Τα ζάρια της ιστορίας

 

Οι ΗΠΑ του προέδρου Μπάιντεν φαίνεται πλέον ότι αντιλαμβάνονται, έστω με καθυστέρηση, το διακύβευμα.

Ανακοίνωσε επιτέλους, αφήνοντας τις υπεκφυγές για τις πατέντες, ότι οι ΗΠΑ θα αγοράσουν σε μη κερδοσκοπική τιμή και θα δωρίσουν 500 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων σε τρίτες χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου από το καλοκαίρι, 100 εκατομμύρια η Βρετανία, 1 δισεκατομμύριο η Ευρώπη, ο Καναδάς και η Ιαπωνία. Χωρίς προϋποθέσεις ή άλλες δεσμεύσεις. Μέσω του διεθνούς σχήματος COVAX.

H Κίνα μόνη της έχει ΗΔΗ στείλει στην πιο κρίσιμη στιγμή για 80 χώρες 262 εκατομμύρια δόσεις. 742 εκατομμύρια δόσεις χαμηλού κόστους έχουν πουληθεί, 22 εκατομμύρια έχει δωρίσει, από τα οποία τα 262 εκατομμύρια έχει παραδώσει. Από την Ευρώπη ως την Ασία και την Αφρική. Παραδοσιακοί σύμμαχοι και φίλοι της Δύσης, όπως η Χιλή, πολύ ενδεικτικά, έβρισκαν ως τώρα κλειστές τις πόρτες των ΗΠΑ και του ΗΒ, ούτε καν για να αγοράσουν. Πώς αισθάνεται ο μέσος πολίτης της Χιλής γι' αυτό; Η κυβέρνησή του; Πώς θα αισθανόταν ο Έλληνας αν ήταν εκτός ΕΕ και μόνο η Κίνα τον προμήθευε; https://bridgebeijing.com/.../china-covid-19-vaccines.../

Ταυτόχρονα, ο Πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι απαιτείται ένα τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων στις υποδομές των αναπτυσσόμενων χωρών από τις μεγάλες δημοκρατίες, ΗΠΑ, Ευρώπη Καναδά, Ιαπωνία.

Πώς αυτό; Άργησαν να καταλάβουν ότι η κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road, που με κινέζικα χρήματα, τεχνολογία και εταιρείες, δημιουργεί λιμάνια, αυτοκινητόδρομους, σιδηροδρομικά δίκτυα, φράγματα, power grid, υποδομές ανάπτυξης κι εμπορίου από την Ασία ως την Ευρώπη και από την Αφρική ως τη Λατινική Αμερική, από την Αντισαμπέμπα, την Αιθιοπία ως το Περού και τον Ισημερινό, ενώνει την παγκόσμια αγορά γύρω από την κινεζική οικονομία. Μόνο στην Αφρική, σε 35 χώρες εξελίσσεται το τεράστιο πρόγραμμα.

Άργησε η Δύση, πολύ. Και ίσως να είναι αδύναμη να το κάνει. Η απόφαση αυτή, που είναι απόφαση επιβίωσης των δυτικών δημοκρατιών και της παγκόσμιας οικονομικής, πολιτικής και διπλωματικής επιρροής τους, είναι σημαντικότερη από τις αμυντικές δαπάνες. Τις οποίες σε λίγο δεν θα μπορεί να καλύψει η δεύτερη - και σε 5-10 χρόνια τρίτη, μετά την Ινδία - παγκόσμια οικονομία, οι ΗΠΑ. Ούτε η Ευρώπη. Εάν δεν ανακτήσουν την επιρροή στην παγκόσμια αγορά. Προϋποθέτει όμως πολιτικές συμφωνίες και οικονομικό κόστος άμεσο για τους πολίτες τους η προσπάθεια αυτή, για να μπορέσουν να διατηρήσουν τη δημοκρατία και την ευημερία τους. Η συναίνεση όμως είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί μετά από τόσα χρόνια λαϊκισμού και διχόνοιας εσωτερικά και εξωτερικά υποκινούμενων.

Στις ίδιες τις ΗΠΑ διαλυτικές δυνάμεις αντιτίθενται στην αναβάθμιση των υποδομών της ίδιας της χώρας τους, που σε σχέση με αυτές της Ευρώπης και της Κίνας φαίνονται του περασμένου αιώνα (δρόμοι, σιδηρόδρομοι, γέφυρες, λιμάνια, δίκτυα ενέργειας ). Κατακερματισμένες και συγκεντρωμένες σε μερικές αστικές περιοχές. Μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και αφήνοντας ανεκμετάλλευτους τεράστιους πόρους.

