είτε αφέθηκε αφελώς να χρησιμοποιηθεί από όποιους επιθυμούσαν τη ρήξη τώρα με αυτή τη μορφή για γεωστρατηγικούς λόγους και εσωτερικά να επηρεαστεί από μη ρεαλιστές συνεργάτες γύρω του.
Ίσως και τα δύο.
Προσωπικά αισθάνομαι βαθιά συμπόνια και συμπάθεια για τον άνθρωπο σε αυτές τις ακραίες συγκυρίες. Στις οποίες μάλιστα βρέθηκε ήδη από την αρχή της προεδρίας του με το σαμποτάζ του Τραμπ στην Ουκρανία υπέρ του Πούτιν με τα γνωστά τραγελαφικά γεγονότα.
Όμως η λογική μου λέει ότι εκ του αποτελέσματος (που ακόμη εκκρεμεί αλλά διαγράφεται) δεν υπηρέτησε σωστά τα συμφέροντα της χώρας του, του λαού του.
Η Ουκρανία (και η Ευρώπη αλλά αυτό είναι άλλο θέμα) έχασε πολύ περισσότερα από όσα θα είχε χάσει με μια πιο ρεαλιστική και μετριοπαθή στάση σε αυτή τη φάση με δεδομένες τις παγκόσμιες ισορροπίες. Συνεχίζοντας να δουλεύει συστηματικά και με σχέδιο για να αλλάξουν αυτές οι ισορροπίες.
Τι κέρδισε ή θα κερδίσει ο απλός Ουκρανός πολίτης από αυτή τη στάση; Θα καταλήξει σε λίγους μήνες, σε κάποιο διάστημα έστω, για να αξίζει τη θυσία, πιο ασφαλής; Πιο εύπορος; Πιο ελεύθερος;
Έχασε ανθρώπους, υποδομές, παραγωγή. Θα βρει μάλλον πιο πολύ πόνο, κατοχή, πόλεμο, προσφυγιά. Πιθανότατα θα βρεθεί με πολύ λιγότερη αυτονομία, κυριαρχία και σχέσεις με την υπόλοιπη Ευρώπη από ό,τι αν είχε επιδιώξει έναν, δύσκολο ομολογουμένως, συμβιβασμό. Αν κατακτηθεί και τοποθετηθεί μια κυβέρνηση ανδρεικέλων, θα υποστεί έμμεσα και τις συνέπειες των κυρώσεων που πλήττουν τη Ρωσία. Μπορεί καν να μην προλάβει τις φετινές σοδειές του σταριού (5ος παγκόσμιος εξαγωγέας σταριού, 1ος ηλιέλαιου) από τις οποίες ζει μεγάλο μέρος της οικονομίας.
Πιθανόν να βιώσει ένα αντάρτικο κι έναν εμφύλιο για αρκετό καιρό, που θα αφήσει βαθιά τραύματα. Αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο για όποιον βλέπει τη ρήξη Ρωσίας - Δύσης σαν γεωπολιτική ευκαιρία ενίσχυσης της ηγεμονίας του και τις οδομαχίες στην Ουκρανία σαν μια μάχη με ανθρώπινα drones, από τον καναπέ του ή από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αλλά για την ίδια τη χώρα και τους ανθρώπους της, δεν είναι έτσι.
Σαν να έγινε πιόνι σε ένα γενικότερο γεωπολιτικό παιχνίδι. Χωρίς να κερδίσει σχεδόν τίποτα.
Κανείς δεν υποσχέθηκε εξάλλου ποτέ ότι θα βοηθήσει στρατιωτικά. Το αντίθετο. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ξεκαθάρισαν εξ αρχής ότι δεν θα στείλουν στρατιώτες, ούτε οι χώρες της ΕΕ. Επίσης κανένας δεν δεσμεύτηκε να του πουλήσει ή να του δωρίσει όπλα έγκαιρα και να εκπαιδεύσει τον στρατό του.
Οπότε αναρωτιέται κανείς, πού στηριζόταν η αδιαλλαξία (έστω με όλα τα δίκια) απέναντι στους Ρώσους και την αυταρχική απολυταρχία του Πούτιν, για την ουδετερότητα και την αυτονομία των ρωσόφωνων;
Πράγμα το οποίο φέρεται να αποδέχθηκε προχτές, υπό αυτές τις συνθήκες, πως είναι έτοιμος να τα διαπραγματευθεί αλλά καλώντας τους Ρώσους να το κάνουν στην .... Πολωνία; Ποιον εξυπηρέτησε; Κέρδισε κάτι; Διασφάλισε κάτι η χώρα του από αυτό; Αυτά είναι τα πραγματικά ερωτήματα που απευθύνονται σε ηγέτες, όχι σε αγίους οι οποίοι μαρτυρούν για τη σωτηρία της ψυχής τους.
