Μια συνοπτική και αρκετά κατατοπιστική εξιστόρηση της περιόδου μετά το 2001 στο Αφγανιστάν στο συνημμένο άρθρο του CNN.
Πριν από αυτό, ας δούμε μια μικρή σύνοψη πέντε σχεδόν δεκαετιών συνεχούς πολέμου, από το 1973.
Η ελπίδα δημιουργίας ενιαίου και ισχυρού κράτους και στρατού στην Καμπούλ, που χρειάζονταν χρόνο, υπομονή κι επιμονή, ικανού να ενοποιήσει την χώρα και να κάμψει τις φυλές των Παστούν, με τις μεταβαλλόμενες συμμαχίες τους, οι οποίες είναι η κοινωνική βάση της ραχοκοκαλιάς των Ταλιμπάν, έσβησε με την εισβολή και άδοξη εξέλιξη του πολέμου στο Ιράκ. Το μεγαλύτερο λάθος της Δύσης τα τελευταία 70 χρόνια. Αυτή η τελευταία έφερε στα όριά του τον Αμερικανικό στρατό, που επικέντρωσε εκεί τις δυνάμεις του. Υποχρέωσε επίσης στην ανοχή της συμπεριφοράς του Πακιστάν.
Οι Ταλιμπάν δεν έπαψαν ποτέ να έχουν τη στρατιωτική και κάθε είδους υποστήριξη του γείτονα ισχυρού συμμάχου τους, του Πακιστάν, πράγμα το οποίο φυσικά το ίδιο αρνείται. Συμμάχου με τον οποίο οι ΗΠΑ έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς και κιτάπι δούναι και λαβείν. Όπως και η Ινδία, πολεμικούς λογαριασμούς.
Αν πάμε ακόμη λίγο παλιότερα στο Αφγανιστάν, στο σταυροδρόμι αυτό των δρόμων της κεντρικής Ασίας, ανάμεσα σε Ρωσία - Ινδία, Ινδικό Ωκεανό και Αραβικό κόσμο, βορρά - νότου και Κίνας με την Ευρώπη, Ανατολή - Δύση, θα δούμε το ίδιο μοτίβο να επαναλαμβάνεται.
Η Σοβιετική επέμβαση το '79 ήρθε ως αποτέλεσμα του σχεδόν ανοιχτού πολέμου των δυο φραξιών του Κομμουνιστικού Κόμματος του Αφγανιστάν, που αδυνάτισαν την κεντρική κυβέρνηση, που ελέγχονταν από την μια από τις δύο φράξιες από το 1978. Μια κυβέρνηση που πατούσε παρόλα αυτά πάνω στη λαϊκή μεταρρυθμιστική κληρονομιά του τελευταίου Αφγανού βασιλιά, του Mohammed Zahir Shah, τον οποίο είχε ανατρέψει ο ξάδελφός του το 1973. Ο βασιλιάς είχε συνεχίσει μια μεταρρυθμιστική πολιτική των προκατόχων του, στα πρότυπα του Κεμάλ, από το 1946 που κυβερνούσε σχετικά ειρηνικά. Είχε κάνει καθολική την εκπαίδευση, ακόμη είχε δημιουργηθεί ένα αντιπροσωπευτικό σύστημα με δύο κοινοβουλευτικά σώματα. Η εποχή από όπου προέρχονται όλες αυτές οι ωραίες εικόνες του '60 στην πολύπαθη χώρα, που θυμίζουν Ελλάδα του '50.
Μετά την εισβολή επαναλήφθηκε το ίδιο μοτίβο. Οι ορεσίβιες φυλές, κυρίως Παστούν, συνήψαν νέες συμμαχίες, αυτή τη φορά με τους Αμερικανούς, που άμεσα και μέσω των Σαουδαράβων και του Πακιστάν χρηματοδότησαν κι εξόπλισαν με περίπου 40 δις δολάρια τους μουτζαχεντίν, σύμφωνα με αρκετούς μελετητές. Οι μουτζαχεντίν μετέτρεψαν τον πόλεμο σε τζιχάντ (ιερό πόλεμο) απελευθέρωσης απέναντι στους Σοβιετικούς κατακτητές.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η Σοβιετική εισβολή έλαβε χώρα ακριβώς τη χρονιά της ισλαμικής επανάστασης στο Ιράν, το '79, που οι ντροπιαστικές της εικόνες των Αμερικανών να εγκαταλείπουν με ελικόπτερα την Τεχεράνη και να προσπαθούν να διασώσουν το προσωπικό της πρεσβείας τους κόστισαν την επανεκλογή στον Πρόεδρο Κάρτερ. Οι ΗΠΑ πάλι είχαν αστοχήσει να διαβλέψουν ότι το λαϊκό μεν διεφθαρμένο, βίαιο και αυταρχικό δε καθεστώς του Σάχη έφτανε στο τέλος του. Και να υποστηρίξουν έγκαιρα το δημοκρατικό κίνημα, που φούντωνε στην αντιπολίτευση μαζί με την λαϊκή αγανάκτηση, με κύριες εκφράσεις το Εθνικό Μέτωπο, το κίνημα ελευθερίας και τους μετριοπαθείς κληρικούς που είχαν ερείσματα στα μεγάλα μικροαστικά και μεσοαστικά στρώματα των πόλεων. Ενώ φούντωναν παράλληλα και οι υποστηρικτές των μουλάδων του Χομεϊνί με κύρια βάση στα φτωχότερα λαϊκά στρώματα και στις αγροτικές περιοχές. Έτσι έγιναν οι μουλάδες τελικά οι εκφραστές της λαϊκής οργής στο μεγάλο και πολιτισμένο αυτό έθνος, την Περσία. Πράγμα που πληρώνουν και οι Πέρσες και η Δύση και οι ΗΠΑ έως σήμερα.
Η επόμενη αμερικανική διοίκηση Ρέηγκαν, έκρινε καλό, πιεσμένη από τον φόβο της από τα γεγονότα στο Ιράν και τη Σοβιετική εισβολή, να στηρίξει μαζί με τους Σαουδάραβες και τον δικτάτορα Ζία του Πακιστάν την Τζιχάντ των Μουζαχεντίν.
Με το τέλος του πολέμου και την αποχώρηση των Σοβιετικών το 1989, οι ΗΠΑ υπέκυψαν στην απαίτηση του Πακιστάν να μην επιστρέψει ο μεταρρυθμιστής βασιλιάς Zahir Shah που είχε πιθανότητες να ενοποιήσει το Αφγανιστάν. Καθώς το Πακιστάν προτιμούσε ένα διαιρεμένο και ακίνδυνο γείτονα, που έκανε το ίδιο στρατηγικά πιο σημαντικό στα μάτια της Δύσης και στην παμπάλαιη αντιπαράθεσή του με την Ινδία.
Κύλησε έτσι στραβά κουτσά η δεκαετία του '90 μέσα στην αναρχία, που δεν εκκόλαπτε τίποτε καλό. Είδε η δεκαετία αυτή τους δεσμούς των ορεσίβιων προνεωτερικών φυλών με τη Σαουδική Αραβία και με το Πακιστάν να στενεύουν. Με τον αποστάτη Οσάμα του οίκου των Μπιν Λάντεν και τους δεσμούς με τον οίκο των Σαούντ να γίνονται ανεκτοί, μέχρι τη μοιραία 11η Σεπτεμβρίου του 2001.
Εν κατακλείδι, πρώτο συμπέρασμα είναι πως ο εχθρός του εχθρού σου δεν είναι πάντα φίλος σου.
Και δεύτερο, ότι οι πόλεμοι ανάμεσα στις διάφορες τάσεις της νεωτερικότητας, τον φιλελευθερισμό τον συντηρητισμό, τον σοσιαλισμό, ανοίγουν τον δρόμο στην προνεωτερικότητα ειδικά όταν ο ένας ή ο άλλος από τους αντιπάλους συμμαχεί μαζί της. Είτε γιατί φοβάται ότι θα χάσει ή γιατί δεν είναι αρκετά γενναιόδωρος ως νικητής με τον αντίπαλό του, όπως συνέβη με την ηττημένη στον Ψυχρό πόλεμο Ρωσία. Νομίζει αφελώς ότι μπορεί να ελέγξει, εντός ή εκτός του, τα στοιχεία της εποχής πριν τη νεωτερικότητα και έχει την (ομοίως ισχυρή και στον σοσιαλισμό και στον συντηρητισμό) ψευδαίσθηση ότι η ιστορία κινείται γραμμικά. Τότε συχνά η προνεωτερικότητα ανακάμπτει με νέες επικίνδυνες μορφές στον περίγυρο του νεωτερικού κόσμου, ή ακόμη κι εντός του, όπως στην περίπτωση της Ρωσίας των ολιγαρχών του τσάρου Πούτιν ή στην καρδιά του, στις απόπειρες των πρεοεμφυλιακών τραμπικών κινημάτων στις ΗΠΑ.
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
Από το 2001 που σταματούμε την εισαγωγή ξεκινά η αφήγηση του συνημμένου άρθρου: https://edition.cnn.com/2021/08/16/opinions/afghanistan-collapse-abandonment-jason-amerine/index.html?fbclid=IwAR16sidBPWa7oRKWss4RRqUyMV6qYYp8VA6Nfh5p-mCM4aXMV4s08RVGS0I
No comments:
Post a Comment