Tuesday, June 29, 2021

Ο Δήμος και το Κράτος


Share/Bookmark

Έννοιες στο μυαλό των κλασικών Ελλήνων αντιθετικές. Το κράτος, με τη σημερινή του έννοια ενός ανεξάρτητου διοικητικού μηχανισμού, δεν υπήρχε. Η λέξη ήταν συνώνυμο της εξουσίας, της βίας. Η φράση "το κράτος αποφάσισε" για ένα νόμο ή να συνάψει μια συμμαχία ή να κάνει πόλεμο θα ακούγονταν παράλογη .
Οι νόμοι, οι αποφάσεις άρχιζαν όλοι με το περίφημο "Έδοξεν τη βουλή και τω δήμω", διότι έτσι έκριναν σωστό.

Η διαδεδομένη αυτή πασιφανής παρανόηση δεν είναι η μόνη. Αντίθετα, είναι κοινότατη και διαρκής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι μεταφράσεις των κλασικών. Βρίθουν μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα (και μερικές, ευτυχώς λίγες ως σήμερα, αρκετοί ιστορικοί ακόμη και τώρα το συνεχίζουν) από φράσεις όπως η "Αθήνα κήρυξε πόλεμο στην...", "η Σπάρτη αποφάσισε ότι...", η Κόρινθος συμμάχησε με..." ή ό,τι άλλο.

Αυτές οι φράσεις αντικατοπτρίζουν μια εντελώς άλλη, σύγχρονη αντίληψη, όπου η κοινότητα των πολιτών ταυτίζεται με τον τόπο, η προάσπιση ή η ανάπτυξή της μοιάζει με κτηματολόγιο.

Στην πραγματικότητα, οι αρχαίοι έλεγαν και έγραφαν: οι Αθηναίοι, οι Κορίνθιοι, οι Σπαρτιάτες κλπ έστειλαν πρέσβεις, έκαναν πόλεμο, ηττήθηκαν, νίκησαν, άλλαξαν νόμους κλπ . Η Αθήνα, η Σπάρτη, η Κόρινθος ήταν γεωγραφικοί προσδιορισμοί, περιέγραφαν τον χώρο, τα δημόσια και ιδιωτικά κτήρια, την έκταση, τα κτήματα. Όμως αυτά μήτε λαμβάνουν αποφάσεις μήτε είναι η πρώτη προτεραιότητα, όσο σημαντικά και να είναι για τους ανθρώπους που τα κατοικούν και τα έφτιαξαν.

Το πρώτο τη τάξει είναι οι αντιλήψεις, τα ήθη, η γλώσσα, η μουσική, οι θεσμοί και οι ανθρώπινες σχέσεις, όλα αυτά που ορίζουν τον πολίτη ως ελεύθερο άνθρωπο μέλος μιας κοινότητας ανθρώπων. Αυτής που αποκαλούνταν "πόλις", η οποία όλα αυτά τα περιέχει, τα φέρει, τα ορίζει και την ορίζουν.

Αυτές οι παρανοήσεις, άλλοτε υστερόβουλες άλλοτε ασυνείδητες, συμβαίνουν όταν διαβάζουμε την ιστορία με τα σημερινά μας μάτια και την αποδίδουμε με λέξεις που σημαίνουν σημερινά νοήματα. Εν συνεχεία τη φορτίζουμε ιδεολογικά και συναισθηματικά. Για τον ένα λόγο ή για τον άλλο θολώνει την αυτογνωσία μας και δικαιολογεί εσωτερικές τάσεις του σημερινού κόσμου. Όπως συμβαίνει με την απολύμανση / απαγόρευση και νέα νοηματοδοσία των λέξεων, που επιχειρείται υποτίθεται για την προστασία κάποιων συμπολιτών, που έτσι όμως τους καθιστούν ακόμη πιο ευαίσθητους και ευάλωτους στην πραγματικότητα. Ενώ παράλληλα νομιμοποιούν τον πατερναλισμό του Κράτους με την αρχαία βίαιη έννοια.

Η φωτογραφία και οι σκέψεις από έναν νυχτερινό περίπατο μπρος από το αρχαιολογικό μουσείο της Βαρκελώνης, που φιλοξενεί μια ενδιαφέρουσα συλλογή κυρίως από το Εμπόριον. Μια από τις πιο μακρινές και αρκετά σημαντικές ελληνικές αποικίες, στην Ιβηρική, λίγες δεκάδες χιλιόμετρα βορειότερα από εδώ, στην Κόστα Μπράβα, πριν το Καδακές.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος


Thursday, June 24, 2021

La noche de San Juan


Share/Bookmark

Ένας ακόμη διονυσιακός πανάρχαιος Κλήδονας στη Βαρκελώνη. Οι φωτιές του Αη Γιάννη, του San Juan, που καίμε τα παλιά έπιπλα, τα ρούχα, τα όνειρα που γίναν πραγματικότητα. Κι εκείνα τα άλλα που μείναν τόσο πραγματικά όσο το υλικό των ονείρων "από το οποίο είναι καμωμένος ο κόσμος μας", όπως μας τα περιγράφει ο ελισαβετιανός Γουίλιαμ χαμογελώντας.

