Οι μέρες αυτές μου θύμισαν μιαν επιστημονική προσωπικότητα, μιας άλλης - όχι πολύ μακρινής εποχής - ενός άλλου ιού που εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του '80. Που θέρισε 30 - 35 εκατομμύρια ανθρώπων, νέων και μεγαλύτερων, σε όλον τον κόσμο στο πέρασμά του. Πριν η επιστήμη στα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του '90, το 1997, δεκαπέντε και παραπάνω χρόνια περίπου από την εμφάνιση και ταυτοποίησή του, ανακαλύψει και στη συνέχεια εξελίξει τις θεραπείες, που μετέτρεψαν τον φονικό ιό αυτόν που προκαλούσε το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοποιητικής Ανεπάρκειας σε μια κοινή χρόνια πάθηση, όπως πολλές άλλες. Με ίσο προσδόκιμο και ποιότητα ζωής για όσους πάσχουν από αυτήν με τον υπόλοιπο πληθυσμό και χωρίς μεταδοτικότητα.
Θα καταλάβατε πως μιλώ για τον HIV, τον οποίο ανακάλυψαν ήδη και ταυτοποίησαν το 1983 ταυτόχρονα σε δυο papers δυο εξαιρετικοί επιστήμονες, o Robert Gallo του National Cancer Institute, Maryland και, κυρίως, ο Luc Montagnier του Pasteur Institute, Paris, με τα τότε πιο περιορισμένα επιστημονικά μέσα, στον οποίο απονεμήθηκε το Νόμπελ ιατρικής το 2008 για τη συνεισφορά του αυτή στην επιστήμη και στην ανθρωπότητα.
Στην ταυτοποίηση του ιού, όπως είναι πλέον γνωστό, στηρίχθηκε η τεράστια επιστημονική προσπάθεια για την αποτελεσματική θεραπεία του, που καρποφόρησε το 1997, συνεχίζεται και βελτιώνεται ακόμη, όπως και η προσπάθεια για την εξεύρεση εμβολίου. Ήταν αυτή η έρευνα που έδωσε τη δυνατότητα για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση επίσης άλλων συγγενών ιών στην ίδια περίοδο. Αυτών που προκαλούσαν την ηπατίτιδα Α, και κυρίως Β και C, που σκότωναν κάθε χρόνο εκατομμύρια ανθρώπους από κίρρωση του ήπατος, χωρίς να γνωρίζουμε από τι προκαλείται. Τους έσωσε η επιστήμη που πλέον είχε εξελιχθεί, με την ανακάλυψη κατάλληλων αντιικών φαρμάκων, τελικά και εμβολίων. Στα εργαλεία που αναπτύχθηκαν με αυτή την πρόοδο στηρίζεται και η προσπάθεια της επιστήμης να αντιμετωπίσει σήμερα τον Covid-19.
Θυμήθηκα όμως μιαν άλλη επιστημονική προσωπικότητα. Διαφορετική. Εξέχουσα, αιρετική και διάσημη της εποχής.
Τον καθηγητή μοριακής βιολογίας στο περίφημο Πανεπιστήμιο Berkeley της Καλιφόρνιας, Peter H. Duesberg, γεννημένο το 1936. Ο καθηγητής Duesberg, μέχρι τη δεκαετία του '80, είχε μια λαμπρή επιστημονική ερευνητική σταδιοδρομία σε θέματα καρκίνου και καρκινογενέσεων. Είχε εκλεγεί μάλιστα και στην Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ. Ως και το 1987 ήταν άγνωστος στο ευρύ κοινό αλλά γνωστός και αναγνωρισμένος στους επιστημονικούς κύκλους.
Κέρδισε όμως τα φώτα της παγκόσμιας δημοσιότητας όταν το 1987, κι ενώ οι έρευνες συνεχίζονταν εντατικά για την ανακάλυψη φαρμάκων για τον ιό HIV, και νέοι άνθρωποι πέθαιναν σαν τις μύγες, ανέπτυξε και δημοσίευσε τη θεωρία ότι η αιτία του συνδρόμου δεν ήταν ο ιός που είχαν ταυτοποιήσει οι συνάδελφοί του ήδη πριν χρόνια, αλλά η μακρόχρονη κατανάλωση ναρκωτικών, ακόμη και ελαφρών, και τα ίδια τα αντιικά φάρμακα.
Φυσικά, η επιστημονική κοινότητα απέρριψε άμεσα τη θεωρία του ως αβάσιμη και δίχως επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις, με πολλά άρθρα σε έγκριτα περιοδικά, αναγνωρίζοντάς του πως έχει δικαίωμα να έχει διαφορετική άποψη αλλά πως σαφώς όμως είναι πλήρως αστήριχτη, έως κακόβουλη, σπαταλώντας για να την αντιμετωπίσει πολύτιμους πόρους και προσπάθεια. Η επιμονή του όμως συνέχισε έως και το 1996 και μετά, όταν πλέον ήταν απολύτως σαφές (!), όταν δημοσίευσε και σχετικό βιβλίο, όπου υποστήριζε ότι ο ιός ήταν άκακος και τα αίτια της ασθένειας ήταν άλλα .