Πόσο θα μπορέσουν να πειστούν πρώτα οι πολιτικές ελίτ, για να πείσουν στη συνέχεια και τους πολίτες τους, να ομονοήσουν για την κρίσιμη αναγκαιότητα ανάπτυξης των υποδομών των αναπτυσσόμενων χωρών; Ειδικά αυτές των ΗΠΑ, που ακόμη στοιχειώνονται από την εσωτερική αστάθεια της δημοκρατίας τους και την απουσία συναίνεσης που προκάλεσε η άνοδος του Μουσολίνιου αφηγήματος του προηγούμενου προέδρου και η αντίστοιχη με αυτό εξέλιξη και μετατροπή ενός από τα δύο μεγάλα κυβερνητικά κόμματα; https://edition.cnn.com/.../president-biden-g7.../index.html

Είναι σημαντικό βήμα, πάντως, ότι έγινε αντιληπτό το διακύβευμα: το μέλλον της ευημερίας της δημοκρατικής Δύσης και των πολιτών της. Κατά συνέπεια, το μέλλον των ίδιων των δημοκρατιών της.

Γιατί, κακά τα ψέματα, δημοκρατία και φτώχεια, δημοκρατία και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, ακραίες αντιθέσεις, δεν υπήρξε ποτέ ούτε θα υπάρξει.

Στην περίοδο του σοβιετικού κομμουνισμού το ανταγωνιστικό σύστημα ήταν σχετικά εύκολος αντίπαλος: ολοκληρωτισμός απόλυτος μαζί με φτώχεια, λιγότερο ανταγωνιστικό οικονομικά, αναποτελεσματικό. Παρά την προπαγάνδα, ο κόσμος το έβλεπε.

Σήμερα το ανταγωνιστικό σύστημα είναι μια μορφή κομφουκιανής λειτουργικής δεσποτείας, με σημαντικό βαθμό ατομικής πολιτικής ανελευθερίας, που όμως γενικότερα είναι οικονομικά αποτελεσματικό, βελτιώνει τη ζωή εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, διαθέτει μεσαία τάξη απέραντη που μπορεί να ταξιδεύει, να πλουτίζει, να επιχειρεί. Ενώ φροντίζει με τον τρόπο του για την υγεία, την παιδεία, την ευμάρεια των πολιτών και της κοινότητας.

Πρόκειται για μια νέα μορφή οργάνωσης των κοινωνιών τόσο παλιά όσο οι περίοδοι των μεταρρυθμιστικών πλούσιων εποχών των κινεζικών δυναστειών και της αποτελεσματικής τους διοίκησης.

Παράλληλα με αυτό αναπτύσσονται επιθετικά καθεστώτα νεομοναρχικά με μια αυλή από ολιγάρχες, όπως αυτό στη Ρωσία και τα άλλα στις πλούσιες σε πόρους πρώην σοβιετικές χώρες. Αν και περιορισμένης για την ώρα οικονομικής ανταγωνιστικότητας, είναι αδίστακτα στις μεθόδους και πολύ ικανά στην τεχνολογία, η Ρωσία κυρίως, ειδικά αυτήν του πολέμου.

Δεν είμαι αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος. Είναι χωρίς νόημα αυτές οι έννοιες.

Πρέπει να θυμόμαστε πάντα πως τίποτε στην ιστορία δεν είναι δεδομένο. Καμία πορεία δεν είναι μονόδρομος. Κάθε στιγμή εδώ και 4-5 χιλιετίες οι κοινωνίες επινοούν κάθε μέρα τον εαυτό τους, τους θεσμούς και την οργάνωσή τους, σχεδιάζουν το μέλλον τους με τις επιλογές και παραλείψεις τους. Πολλές φορές εν αγνοία τους. Κάποιες φορές το μέλλον επιταχύνεται απροσδόκητα προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση από ένα φυσικό γεγονός, μια επιδημία ή μια απότομη κλιματική αλλαγή, αποτέλεσμα ξαφνικών φυσικών γεγονότων όπως ηφαιστειακών εκρήξεων ή σε κάποιες περιπτώσεις της ίδιας της δικής τους αμέλειας, άγνοιας, απληστίας, αλαζονείας.

Και τότε τα ζάρια της ιστορίας ρίχνονται ξανά.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος