτες δύσκολα συντελούνται άλλες, ορθά, παράνομες δραστηριότητες, όπως ψάρεμα με δυναμίτη και άλλα παράνομα μέσα ή παράνομο ψάρεμα με αναπνευστικές καταδυτικές συσκευές). Νέα στοιχεία του περιβάλλοντος προβλήθηκαν και έγιναν κοινό κτήμα του Ελληνικού και Διεθνούς κοινού, έγιναν γνωστά και κατά συνέπεια προστατεύονται καλύτερα. Τα σημεία απαγόρευσης έχουν ενσωματωθεί στους ναυτικούς χάρτες, ηλεκτρονικούς και έντυπους, και η φύλαξή τους βελτιώθηκε, διότι οι Αρχές επικεντρώνουν τις δυνάμεις τους να ελέγξουν συγκεκριμένα σημεία και όχι όλη την επικράτεια με τους ίδιους όρους.

Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται στα Μετέωρα, πιο light, ευτυχώς, αυτή τη φορά. Το ΚΑΣ, λόγω της «ιερότητας» του χώρου, συνηγόρησε υπέρ της απαγόρευσης της αναρρίχησης στο 75% αυτών των παγκόσμια ελκυστικών βράχων. Με ένα λογικό άλμα έκρινε ότι δεν μπορεί να γίνεται αναρρίχηση, επειδή τα Μετέωρα είναι Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και αυτό προβλέπεται στο υπό επεξεργασία ΠΔ.

Φυσικά και είναι παγκόσμιο μνημείο. Από τα σημαντικότερα μάλιστα!

Κανένα όμως κείμενο ή οδηγία της UNESCO και της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας δεν θεωρεί ασύμβατη τη δραστηριότητα της αναρρίχησης με το γεγονός αυτό. Η ρύθμισή της με συμβατό τρόπο είναι θέμα τεχνικό και εναπόκειται στους φορείς διαχείρισης, με βάση την αρχή της βιωσιμότητας και της μέγιστης δυνατής προσβασιμότητας.

Είναι ένα ακόμη λογικό άλμα εξτρεμισμού ή απλώς πρόκειται για γραφειοκρατική ανικανότητα, έλλειψη φαντασίας και τεχνογνωσίας; Για το πώς να διαχειριστεί η πολιτεία ένα μνημείο του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς: να συμβιβάσει χρήσεις, να προσδιορίσει με ακρίβεια τους χώρους αρχαιολογικών καταλοίπων, να σηματοδοτήσει διαδρομές, να εκδώσει χάρτες και να ελέγξει την εφαρμογή τους, ρυθμίζοντας λειτουργικά, επιτρέποντας και προωθώντας την αναρριχητική δραστηριότητα στον υπόλοιπο χώρο.

Ίσως βέβαια τούτη η περίπτωση να περιέχει και μιαν άλλη διάσταση, τη μοναστική ιδιαιτερότητα. Η οποία, παρόλα αυτά, δεν υπερβαίνει σε αυτή την έκταση το δικαίωμα όλων να αξιοποιούν με τρόπο βιώσιμο και συμβατό με το περιβάλλον και να απολαμβάνουν τα δημόσια φυσικά και πολιτιστικά αγαθά.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος


Δες σχετικά:
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, "Διχάζει το Π.Δ. για τα Μετέωρα"