Το χειρότερο δε ήταν ότι ο καθηγητής Duesberg χρησίμευσε ως δικαιολογία σε πολλές κυβερνήσεις και πολιτικές τάσεις που έτειναν γα ιδεολογικούς λόγους προς την συνωμοσιολογία, να στερήσουν πόρους από την έρευνα στην κατεύθυνση της θεραπείας, να μην εφαρμόσουν κατάλληλες πολιτικές πρόληψης και να περισπάσουν τους ερευνητές.
Χαρακτηριστικά, ο καθηγητής Duesberg και οι ψευδοεπιστημονικές θεωρίες του υπήρξαν η δικαιολογία που χρησίμευσε στον πουριτανό Πρόεδρο Thabo Mbeki, στη Νότια Αφρική, για να δικαιολογήσει τις πολιτικές του ή καλύτερα την έλλειψή τους (προφύλαξη και χορήγηση όταν ήδη είχαν ανακαλυφθεί στην συνέχεια αντιρετροϊκών φαρμάκων) το 2000 (!). Στη Νότια Αφρική o ιός προκάλεσε το 25% των συνολικών θανάτων της χώρας, μέσα σε ένα χρόνο, 4 στους 5 γυναίκες, και συνέχιζε ακόμη έως και το 2017 στο ίδιο περίπου ποσοστό στην εύπορη και ανεπτυγμένη αυτή χώρα της Αφρικής.
Η ιδεολογική και οικονομική πολιτική του HIV denialism, από κυβερνήσεις, οργανισμούς, εκκλησίες, φορείς, είχε ως συνέπεια εκατομμύρια θανάτους που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, όπως και τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Στηρίχθηκαν όλοι αυτοί για να μην πάρουν μέτρα και πολιτικές κατάλληλες , για 15-20 χρόνια, στην ψευδοεπιστήμη του έγκριτου ως το 1987 ογκολόγου αξιότιμου dr. Peter H. Duesberg. Επιστήμονα ογκολόγου με πάρα πολλές επιστημονικές αναφορές και δημοσιεύσεις, καθηγητή του περίφημου Πανεπιστημίου Berkeley της Καλιφόρνιας.
Κέρδισε έτσι κι αυτός μια θέση στην σκοτεινή πλευρά της ιστορίας της επιστήμης, στο ανίερο Πάνθεον των επιστημόνων εκείνων που, υποκινούμενοι από εμμονές, ανθρώπινα πάθη, ματαιοδοξία ή κακώς νοούμενα προσωπικά συμφέροντα και επιδιώξεις, καθυστέρησαν την πρόοδο και έσπειραν θάνατο.
Γιατί το θυμήθηκα αυτό τώρα άραγε;
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
Θα καταλάβατε πως μιλώ για τον HIV, τον οποίο ανακάλυψαν ήδη και ταυτοποίησαν το 1983 ταυτόχρονα σε δυο papers δυο εξαιρετικοί επιστήμονες, o Robert Gallo του National Cancer Institute, Maryland και, κυρίως, ο Luc Montagnier του Pasteur Institute, Paris, με τα τότε πιο περιορισμένα επιστημονικά μέσα, στον οποίο απονεμήθηκε το Νόμπελ ιατρικής το 2008 για τη συνεισφορά του αυτή στην επιστήμη και στην ανθρωπότητα.
Στην ταυτοποίηση του ιού, όπως είναι πλέον γνωστό, στηρίχθηκε η τεράστια επιστημονική προσπάθεια για την αποτελεσματική θεραπεία του, που καρποφόρησε το 1997, συνεχίζεται και βελτιώνεται ακόμη, όπως και η προσπάθεια για την εξεύρεση εμβολίου. Ήταν αυτή η έρευνα που έδωσε τη δυνατότητα για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση επίσης άλλων συγγενών ιών στην ίδια περίοδο. Αυτών που προκαλούσαν την ηπατίτιδα Α, και κυρίως Β και C, που σκότωναν κάθε χρόνο εκατομμύρια ανθρώπους από κίρρωση του ήπατος, χωρίς να γνωρίζουμε από τι προκαλείται. Τους έσωσε η επιστήμη που πλέον είχε εξελιχθεί, με την ανακάλυψη κατάλληλων αντιικών φαρμάκων, τελικά και εμβολίων. Στα εργαλεία που αναπτύχθηκαν με αυτή την πρόοδο στηρίζεται και η προσπάθεια της επιστήμης να αντιμετωπίσει σήμερα τον Covid-19.
Θυμήθηκα όμως μιαν άλλη επιστημονική προσωπικότητα. Διαφορετική. Εξέχουσα, αιρετική και διάσημη της εποχής.
Τον καθηγητή μοριακής βιολογίας στο περίφημο Πανεπιστήμιο Berkeley της Καλιφόρνιας, Peter H. Duesberg, γεννημένο το 1936. Ο καθηγητής Duesberg, μέχρι τη δεκαετία του '80, είχε μια λαμπρή επιστημονική ερευνητική σταδιοδρομία σε θέματα καρκίνου και καρκινογενέσεων. Είχε εκλεγεί μάλιστα και στην Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ. Ως και το 1987 ήταν άγνωστος στο ευρύ κοινό αλλά γνωστός και αναγνωρισμένος στους επιστημονικούς κύκλους.
Κέρδισε όμως τα φώτα της παγκόσμιας δημοσιότητας όταν το 1987, κι ενώ οι έρευνες συνεχίζονταν εντατικά για την ανακάλυψη φαρμάκων για τον ιό HIV, και νέοι άνθρωποι πέθαιναν σαν τις μύγες, ανέπτυξε και δημοσίευσε τη θεωρία ότι η αιτία του συνδρόμου δεν ήταν ο ιός που είχαν ταυτοποιήσει οι συνάδελφοί του ήδη πριν χρόνια, αλλά η μακρόχρονη κατανάλωση ναρκωτικών, ακόμη και ελαφρών, και τα ίδια τα αντιικά φάρμακα.
Φυσικά, η επιστημονική κοινότητα απέρριψε άμεσα τη θεωρία του ως αβάσιμη και δίχως επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις, με πολλά άρθρα σε έγκριτα περιοδικά, αναγνωρίζοντάς του πως έχει δικαίωμα να έχει διαφορετική άποψη αλλά πως σαφώς όμως είναι πλήρως αστήριχτη, έως κακόβουλη, σπαταλώντας για να την αντιμετωπίσει πολύτιμους πόρους και προσπάθεια. Η επιμονή του όμως συνέχισε έως και το 1996 και μετά, όταν πλέον ήταν απολύτως σαφές (!), όταν δημοσίευσε και σχετικό βιβλίο, όπου υποστήριζε ότι ο ιός ήταν άκακος και τα αίτια της ασθένειας ήταν άλλα .
Το χειρότερο δε ήταν ότι ο καθηγητής Duesberg χρησίμευσε ως δικαιολογία σε πολλές κυβερνήσεις και πολιτικές τάσεις που έτειναν γα ιδεολογικούς λόγους προς την συνωμοσιολογία, να στερήσουν πόρους από την έρευνα στην κατεύθυνση της θεραπείας, να μην εφαρμόσουν κατάλληλες πολιτικές πρόληψης και να περισπάσουν τους ερευνητές.
Χαρακτηριστικά, ο καθηγητής Duesberg και οι ψευδοεπιστημονικές θεωρίες του υπήρξαν η δικαιολογία που χρησίμευσε στον πουριτανό Πρόεδρο Thabo Mbeki, στη Νότια Αφρική, για να δικαιολογήσει τις πολιτικές του ή καλύτερα την έλλειψή τους (προφύλαξη και χορήγηση όταν ήδη είχαν ανακαλυφθεί στην συνέχεια αντιρετροϊκών φαρμάκων) το 2000 (!). Στη Νότια Αφρική o ιός προκάλεσε το 25% των συνολικών θανάτων της χώρας, μέσα σε ένα χρόνο, 4 στους 5 γυναίκες, και συνέχιζε ακόμη έως και το 2017 στο ίδιο περίπου ποσοστό στην εύπορη και ανεπτυγμένη αυτή χώρα της Αφρικής.
Η ιδεολογική και οικονομική πολιτική του HIV denialism, από κυβερνήσεις, οργανισμούς, εκκλησίες, φορείς, είχε ως συνέπεια εκατομμύρια θανάτους που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, όπως και τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Στηρίχθηκαν όλοι αυτοί για να μην πάρουν μέτρα και πολιτικές κατάλληλες , για 15-20 χρόνια, στην ψευδοεπιστήμη του έγκριτου ως το 1987 ογκολόγου αξιότιμου dr. Peter H. Duesberg. Επιστήμονα ογκολόγου με πάρα πολλές επιστημονικές αναφορές και δημοσιεύσεις, καθηγητή του περίφημου Πανεπιστημίου Berkeley της Καλιφόρνιας.
Κέρδισε έτσι κι αυτός μια θέση στην σκοτεινή πλευρά της ιστορίας της επιστήμης, στο ανίερο Πάνθεον των επιστημόνων εκείνων που, υποκινούμενοι από εμμονές, ανθρώπινα πάθη, ματαιοδοξία ή κακώς νοούμενα προσωπικά συμφέροντα και επιδιώξεις, καθυστέρησαν την πρόοδο και έσπειραν θάνατο.
Γιατί το θυμήθηκα αυτό τώρα άραγε;
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
No comments:
Post a Comment