Πώς το έκανε εάν δεν είχε εξασφαλίσει μια προοπτική εξόδου από μια ρήξη σε καλύτερο σημείο από αυτό που μπήκε; Πώς δεν έλαβε υπόψη του τι συνέβη στη Συρία , όπου οι άνθρωποι εξεγέρθηκαν κατά του Ρωσόφιλου φοβερού δικτάτορα Άσαντ με το αίτημα της Δημοκρατίας με την παρακίνηση των Αμερικανών και της Δύσης, οι οποίοι όμως μετά τους παράτησαν στην τύχη τους; Όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν για να αντιμετωπίσουν τον ISIS, υποτίθεται, που οι ίδιοι άφησαν να φουντώσει και έσφαξαν, βασάνισαν, έριξαν χημικά, ισοπέδωσαν κυριολεκτικά πόλεις και χωριά και οδήγησαν στον ξεριζωμό 12 από τα 20 εκατομμύρια κατοίκους της χώρας. Ενδεχόμενα όμως να μην μπορούσε ούτε να δει και να κατανοήσει τους διεθνείς συσχετισμούς ούτε να την επιβάλει αυτή τη στάση ο ίδιος εσωτερικά στον περίγυρό του, ακόμη και εάν την έβλεπε.
Ίσως έχει ένα τραγικό τέλος και ο ίδιος, πράγμα που απεύχομαι από την καρδιά μου. Αλλά έχω την εντύπωση πως αισθάνεται σαν να παίζει την τελευταία του παράσταση. Σαν ηθοποιός που έχει ενσωματώσει τον τραγικό θεατρικό ρόλο του τόσο που ταυτίζεται. Αυτή είναι η απλή και τίμια πιθανότητα για τον ίδιο και συναισθηματικά ολοκληρωμένη. Θα κερδίσει (δικαίως) μια θέση στο πάνθεον των μαρτύρων του έθνους του. Υποθέτω έτσι το βλέπει.
Τώρα μπορεί να απαντήσει κάποιος ''ελευθερία ή θάνατος''. Όμως αν οι συνθήκες δεν είναι κατάλληλες, η στιγμή σωστή και η χώρα κατάλληλα προετοιμασμένη, πολύ συχνά έρχεται το δεύτερο, ο θάνατος, χωρίς το πρώτο, την ελευθερία.
Για να καταλάβουμε πόσο ανώριμες ήταν οι συνθήκες αρκεί να δούμε μερικά δεδομένα.
Τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας, όπου δυο μέλη του, όχι μόνο η Κίνα αλλά και η Ινδία, που αντιπροσωπεύουν το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού και 26% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε PPP, αρνήθηκαν να υποστηρίξουν το ψήφισμα και δέχθηκαν μόνο να απέχουν. Kαι αυτό αφού το ψήφισμα είχε αλλάξει από απερίφραστη καταδίκη σε deplorable actions. Διαφορετικές χώρες, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, τηρούν επιφυλακτική στάση.
Σημειώνεται ότι η Αίγυπτος εισάγει το 70% του σταριού της από τη Ρωσία και Ουκρανία και άλλο τόσο η Τουρκία, βασικό για να θρέψουν τα 180 εκατομμύρια κατοίκους τους. Και πολλές σημαντικές χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής όπως και της Αφρικής δεν έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε αυτή την σύγκρουση και δεν δείχνουν διατεθειμένες να πληρώσουν κάποιο κόστος γι' αυτήν.
Για να μην μιλήσουμε για την Ευρώπη, η οποία σύρθηκε σε αυτήν τη ρήξη και καλείται να επωμιστεί το μεγαλύτερο μέρος του κόστους των κυρώσεων και να το καταβάλει σε ρευστό προς μακρινούς εξαγωγείς αερίου, πετρελαίου και μετάλλων. Πολλοί εκ των οποίων το ίδιο αυταρχικοί με τον Πούτιν ή και παραπάνω, ενώ κινδυνεύει να χάσει την πρωτοκαθεδρία της στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Το πιο σημαντικό. Μόλις το 33% των Αμερικανών φαίνεται να στηρίζει την πολιτική των ΗΠΑ στην Ουκρανία (πρόσφατη δημοσκόπηση 20-24 Φεβρουαρίου). Η τάση για τη μη στήριξη της αποστολής στρατευμάτων και δυνάμεων στην Ευρώπη και τα προβλήματά της είναι σταθερή και διαρκώς αυξανόμενη. Οι πολίτες των ΗΠΑ φαίνεται ότι δεν αντιλαμβάνονται ή κουράστηκαν, δεν μπορούν ή δεν θέλουν να αναλάβουν την προσπάθεια διατήρησης της παγκόσμιας ηγεμονίας τους, την οποία προσπαθεί να συντηρήσει (ορθά) η ελίτ τους. Μπροστά σε αυτή την κόπωση των πολιτών, οι ελίτ βρίσκονται στο δίλημμα να αποδεχτούν μικρότερο παγκόσμιο ρόλο σταδιακά με ό,τι αυτό συνεπάγεται ή να μετεξελιχθεί η Δημοκρατία σε περισσότερο αυτοκρατορικά μοντέλα, όπως συνέβη και στη Ρώμη, που ενδιαφέρεται κύρια για την κυριαρχία της. Όπως και να έχει, οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να ιδωθούν ως ο αδιαμφισβήτητος εγγυητής της άμυνας της Δύσης.
Η Ευρώπη, ακόμη, δεν έχει προλάβει να συγκροτήσει Ευρωπαϊκό στρατό και σύστημα άμυνας. Ίσως βέβαια η ώθηση προς αυτή την κατεύθυνση να είναι ένα κέρδος μεσοπρόθεσμα για την Ευρώπη. Όμως για την Ουκρανία σήμερα και στο εγγύς μέλλον τι σημαίνουν αυτά;
Εάν οι Έλληνες είχαν εξεγερθεί κατά των Οθωμανών τον 17ο αιώνα και είχαν επιδοθεί σε αντάρτικο με την ελπίδα ότι θα τους στηρίξει η Ισπανία ή η Βενετία που βρίσκονταν στα μαχαίρια με τους Τούρκους, δεν θα ήμαστε εδώ να μιλούμε αυτή τη γλώσσα σήμερα. Απλώς δεν θα άφηναν κανέναν ζωντανό οι Οθωμανοί στα ντουζένια τους. Ακόμη και τον 18ο αιώνα δεν ήταν δυνατόν. Έπρεπε να έρθει ο 19ος το '21, ο Καποδίστριας και κάμποση τύχη για να πετύχει.
Όλα τούτα σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογούν φυσικά τον Ρώσο τύραννο με τις βαθιά ρατσιστικές και ανελεύθερες αντιλήψεις. Από την άλλη, βοηθούν να διακρίνουμε τα γεωπολιτικά παιχνίδια από τη δίκαιη επιθυμία ενός λαού για δημοκρατία.
Θα ρωτήσει κάποιος, πώς θα τον αντιμετωπίσουμε τότε τον τύραννο αυτόν; Πώς μπορούμε να ελπίζουμε σε μια ειρηνική συνύπαρξη και μια μετεξέλιξη της Ρωσίας;
Η απάντηση είναι μακρά και περίπλοκη, σίγουρα όχι απλοϊκή και βέβαια εξαρτάται ποιος μιλά και ποιους εκπροσωπεί, πώς βλέπει τη θέση της χώρας του ή της ηπείρου του στον κόσμο. Πάντως είναι ανήθικο και αντιπαραγωγικό να το επιχειρεί οποιοσδήποτε με το αίμα ή τα λεφτά των άλλων. Ποτέ κανένας τύραννος δεν ηττήθηκε έτσι.
Τίποτα από αυτά δεν ακυρώνει ότι στην παρούσα συγκυρία η ψυχή μας είναι με κάθε Ουκρανό που ξεριζώνεται, κάθε έναν που πολεμάει για το σπίτι του. Και ότι πρέπει να στηρίξουμε τους ανθρώπους αυτούς με κάθε δυνατό τρόπο. Παίρνοντας σημαντικές αποφάσεις για την Ευρώπη, την αμυντική και οικονομική αυτονομία της. Αυτό εξάλλου είναι η δική μας, η Ευρωπαϊκή επένδυση στο μέλλον. Και θα είναι αποτυχία όλων των Ευρωπαίων που θα βαρύνει στις γενιές που θα έρθουν, αν δεν γίνει τώρα.
Όσο για τον Πρόεδρο Ζελένσκι, οι επόμενες ημέρες θα δείξουν σε ποια κατηγορία θα τον κατατάξει η ιστορία. Ανθρώπινα, ειλικρινά ευχόμαστε να μην είναι εκεί που μπαίνουν οι Άγιοι, στο μαρτυρολόγιο. Και να πιάσουν τόπο για τους Ουκρανούς οι θυσίες τους.
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
No comments:
Post a Comment