Στην άλλη άκρη της Μεσογείου η δεύτερη μεγάλη γιορτή της πόλης μας, που ανάβει από άκρη σε άκρη, απ' την Eixample ως τις παραλίες που καταλήγει ο κόσμος μετά τα μεσάνυχτα, σε μια ολονύχτια φιέστα.

Νωρίτερα ανεβαίνουν οι καλικάντζαροι, από τα έγκατα της γης, χορεύουν με τις φωτιές να στριφογυρίζουν από τα κοντάρια τους, στον ρυθμό των κυμβάλων, μαζί με ανθρώπους κάθε ηλικίας, φύλου και φυλής στις γειτονιές πλάι στο μεγάλο ιπτάμενο γουρούνι της αφθονίας, που μοιράζει πονηρά χαμόγελα.

Εξαγνίζει η νύχτα αυτή με τη φωτιά, το νερό, το φως, τη μουσική και τον έρωτα, που διακρίσεις δεν γνωρίζουν, ό,τι μας άγγιξε, ό,τι μας πλήγωσε, ό,τι μας σημάδεψε, ό,τι μας άλλαξε, κάθε τι που δεν προκάναμε κι όλα αυτά που μας προστέθηκαν, την παραμονή της μεγαλύτερης μέρας του χρόνου. Να μας βρει καθαρούς κι ελαφρούς η επόμενη μέρα, που αρχίζει να φθίνει άλλη μια φορά. Όπως ο κύκλος της ζωής.

Διπλή η γιορτή φέτος, του '20 που την πηδήξαμε σαν τις φωτιές, σε συσκευασία ενός με τη φετινή του '21. Σαν να μην πέρασαν δύο χρόνια.

Και του χρόνου!

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος

Monday, June 14, 2021

Μια άγονη συζήτηση περί γονιμότητας


Share/Bookmark

 

Η άγονη συζήτηση περί γονιμότητας, που υπονοεί μια μονόδρομη σχέση αιτίας- αποτελέσματος ανάμεσα στη γεννητικότητα και τη δημογραφική εξέλιξη μιας οικονομίας, άνοιξε πάλι.

Το ανθρώπινο είδος έχει ενσωματωμένο, όπως πολλά είδη, έναν ελεγκτή αναπαραγωγής.

Όπως φαίνεται καθαρά στους ακόλουθους χάρτες, όπου υπάρχει ανάπτυξη και ευμάρεια μειώνεται η γεννητικότητα. Ακόμη και στην Κίνα πλέον συζητούν για κίνητρα για τρίτο παιδί, για να κρατήσουν σταθερό -σε μειωμένα έστω επίπεδα- τον πληθυσμό. Σε βάθος χρόνου, σε όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες ο πληθυσμός σταθεροποιείται και μειώνεται μετά από μια γενιά σταθερότητας και ευμάρειας. Η αδράνεια υψηλής γεννητικότητας μαζί με ανάπτυξη και ευμάρεια κρατάει πάνω κάτω μια γενιά.

Οι άνθρωποι τείνουν να κάνουν περισσότερα παιδιά όσο πιο ανασφαλής είναι η επιβίωσή τους και όσο τα παιδιά αποτελούν άμεση κοινωνική ασφάλιση των γονιών τους. Από τα 11 παιδιά της προγιαγιάς μου στη Σμύρνη, επέζησαν, έκαναν παιδιά και έφτασαν σε προχωρημένη ηλικία μόλις τα δύο. Η μεγαλύτερη και η μικρότερη κόρη. Τα άλλα χάθηκαν στους πολέμους, από ασθένειες, πρόωρα με τα σημερινά δεδομένα. Τα παιδιά αυτά έκαναν από ένα ή δυο παιδιά. Τα παιδιά των παιδιών τους, από δύο έως κανένα.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, σε όλες τις χώρες που είχαν χάσει εκατομμύρια νέους (και μεγαλύτερους) ανθρώπους από την πείνα, τους βομβαρδισμούς, τις κακουχίες και τις αρρώστιες ή στα πεδία των μαχών, έγινε το baby boom στη Δύση. Οι επιζώντες έκαναν πολλά παιδιά. Ξαναχτίζονταν ο κόσμος.


