Wednesday, December 29, 2021

Μήπως πρέπει να πούμε ευχαριστώ στον ιό;


Share/Bookmark


Θα κάνω έναν απολογισμό για το 2021 και θα τολμήσω μια πρόβλεψη για το 2022.

Ο περασμένος χρόνος μπήκε με τον πανικό απέναντι στη μεταλλασσόμενη ασθένεια αλλά και την ελπίδα που έφερναν τα εμβόλια για να φτάσουμε στην ανοσία. Κύλησε με ιδέες όπως "θα πάρουμε τη ζωή μας πίσω", να ξαναγίνουμε ακριβώς όπως πριν, η οικονομία, τα ταξίδια, οι συμπεριφορές, οι συνήθειες. Με πολλά σκαμπανεβάσματα μάθαμε αρκετά για την ασθένεια, και μέσα από αυτή συνειδητοποιήσαμε το απρόβλεπτο της φύσης που είχαμε για μια τουλάχιστον γενιά (από την πανδημία του HIV) ξεχάσει.

Καταλάβαμε επίσης λίγο παραπάνω τον εαυτό μας ο καθείς. Άλλοι ανάμεσά μας αναγκάστηκαν - για να κρυφτούν απ' τους βαθύτερους φόβους τους - να καταλήξουν στην άρνηση της πραγματικότητας, μερικοί στην κατασκευή ενός φανταστικού κόσμου-καταφυγίου, κάποιοι σε ψευδοπροφήτες και "πνευματικούς", άλλοι σε εναλλακτικές new age "ιατρικές". Ό,τι έφτανε ο νους κι η καλλιέργεια του καθενός για να αποφύγουν την αποδοχή της πραγματικότητας.

Όπως λένε οι ψυχολόγοι, είναι μια συγκεκριμένη διαδρομή η διαχείριση του πένθους γι' αυτό που έφυγε ανεπιστρεπτί, της απώλειας εν προκειμένω μιας ζωής που λειτουργούσε με έναν τρόπο με ορισμένες βεβαιότητες. Η διαδρομή αυτή περνά από την άρνηση, τον θυμό, τη διαπραγμάτευση, τη θλίψη και φτάνει ενίοτε τελικά στην αποδοχή της νέας κατάστασης.

Βγαίνει ο χρόνος αυτός νομίζω με αρκετούς ανάμεσά μας σε κάποιο από αυτά τα στάδια. Ενώ οι αλλαγές που προκάλεσε η πανδημία βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη.

Όπως όλες οι πανδημίες στην ανθρώπινη ιστορία ταρακούνησαν το παραγωγικό και κοινωνικό οικοδόμημα. Σήμερα έγινε πιο αισθητό, παρότι δεν φαίνεται να είναι η πιο καταστροφική από όλες, γιατί η παραγωγή προϊόντων και η κατανάλωση, οι παραγωγικοί συντελεστές εργασία, γνώση, πρώτες ύλες είναι εξειδικευμένοι, αλληλένδετοι και ενώνονται σε όλον τον πλανήτη σε ένα ατελείωτο κουβάρι δικτύων: μεταφορών, πληροφορίας, κεφαλαίου, πρώτων υλών και ενδιάμεσων αγαθών μέχρι να φτιαχτεί το παραμικρό προϊόν ή υπηρεσία που χρησιμοποιούμε. Αρκεί μια μικρή ταραχή στην αλυσίδα για να αποσυντονίσει τμήματά της χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.

Στο φεύγα του 2021 φαίνεται πως πρέπει να αποδεχτούμε πως δεν υπάρχει ανοσία στον ορατό ορίζοντα, αν και τίποτε δεν αποκλείεται.

Μάλλον, όπως λένε οι ειδικοί, ο συγκεκριμένος ιός θα γίνει ενδημικός πιθανότατα. Που σημαίνει ότι θα κυκλοφορεί στη γη, θα παράγονται καινούργιες μεταλλάξεις λιγότερο ή περισσότερο παθογόνες. Και κάθε κάποιο διάστημα θα κάνουμε update στα εμβόλιά μας, όπως στη γρίπη.

Η τρέχουσα μετάλλαξη φαίνεται να μολύνει το ίδιο καλά και όσους το είχαν περάσει πριν μερικούς μήνες. Σε 3-4 μήνες τα αντισώματα εξασθενούν. Τα εμβόλια κρατάνε χονδρικά γύρω στους 9. Μια άλλη νέα μετάλλαξη στο μέλλον ενδεχόμενα να προκαλεί πιο έντονη νόσηση, άλλες λιγότερο έντονη. Κάποια μπορεί να γίνει πιο μολυσματική, άλλη λιγότερο. Όσο υπάρχει μεγάλη κυκλοφορία σε τεράστιους πληθυσμούς, ανάμεσά τους πολλοί χωρίς απομόνωση, αγωγή ή οποιοδήποτε εμβόλιο, τόσο θα παράγονται μεταλλάξεις στον χρόνο που παραμένει σε ένα σώμα, μαζί με παρόμοια στελέχη του. Αυτές είναι χονδρικά, λίγο ή πολύ, οι προβλέψεις των ειδικών, με τα σημερινά δεδομένα. Μπορεί αύριο κι αυτές να αλλάξουν.

Πώς θα είναι ο κόσμος και η λειτουργία του σε μερικούς μήνες δεν το ξέρουμε ακριβώς. Πιθανότατα θα μάθουμε να ζούμε (και ενίοτε να πεθαίνουμε) με τον κόβιντ. Ελπίζουμε ότι τα εμβόλια και οι θεραπείες θα μας οδηγήσουν πολύ περισσότερο στο πρώτο παρά στο δεύτερο.

Εκείνο όμως που φαίνεται πιο βέβαιο είναι πως η πανδημία θα οδηγήσει σε αρκετές μονιμότερες αλλαγές στις συμπεριφορές μας, στους τρόπους εργασίας, διασκέδασης, κατοικίας, σπουδών, αντίληψης του κόσμου, σχέσης πόλης - υπαίθρου. Αλλαγές που ήταν ήδη ώριμες, διαγράφονταν από πριν, ήταν ήδη σε εξέλιξη, αλλά η πανδημία και το ταρακούνημα που έφερε θα τις επιταχύνουν.

Πάρα πολλές δουλειές θα μείνουν οριστικά από απόσταση όσο η τεχνολογία και η δικτύωση προχωρούν ή σε ένα μεικτό περιβάλλον, παρουσίας και τηλεργασίας. Νέοι τρόποι και κανόνες ρύθμισης του Οίκου, στου σπιτιού καθενός, της χωροταξίας, της περιοχής, του χρόνου και των κανόνων εντός του θα εξελιχθούν. Τα όρια της πόλης και της υπαίθρου, του αστικού και επαρχιακού περιβάλλοντος, θα γίνουν πολύ πιο θολά. Η δεύτερη (η πόλη) θα εισέλθει στην πρώτη (την ύπαιθρο) κι η πρώτη θα απλωθεί στη δεύτερη. Οι σχέσεις ανάμεσα στις γενιές, τα φύλα και τις ηλικίες θα μεταβληθούν επίσης. Νέες, πιο πολύμορφες μονάδες Οικο-γένειας, ενδεχόμενα με μια νέα κοινωνικότητα, θα σταθεροποιηθούν και θα συνδυαστούν σταδιακά με τις νέες μορφές εργασίας και μόρφωσης. Μια νέα Οικο-νομία παίρνει σταδιακά μορφή.

Το απλοϊκό ερώτημα αν όλα τούτα που ήδη σταδιακά συντελούνται είναι προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο είναι μάλλον άτοπο και κρύβει μιας μορφής συντηρητική υπεροψία. Λες και μπορεί να μην γίνουν αυτά που ήδη συμβαίνουν. Είναι προϊόν ενός συντηρητικού νόστου που πάντα τείνει να εξιδανικεύει το παρελθόν.

Τελικά δεν θα χρειαστεί καν να ξαναπάρουμε την ζωή μας πίσω, γιατί δεν τη χάσαμε ποτέ όσοι είμαστε ακόμη εν ζωή.

Δεν είναι αυτό ανάμεσα στις πραγματικές επιλογές μας. Δεν είναι επιλογή η άρνηση της αλλαγής αλλά η κατανόηση και συνειδητή συζήτηση των κανόνων της, όσο αυτοί εξαρτώνται από εμάς.

Εμείς νομοθετούμε τον εαυτό μας. Εμείς, οι άνθρωποι, αποφασίζουμε για το πώς θα διαχειριστούμε την πραγματικότητα και τα όρια που αυτή μας θέτει, τους δρόμους που η τύχη και η φύση απλώνει μπροστά μας σε κάθε σταυροδρόμι. Διότι παιδί ο βασιλιάς που ρίχνει τα ζάρια.

Στις δικές μας κοινωνίες εμείς αποφασίζουμε. Η πρόκληση για όσους καταλαβαίνουν κάτι παραπάνω είναι να βρουν τρόπους να το δείξουν και στους άλλους. Κι οι άλλοι να βρουν τρόπους και κουράγιο να αποδεχτούν τις πραγματικές επιλογές.

Στη δική μας ψυχή, εντέλει, δίνουμε εμείς μορφή, τυφλοί, μισότυφλοι ή με τα μάτια ορθάνοιχτα, αντιμετωπίζοντας τους φόβους μας. Με την ταπεινότητα και μετριοπάθεια της γνώσης μας, δίνουμε σχήμα στις ελπίδες μας.

Ας ευχηθούμε λοιπόν να είναι για όλους όμορφο, δημιουργικό, με υγεία, χαρά και ευτυχία το νέο έτος που σε λίγο θα μπει.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος