Έννοιες στο μυαλό των κλασικών Ελλήνων αντιθετικές. Το κράτος, με τη σημερινή του έννοια ενός ανεξάρτητου διοικητικού μηχανισμού, δεν υπήρχε. Η λέξη ήταν συνώνυμο της εξουσίας, της βίας. Η φράση "το κράτος αποφάσισε" για ένα νόμο ή να συνάψει μια συμμαχία ή να κάνει πόλεμο θα ακούγονταν παράλογη .
Οι νόμοι, οι αποφάσεις άρχιζαν όλοι με το περίφημο "Έδοξεν τη βουλή και τω δήμω", διότι έτσι έκριναν σωστό.
Η διαδεδομένη αυτή πασιφανής παρανόηση δεν είναι η μόνη. Αντίθετα, είναι κοινότατη και διαρκής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι μεταφράσεις των κλασικών. Βρίθουν μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα (και μερικές, ευτυχώς λίγες ως σήμερα, αρκετοί ιστορικοί ακόμη και τώρα το συνεχίζουν) από φράσεις όπως η "Αθήνα κήρυξε πόλεμο στην...", "η Σπάρτη αποφάσισε ότι...", η Κόρινθος συμμάχησε με..." ή ό,τι άλλο.
Αυτές οι φράσεις αντικατοπτρίζουν μια εντελώς άλλη, σύγχρονη αντίληψη, όπου η κοινότητα των πολιτών ταυτίζεται με τον τόπο, η προάσπιση ή η ανάπτυξή της μοιάζει με κτηματολόγιο.
Στην πραγματικότητα, οι αρχαίοι έλεγαν και έγραφαν: οι Αθηναίοι, οι Κορίνθιοι, οι Σπαρτιάτες κλπ έστειλαν πρέσβεις, έκαναν πόλεμο, ηττήθηκαν, νίκησαν, άλλαξαν νόμους κλπ . Η Αθήνα, η Σπάρτη, η Κόρινθος ήταν γεωγραφικοί προσδιορισμοί, περιέγραφαν τον χώρο, τα δημόσια και ιδιωτικά κτήρια, την έκταση, τα κτήματα. Όμως αυτά μήτε λαμβάνουν αποφάσεις μήτε είναι η πρώτη προτεραιότητα, όσο σημαντικά και να είναι για τους ανθρώπους που τα κατοικούν και τα έφτιαξαν.
Το πρώτο τη τάξει είναι οι αντιλήψεις, τα ήθη, η γλώσσα, η μουσική, οι θεσμοί και οι ανθρώπινες σχέσεις, όλα αυτά που ορίζουν τον πολίτη ως ελεύθερο άνθρωπο μέλος μιας κοινότητας ανθρώπων. Αυτής που αποκαλούνταν "πόλις", η οποία όλα αυτά τα περιέχει, τα φέρει, τα ορίζει και την ορίζουν.
Αυτές οι παρανοήσεις, άλλοτε υστερόβουλες άλλοτε ασυνείδητες, συμβαίνουν όταν διαβάζουμε την ιστορία με τα σημερινά μας μάτια και την αποδίδουμε με λέξεις που σημαίνουν σημερινά νοήματα. Εν συνεχεία τη φορτίζουμε ιδεολογικά και συναισθηματικά. Για τον ένα λόγο ή για τον άλλο θολώνει την αυτογνωσία μας και δικαιολογεί εσωτερικές τάσεις του σημερινού κόσμου. Όπως συμβαίνει με την απολύμανση / απαγόρευση και νέα νοηματοδοσία των λέξεων, που επιχειρείται υποτίθεται για την προστασία κάποιων συμπολιτών, που έτσι όμως τους καθιστούν ακόμη πιο ευαίσθητους και ευάλωτους στην πραγματικότητα. Ενώ παράλληλα νομιμοποιούν τον πατερναλισμό του Κράτους με την αρχαία βίαιη έννοια.
Η φωτογραφία και οι σκέψεις από έναν νυχτερινό περίπατο μπρος από το αρχαιολογικό μουσείο της Βαρκελώνης, που φιλοξενεί μια ενδιαφέρουσα συλλογή κυρίως από το Εμπόριον. Μια από τις πιο μακρινές και αρκετά σημαντικές ελληνικές αποικίες, στην Ιβηρική, λίγες δεκάδες χιλιόμετρα βορειότερα από εδώ, στην Κόστα Μπράβα, πριν το Καδακές.
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
No comments:
Post a Comment