Σήμερα έχει φρενάρει. Παντού στον ανεπτυγμένο κόσμο
ή αυτόν που αναπτύσσεται. Αλλού λιγότερο, αλλού περισσότερο.


Αυτό δεν θα αλλάξει πολύ. Ό,τι και να γίνει. Πλην μιας καταστροφής, που όλοι απευχόμαστε.

Τα κίνητρα είναι σημαντικά, μέσω των δημοσίων υπηρεσιών, παιδικών σταθμών, υγείας, εκπαίδευσης. Να αναλαμβάνουν όλο και περισσότερο από κοινού το κόστος και την ευθύνη της ανατροφής και εκπαίδευσης των παιδιών, είναι απαραίτητα. Όπως και η διευκόλυνση των υιοθεσιών. Όμως δεν θα αντιστρέψουν πλήρως αυτή την τάση. Θα τη σταθεροποιήσουν σε κάποια επίπεδα.

Σημαντική είναι επίσης η δημόσια φροντίδα και ανεξαρτησία των ηλικιωμένων. Ώστε να είναι οι άνθρωποι σε παραγωγική ηλικία πιο ελεύθεροι να γίνουν παραγωγικότεροι και δημιουργικότεροι στο αντικείμενο της εργασίας τους.


Εκείνο όμως που αλλάζει είναι η εσωτερική κατανομή και οι μετακινήσεις πληθυσμού εντός των ΗΠΑ ή της Ευρώπης ή της Κίνας, για παράδειγμα. Από περιοχές με χαμηλή εργασιακή ανταγωνιστικότητα, ασφάλεια και ποιότητα ζωής σε άλλες που υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες.

Κάποιες περιοχές κερδίζουν πληθυσμό, κάποιες χάνουν. Σε μια ενιαία αγορά χωρίς σύνορα η κινητικότητα αυτή είναι πολύ θετική και αμοιβαία επωφελής, αν είναι ισορροπημένη. Κυρίως όταν κάθε περιοχή αξιοποιεί τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα για να προσελκύσει ανθρώπους κι επενδύσεις: ποιότητα ζωής, βασικές υπηρεσίες (μεταφορές, επικοινωνίες, υγεία, παιδεία με καλή σχέση κόστους-ποιότητας), ασφάλεια, φορολογία.


Υπάρχει όμως στην Ευρώπη μια πρόσθετη ανισορροπία. Τα κράτη εξακολουθούν να έχουν την ευθύνη σχεδιασμού και κάλυψης του κόστους των συνταξιοδοτικών δαπανών. Όμως σε μια ενοποιημένη αγορά εργασίας αυτό δημιουργεί βασικές στρεβλώσεις. Γιατί ένας νέος άνθρωπος που μεγάλωσε και εκπαιδεύτηκε πχ στη Βουλγαρία μπορεί, και καλά κάνει, να φύγει και να παρέχει τις υπηρεσίες του και να πληρώνει εισφορές στη Γερμανία, που με αυτές πληρώνει τη δαπάνη των Γερμανών συνταξιούχων και όχι των Βουλγάρων, που επένδυσαν σε αυτόν.

Όταν οι μετακινήσεις είναι αμοιβαίες και οι άλλες οικονομίες πάνω-κάτω καταφέρνουν να προσελκύσουν παραγωγικούς Γερμανούς αξιοποιώντας τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα και τους μεταφερόμενους πόρους μέσω της Ένωσης, τότε πάνω-κάτω το κόστος μοιράζεται. Μπορεί επίσης να κερδίσει 100% μια οικονομία προσελκύοντας τους συνταξιούχους του γερμανικού συστήματος ή του σουηδικού να ζήσουν στη Βουλγαρία, στην Ελλάδα ή την Ισπανία.

Όμως όταν αποτυγχάνουν σε αυτό, οι άλλες οικονομίες έχουν σοβαρό διαρθρωτικό πρόβλημα.


Η υποκατάσταση των απωλειών πληθυσμού
δεν γίνεται γεννοβολώντας, όπως μετά από μεγάλες καταστροφές ή μέσα στη φτώχεια. Απλώς, αν η ανισορροπία συνεχίσει, θα φύγουν και αυτοί.

Γίνεται με τη βελτίωση της ικανότητας προσέλκυσης νέων κατοίκων, μέσω κατάλληλων πολιτικών. Καταρχάς από την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.

Η εισαγωγή μεταναστών από τρίτες χώρες είναι επίσης αναγκαία. Αλλά δεν μπορεί, για πολλούς λόγους, να γίνει μαζική. Δεν εισάγονται δούλοι, όπως την περίοδο της αποικιοκρατίας, αλλά άνθρωποι, πολίτες με δικαιώματα. Που αργά ή γρήγορα δικαίως θα τα απαιτήσουν.

Και στη δεύτερη γενιά τους θα ξαναγυρίσουμε στο ίδιο πρόβλημα. Θα φύγουν για εκεί που έχει καλύτερα. Όπως συμβαίνει με πολλά παιδιά Αλβανών μεταναστών πρώτης γενιάς που πρόκοψαν, σπούδασαν κι έφυγαν σε άλλες οικονομίες με περισσότερες ευκαιρίες και δυνατότητες.

Με δυο λόγια, δεν μπορούν να ελπίζουν οι Έλληνες ότι θα ζουν από τα παιδιά τους για πάντα. Ούτε ότι θα εκμεταλλεύονται ανθρώπους μειωμένων δικαιωμάτων για να ζουν κάποιες ομάδες ανάμεσά τους χωρίς να είναι παραγωγικοί και ανταγωνιστικοί. Ούτε οι Ευρωπαίοι το μπορούν γενικότερα. Ούτε οι Άγγλοι. Ούτε οι Αμερικάνοι.

Ειδικά οι Έλληνες πρέπει να κάτσουν να σκεφτούν πώς θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους, τι μπορεί να διευκολύνει την προσέλκυση νέων κατοίκων, νεώτερων και συνταξιούχων της Ευρώπης. Επιλεκτικά επίσης, μέσω νόμιμων διαδικασιών, μεταναστών από τρίτες χώρες, με πλήρη εργασιακά δικαιώματα και προοπτικές ενσωμάτωσης.

Να σκεφτούν ποιες υποδομές χρειάζονται για να γίνουν ανταγωνιστικοί με βάση τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας, που είναι πολλά αλλά ανεκμετάλλευτα. Να βρουν επίσης τι ακριβώς τους εμποδίζει να έρθουν και να το αντιμετωπίσουν. Ποιες κλειστές αγορές, ποια γλωσσικά εμπόδια, ποια δημόσια διοίκηση, ποιες αγκυλώσεις, κοινωνικές νοοτροπίες και συμπεριφορές. Και οργανωμένα, συστηματικά, να τα καταργήσουν, να τα αλλάξουν, αλλάζοντας τον εαυτό τους στον ρυθμό που αλλάζει ο κόσμος.

Όσο δεν αντιμετωπίζουν το ουσιαστικό πρόβλημα, που κάνουν πως δεν το βλέπουν γιατί φοβούνται τα αναπόφευκτα συμπεράσματα, αλλά απαντούν σε λάθος ερώτημα, αυτό της γεννητικότητας, όσο θα λένε στον κόσμο ότι η λύση είναι να κάνουν, όπως η προγιαγιά μου τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού, πολλούς απογόνους, οι άνθρωποι θα τους γράφουν εκεί που δεν πιάνει μελάνι.

Όσοι τα προωθούν αυτά ανήκουν σε ομάδες που απλώς δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν τα πραγματικά προβλήματα ή ζουν από τις μη βιώσιμες business των γεννήσεων, εκπαίδευσης, κατανάλωσης, εμπορίου, εκκλησίες, που βαρύνουν τις οικογένειες και επιδιώκουν την αύξηση μέσω διαταγμάτων της επιχειρηματικής τους αγοράς. Κάπως, για να γελάσουμε λίγο, όπως ζητούσαν παλιότερα οι υπερπληθείς δικηγόροι της Ελλάδος την αύξηση της "δικηγορικής ύλης" με την προσθήκη της "αναγκαίας και απαραίτητης" γραφειοκρατίας.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος


Saturday, June 12, 2021

Τα ζάρια της ιστορίας


Share/Bookmark

 

Οι ΗΠΑ του προέδρου Μπάιντεν φαίνεται πλέον ότι αντιλαμβάνονται, έστω με καθυστέρηση, το διακύβευμα.

Ανακοίνωσε επιτέλους, αφήνοντας τις υπεκφυγές για τις πατέντες, ότι οι ΗΠΑ θα αγοράσουν σε μη κερδοσκοπική τιμή και θα δωρίσουν 500 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων σε τρίτες χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου από το καλοκαίρι, 100 εκατομμύρια η Βρετανία, 1 δισεκατομμύριο η Ευρώπη, ο Καναδάς και η Ιαπωνία. Χωρίς προϋποθέσεις ή άλλες δεσμεύσεις. Μέσω του διεθνούς σχήματος COVAX.

H Κίνα μόνη της έχει ΗΔΗ στείλει στην πιο κρίσιμη στιγμή για 80 χώρες 262 εκατομμύρια δόσεις. 742 εκατομμύρια δόσεις χαμηλού κόστους έχουν πουληθεί, 22 εκατομμύρια έχει δωρίσει, από τα οποία τα 262 εκατομμύρια έχει παραδώσει. Από την Ευρώπη ως την Ασία και την Αφρική. Παραδοσιακοί σύμμαχοι και φίλοι της Δύσης, όπως η Χιλή, πολύ ενδεικτικά, έβρισκαν ως τώρα κλειστές τις πόρτες των ΗΠΑ και του ΗΒ, ούτε καν για να αγοράσουν. Πώς αισθάνεται ο μέσος πολίτης της Χιλής γι' αυτό; Η κυβέρνησή του; Πώς θα αισθανόταν ο Έλληνας αν ήταν εκτός ΕΕ και μόνο η Κίνα τον προμήθευε; https://bridgebeijing.com/.../china-covid-19-vaccines.../

Ταυτόχρονα, ο Πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι απαιτείται ένα τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων στις υποδομές των αναπτυσσόμενων χωρών από τις μεγάλες δημοκρατίες, ΗΠΑ, Ευρώπη Καναδά, Ιαπωνία.

Πώς αυτό; Άργησαν να καταλάβουν ότι η κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road, που με κινέζικα χρήματα, τεχνολογία και εταιρείες, δημιουργεί λιμάνια, αυτοκινητόδρομους, σιδηροδρομικά δίκτυα, φράγματα, power grid, υποδομές ανάπτυξης κι εμπορίου από την Ασία ως την Ευρώπη και από την Αφρική ως τη Λατινική Αμερική, από την Αντισαμπέμπα, την Αιθιοπία ως το Περού και τον Ισημερινό, ενώνει την παγκόσμια αγορά γύρω από την κινεζική οικονομία. Μόνο στην Αφρική, σε 35 χώρες εξελίσσεται το τεράστιο πρόγραμμα.


Άργησε η Δύση, πολύ. Και ίσως να είναι αδύναμη να το κάνει.
Η απόφαση αυτή, που είναι απόφαση επιβίωσης των δυτικών δημοκρατιών και της παγκόσμιας οικονομικής, πολιτικής και διπλωματικής επιρροής τους, είναι σημαντικότερη από τις αμυντικές δαπάνες. Τις οποίες σε λίγο δεν θα μπορεί να καλύψει η δεύτερη - και σε 5-10 χρόνια τρίτη, μετά την Ινδία - παγκόσμια οικονομία, οι ΗΠΑ. Ούτε η Ευρώπη. Εάν δεν ανακτήσουν την επιρροή στην παγκόσμια αγορά. Προϋποθέτει όμως πολιτικές συμφωνίες και οικονομικό κόστος άμεσο για τους πολίτες τους η προσπάθεια αυτή, για να μπορέσουν να διατηρήσουν τη δημοκρατία και την ευημερία τους. Η συναίνεση όμως είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί μετά από τόσα χρόνια λαϊκισμού και διχόνοιας εσωτερικά και εξωτερικά υποκινούμενων.

Στις ίδιες τις ΗΠΑ διαλυτικές δυνάμεις αντιτίθενται στην αναβάθμιση των υποδομών της ίδιας της χώρας τους, που σε σχέση με αυτές της Ευρώπης και της Κίνας φαίνονται του περασμένου αιώνα (δρόμοι, σιδηρόδρομοι, γέφυρες, λιμάνια, δίκτυα ενέργειας ). Κατακερματισμένες και συγκεντρωμένες σε μερικές αστικές περιοχές. Μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και αφήνοντας ανεκμετάλλευτους τεράστιους πόρους.

Πόσο θα μπορέσουν να πειστούν πρώτα οι πολιτικές ελίτ, για να πείσουν στη συνέχεια και τους πολίτες τους, να ομονοήσουν για την κρίσιμη αναγκαιότητα ανάπτυξης των υποδομών των αναπτυσσόμενων χωρών; Ειδικά αυτές των ΗΠΑ, που ακόμη στοιχειώνονται από την εσωτερική αστάθεια της δημοκρατίας τους και την απουσία συναίνεσης που προκάλεσε η άνοδος του Μουσολίνιου αφηγήματος του προηγούμενου προέδρου και η αντίστοιχη με αυτό εξέλιξη και μετατροπή ενός από τα δύο μεγάλα κυβερνητικά κόμματα; https://edition.cnn.com/.../president-biden-g7.../index.html

Είναι σημαντικό βήμα, πάντως, ότι έγινε αντιληπτό το διακύβευμα: το μέλλον της ευημερίας της δημοκρατικής Δύσης και των πολιτών της. Κατά συνέπεια, το μέλλον των ίδιων των δημοκρατιών της.

Γιατί, κακά τα ψέματα, δημοκρατία και φτώχεια, δημοκρατία και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, ακραίες αντιθέσεις, δεν υπήρξε ποτέ ούτε θα υπάρξει.

Στην περίοδο του σοβιετικού κομμουνισμού το ανταγωνιστικό σύστημα ήταν σχετικά εύκολος αντίπαλος: ολοκληρωτισμός απόλυτος μαζί με φτώχεια, λιγότερο ανταγωνιστικό οικονομικά, αναποτελεσματικό. Παρά την προπαγάνδα, ο κόσμος το έβλεπε.

Σήμερα το ανταγωνιστικό σύστημα είναι μια μορφή κομφουκιανής λειτουργικής δεσποτείας, με σημαντικό βαθμό ατομικής πολιτικής ανελευθερίας, που όμως γενικότερα είναι οικονομικά αποτελεσματικό, βελτιώνει τη ζωή εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, διαθέτει μεσαία τάξη απέραντη που μπορεί να ταξιδεύει, να πλουτίζει, να επιχειρεί. Ενώ φροντίζει με τον τρόπο του για την υγεία, την παιδεία, την ευμάρεια των πολιτών και της κοινότητας.

Πρόκειται για μια νέα μορφή οργάνωσης των κοινωνιών τόσο παλιά όσο οι περίοδοι των μεταρρυθμιστικών πλούσιων εποχών των κινεζικών δυναστειών και της αποτελεσματικής τους διοίκησης.

Παράλληλα με αυτό αναπτύσσονται επιθετικά καθεστώτα νεομοναρχικά με μια αυλή από ολιγάρχες, όπως αυτό στη Ρωσία και τα άλλα στις πλούσιες σε πόρους πρώην σοβιετικές χώρες. Αν και περιορισμένης για την ώρα οικονομικής ανταγωνιστικότητας, είναι αδίστακτα στις μεθόδους και πολύ ικανά στην τεχνολογία, η Ρωσία κυρίως, ειδικά αυτήν του πολέμου.

Δεν είμαι αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος. Είναι χωρίς νόημα αυτές οι έννοιες.

Πρέπει να θυμόμαστε πάντα πως τίποτε στην ιστορία δεν είναι δεδομένο. Καμία πορεία δεν είναι μονόδρομος. Κάθε στιγμή εδώ και 4-5 χιλιετίες οι κοινωνίες επινοούν κάθε μέρα τον εαυτό τους, τους θεσμούς και την οργάνωσή τους, σχεδιάζουν το μέλλον τους με τις επιλογές και παραλείψεις τους. Πολλές φορές εν αγνοία τους. Κάποιες φορές το μέλλον επιταχύνεται απροσδόκητα προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση από ένα φυσικό γεγονός, μια επιδημία ή μια απότομη κλιματική αλλαγή, αποτέλεσμα ξαφνικών φυσικών γεγονότων όπως ηφαιστειακών εκρήξεων ή σε κάποιες περιπτώσεις της ίδιας της δικής τους αμέλειας, άγνοιας, απληστίας, αλαζονείας.

Και τότε τα ζάρια της ιστορίας ρίχνονται ξανά.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος


Thursday, June 10, 2021

Οι όμορφες ιδέες όμορφα καίγονται


Share/Bookmark

Σήμερα μου έλεγε μια καλή φίλη, Ελληνίδα που ο σύζυγός της είναι αλλοδαπός, διαμένει μόνιμα στην Ελλάδα εδώ και εννιά χρόνια, έχει επιχείρηση, πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές κλπ, πως πήγε να εμβολιαστεί και αρνήθηκαν να τον εμβολιάσουν γιατί έπρεπε να απαντήσει τις ερωτήσεις στα ελληνικά και όχι στα αγγλικά. Οι γιατροί, φυσικά, και το νοσηλευτικό προσωπικό μιλούν αγγλικά, αρκετά για τα βασικά που απαιτούνται για τις συγκεκριμένες ερωτήσεις, αν έχει αλλεργίες κλπ. Αντ' αυτού, απαίτησαν να συνοδεύεται από κάποιον που μιλά ελληνικά, πράγμα τουλάχιστον ανόητο, εφόσον αυτό το άτομο θα μπορούσε άλλα να ακούει και άλλα να μεταφράζει χωρίς να έχει καμία ευθύνη.

Σε αντιπαραβολή, στη Βαρκελώνη όπου εμβολιάστηκα αλλά μένουν και πολλοί φίλοι που δεν μιλούν ισπανικά (που είναι η δεύτερη διεθνής γλώσσα), οι γιατροί προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και συνεννοούνται και στα αγγλικά όπου είναι απαραίτητο. Επιστρατεύοντας όσα αγγλικά ή άλλες γλώσσες γνωρίζουν. Στον δε εμβολιασμό δεν με ρώτησαν τίποτε απολύτως. Ήταν όλα στο ραντεβού μου πριν πάω απαντημένα. Είτε μέσα από τον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας μου είτε γιατί βρίσκονταν αναρτημένα στην εφαρμογή που έκλεισα το ραντεβού.

Και κάτι ακόμη. Εδώ στην Ισπανία στα priority groups μαζί με τους 70 και άνω ήταν οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κατάσταση περιθωριακή, κοιμούνται στους δρόμους, ρομά, ακόμη και οι μη νομιμοποιημένοι μετανάστες. Για έναν απλό πρακτικό λόγο: οι άνθρωποι αυτοί κινούνται περισσότερο και έρχονται σε στενή επαφή με πολλούς άλλους, είναι διαρκώς εκτεθειμένοι, σίγουρα θα κολλήσουν και πολύ πιθανό να μεταφέρουν τον ιό σε άλλους στην κοινότητα. Εάν μάλιστα ασθενήσουν πιο σοβαρά, φυσικά το σύστημα υγείας δεν μπορεί να αφήσει κάποιον να πεθάνει ή απλά να κυκλοφορεί ασθενής στους δρόμους, όποια και να είναι η κατάστασή του, οπότε θα επιβαρυνθεί πολύ περισσότερο από ένα απλό εμβόλιο.

Αυτό είναι εντελώς ανεξάρτητο από το εάν θα πρέπει να βοηθηθούν να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους, οι ντόπιοι κλοσάρ να ενσωματωθούν και να έχουν ένα πιάτο φαγητό τουλάχιστον ή κάποιοι άλλοι να επιστραφούν στις χώρες τους, εάν δεν υπάρχει λόγος και προοπτική νόμιμης διαμονής.

Η υγειονομική αντιμετώπιση μιας επιδημίας πρέπει να είναι πρακτική χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις. Αφορά όλη την κοινότητα ανθρώπων που για όποιον λόγο και με όποιον τρόπο μένει σε μια χώρα, όσο είναι εκεί. Τουλάχιστον ο περιορισμένης νοημοσύνης ιός έτσι το αντιλαμβάνεται. Αν δεν μπορούν να το αντιληφθούν οι άνθρωποι, που υποτίθεται έχουν υψηλότερη νοημοσύνη, είναι δικό τους το πρόβλημα.

Επίσης, όσον αφορά τους 80+ και 70+ που διαμένουν σε απομακρυσμένες περιοχές, σε δομές φιλοξενίας, δεν μπορούν να μετακινηθούν ή δεν έχουν τα μυαλά τους, ειδικά κλιμάκια τους έψαξαν και πήγαν εκεί που βρίσκονταν, έναν προς έναν. Γι' αυτό το ποσοστό εμβολιασμού στις ηλικίες αυτές έφτασε το 99.9% και 97% αντίστοιχα.

Μέχρι να γίνουν αυτά τα βασικά περίμεναν να ανοίξουν για τις άλλες κατηγορίες και ηλικίες.

Από την άλλη, αν αυτό συμβαίνει με τέτοιου είδους προσκόμματα για τους νόμιμα διαμένοντες στην Ελλάδα και σε καλή οικονομικοκοινωνική κατάσταση, φανταστείτε για τους άστεγους, Έλληνες και αλλοδαπούς, και όλους αυτούς που τριγυρνούν στους δρόμους εκτός συστήματος, τους ρομά κλπ.

Είναι μια αντικειμενική πραγματικότητα οι άνθρωποι αυτοί. Που άσχετα από τη μεσοπρόθεσμη αντιμετώπισή τους ανάλογα την κατηγορία, είναι μια υγειονομική (επομένως και οικονομική) βόμβα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον τουρισμό και τις άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Δεν μπορείς να έχεις αποτέλεσμα αν την αγνοείς αυτή την πραγματικότητα και φτιάχνεις διαδικασίες που αντιμετωπίζουν μια άλλη φανταστική και ιδεατή κατάσταση.

Ίσως αυτό εξηγεί εν μέρει γιατί, παρά τα πιο αυστηρά και σε διάρκεια lockdown στην Ελλάδα συγκριτικά με την Ισπανία στο δεύτερο κύμα και την παράλληλη πρόοδο του εμβολιασμού, η αποκλιμάκωση ήταν πιο αργή. Ενώ στην Ισπανία δεν έκλεισαν πλήρως μουσεία, θέατρα, σινεμά, λιανική, ακόμη και μπαρ και εστιατόρια ήταν ανοιχτά πριν από τα Χριστούγεννα με περιορισμένη χωρητικότητα σε κλειστούς χώρους. Και η συντριπτική πλειοψηφία πειθάρχησε και πειθαρχεί με τη χρήση της μάσκας ακόμη.

Γενικότερα μιλώντας, θα πρέπει να γίνει κατανοητό, όχι μόνον από τον κ. Μητσοτάκη και τον κ. Πιερρακάκη αλλά από όλη τη διοίκηση, ότι η μόνη προοπτική ανάπτυξης για τη χώρα είναι να προσελκύσει νέους κατοίκους σε παραγωγική ηλικία που θέλουν να στήσουν τη ζωή τους στην Ελλάδα (εάν το επιτύχει αυτό θα έχει πετύχει να συγκρατήσει και τους δικούς της να μην φεύγουν) και Ευρωπαίους συνταξιούχους.

Αν δεν αυξήσει τον πληθυσμό της κατά 1-2 εκατομμύρια σε αυτές τις κατηγορίες στα επόμενα 10-15 χρόνια, η ελληνική οικονομία δεν είναι βιώσιμη σε κανένα επίπεδο. Ούτε στα δημόσια έσοδα, ούτε στο χρέος, ούτε στις συντάξεις, ούτε στην παραγωγή.

Για να έρθουν όμως στην Ελλάδα και όχι στην Ισπανία ή την Πορτογαλία ή την Ιταλία, δεν αρκεί ο καλός μας ο καιρός.

Σε εποχές υψηλής κινητικότητας, που κάποιοι μπορεί να μείνουν μόνιμα ή άλλοι να θέλουν να μείνουν για 2-3 χρόνια και ίσως να φύγουν, χρειάζεται να μπορούν να συνεννοηθούν τουλάχιστον στα αγγλικά με τη διοίκηση για τις βασικές διαδικασίες, χωρίς υπερβολική προσπάθεια. Να υπάρχει σοβαρό και ευέλικτο σύστημα υγείας και υψηλής ποιότητας πρόσβαση στο διαδίκτυο σε ανταγωνιστικές χρεώσεις σε σχέση με άλλες χώρες. Και, προπαντός, κοινή λογική.

Είναι τουλάχιστον μάταιο να περιμένουμε ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι θέλουν ή μπορούν ανάλογα με την κατάστασή τους να επενδύσουν χρόνο και προσπάθεια να μάθουν μια δύσκολη γλώσσα που μιλιέται μόλις από 11 εκατομμύρια ανθρώπους. Και μάλιστα σε βαθμό που να αισθάνονται ασφαλείς για τις βασικές συναλλαγές τους με τη διοίκηση.

Οι πολλοί άνθρωποι και οι πολλές μικρές ζωές τους και επιχειρήσεις που στήνονται καθημερινά φέρνουν την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα της οικονομίας και της κοινωνίας. Όχι μερικές μεγάλες εταιρείες, που καλώς να έρθουν. Αλλά κι αυτές ακόμη έχουν θετικό οικονομικό αποτύπωμα όταν βρίσκουν καταρτισμένους και πρόθυμους ανθρώπους ή προσελκύουν ανθρώπους να εγκατασταθούν στη χώρα, όχι όταν εγκαθιστούν μια έδρα ή μονάδες χαμηλής εγχώριας προστιθέμενης αξίας.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι περισσότερες βασικές υπηρεσίες του e-gov και των φορέων και η επίσημη πληροφόρηση ακόμη δεν παρέχεται ούτε καν και στα αγγλικά.

Καλές οι ωραίες ιδέες του σχεδίου ανάπτυξης, αλλά πολλά πολλά γεφύρια υπάρχουν ακόμη να χτιστούν (πολύγλωσση και αποτελεσματική διοίκηση, φορολογία, ανταγωνισμός, καλές και χαμηλού κόστους βασικές υπηρεσίες). Κι άλλοι τόσοι διοικητικοί φράχτες και κοινωνικές νοοτροπίες να γκρεμιστούν για να μπορέσουν να έχουν πραγματικό αποτέλεσμα οι ιδέες.

Αλλιώς, οι όμορφες ιδέες όμορφα καίγονται.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος