Μια κόκκινη κλωστή στην ανέμη μπουρδουκλωμένη είναι το κουβάρι των αντιφατικών ρυθμίσεων και αδιεξόδων που έχει δημιουργηθεί με τα χρόνια σε κάθε τομέα της κοινωνίας και οικονομίας μας. Το νήμα φαίνεται να έχει κουβαριαστεί γύρω από τρεις κόμπους, τρεις στρεβλώσεις.
Πρώτος κόμπος είναι η αντίληψη πως οι πολίτες υπάρχουν για το κράτος και όχι το κράτος για τους πολίτες. Έτσι όποιος διοικεί το κράτος θεσμικά, η πολιτική ηγεσία εν προκειμένω και οι άρχοντες και πελάτες της, κατέχει και τους πολίτες του.
Δεύτερος κόμπος είναι η αναστροφή του βασικού κανόνα της ελευθερίας. Στη χώρα μας οτιδήποτε δεν επιτρέπεται ρητώς θεωρείται αυτονόητα απαγορευμένο.
Τρίτος κόμπος, οι πράξεις και παραλείψεις της διοίκησης που επιτρέπουν (όταν δεν ενθαρρύνουν) τη συγκρότηση ισχυρών συντεχνιακών, μονοπωλιακών και ολιγοπωλιακών διαπλεκόμενων μηχανισμών. Η καινοτομία πεθαίνει, η οικονομία μετατρέπεται σε μηχανισμό είσπραξης προσόδων, ενώ οι νεοεισερχόμενοι αποκλείονται με κάθε μέσο: διαπλοκή, άχρηστα πιστοποιητικά, περίπλοκες αδειοδοτήσεις, φορολογικά αντικίνητρα, τεκμήρια, τέλη, έλλειψη θεσμικού πλαισίου για νέες παραγωγικές διαδικασίες. Δεν υπάρχει δυνατότητα άμυνας. Η Δικαιοσύνη κοστίζει, είναι αργή, χωρίς εδική τεχνογνωσία και λειτουργεί μόνο κατασταλτικά κατόπιν εορτής.
Η κρατική παρέμβαση και ρύθμιση είναι αναγκαία αλλά σε εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις: την προαγωγή των ίσων ευκαιριών και ίδιων δικαιωμάτων για όλους, την προστασία των ελευθεριών των πολιτών και την εξασφάλιση του ανταγωνισμού με την καταπολέμηση των μονοπωλιακών και ολιγοπωλιακών θυλάκων που δημιουργούνται με την ανοχή ή/και συνενοχή του κράτους. Οι θύλακες αυτοί λειτουργούν σε βάρος και εναντίον όποιου βρίσκεται εκτός τους: του αποκλεισμένου από την παραγωγή και την αγορά, του ανέργου, του νέου, του καταναλωτή και εν τέλει του συνόλου της κοινωνίας και οικονομίας.
Προτείνονται δύο βασικές θεσμικές παρεμβάσεις στον πυρήνα του κράτους:
- Πρώτον, η δημιουργία Διοίκησης ανεξάρτητης από την πολιτική ηγεσία. Δηλαδή η εγκαθίδρυση και στη χώρα μας του «Κράτους Δικαίου» και ο διαχωρισμός των ευθυνών και αρμοδιοτήτων της πολιτικής ηγεσίας από αυτές της Δημόσιας Διοίκησης, με την επιλογή Γενικών Γραμματέων εξαετούς θητείας προερχόμενων από την ιεραρχία, οι οποίοι θα εξασφαλίζουν τη συνέχεια του κράτους, την αυτοτέλεια και τεχνοκρατική επάρκεια της Διοίκησης και την εφαρμογή των νόμων. Η χάραξη πολιτικών κατευθύνσεων και η δομική βελτίωση της λειτουργίας της ανεξάρτητης Διοίκησης είναι ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας. Η επεξεργασία προτάσεων, η μελέτη και εφαρμογή των λύσεων είναι ευθύνη της Διοίκησης.
Ο Γενικός Γραμματέας, επικεφαλής κάθε Διοικητικού τομέα του κράτους και ενδιάμεσος ανάμεσα στον Υπουργό και στη Διοίκηση, θα επιλέγεται κατόπιν ανοιχτής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος προς τους υπαλλήλους καριέρας με τεχνοκρατική αξιολόγηση από επιτροπή που θα περιλαμβάνει εκπροσώπους των Ανεξάρτητων Αρχών (ΑΣΕΠ, Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, Συνήγορο του Πολίτη, και τρεις τουλάχιστον Διεθνείς Συμβούλους προσωπικού). Η θέση θα αποτελεί κατάληξη μιας επιτυχημένης καριέρας ικανού δημόσιου υπαλλήλου που γνωρίζει καλά τα ζητήματα των Υπηρεσιών. Το μοντέλο αυτό θα επεκταθεί στις ανώτερες βαθμίδες της Διοικητικής πυραμίδας, ταυτόχρονα με τη σαφή κατανομή και εξατομίκευση ευθυνών και αρμοδιοτήτων σε υπεύθυνους και σωστά αμειβόμενους Δημόσιους λειτουργούς.
Έτσι θα κοπεί ο ομφάλιος λώρος της εξάρτησης της Δημόσιας Διοίκησης από τα Υπουργικά γραφεία, τους παρατρεχάμενους συμβούλους τους και τους κομματικούς συνδικαλιστές/συνδιοικητές που παρεμβαίνουν μέσω αυτών. Το κράτος θα αποκτήσει και πάλι πηδάλιο.
- Δεύτερον, η θέσπιση ενός ανεξάρτητου ισχυρού διοικητικού μηχανισμού για την προστασία των ελευθεριών των πολιτών, του ανταγωνισμού και της καινοτομίας, ικανού να λύσει τους κόμπους του νομικοτεχνικού κουβαριού του βαθέος κράτους έναν έναν. Ο μηχανισμός αυτός θα έχει τη μορφή μιας ισχυρής «Ανεξάρτητης Αρχής για την Προστασία των Ελευθεριών των Πολιτών, τη διασφάλιση της Καινοτομίας και του Ανταγωνισμού και την καταπολέμηση των Μονοπωλίων και Ολιγοπωλίων». Στόχος της θα είναι ο έλεγχος και προσαρμογή των πρακτικών της Διοίκησης ώστε α) να προστατεύει τον πολίτη από πράξεις ή παραλείψεις που τον εμποδίζουν να ζει, να εργάζεται, να παράγει, σε ίσους όρους με κάθε άλλον και περιορίζουν τις ελευθερίες του, και β) να εξασφαλίζει συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού με την καταπολέμηση μονοπωλίων και ολιγοπωλίων, την κατάργηση των ανώφελων, δυσανάλογων και αδικαιολόγητων περιορισμών και την άρση των αποκλεισμών των πολιτών από παραγωγικές δραστηριότητες.
Η Αρχή αυτή
- Εξετάζει προληπτικά και κατασταλτικά κάθε διοικητική πράξη, που εισάγει περιορισμούς στις ελευθερίες των πολιτών: φορολογικές πρακτικές, ρυθμίσεις και αδειοδοτήσεις κάθε είδους, κάθε λογής απαγορεύσεις και περιορισμούς. Εξετάζει εάν η Διοίκηση τεκμηριώνει πλήρως και αποδεικνύει τη σκοπιμότητα και αναλογικότητα της πράξης της σε σχέση με τους στόχους που επιδιώκει και τα μέσα που επιλέγει, με βάση την αρχή του ελάχιστου αναγκαίου περιορισμού.
- Διαφυλάσσει τους ίσους όρους ανταγωνισμού και τις δυνατότητες όλων να εισέρχονται σε μια αγορά. Έχει τη δυνατότητα να διατάξει τη διάσπαση λειτουργίας επιχειρήσεων, να επιβάλει πρόστιμα, να απαγορεύσει τη λειτουργία τους εφόσον περιορίζουν με αθέμιτες πρακτικές τον ανταγωνισμό. Ελέγχει πρακτικές παρεμπόδισης της εισόδου νέων στις αγορές με διοικητικό τρόπο, όπως με την περιοριστική κατανομή κρατικών πόρων και αδειών ή την φορολογική πολιτική.
- Η Αρχή απευθύνει συστάσεις συμμόρφωσης στη Διοίκηση και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης ακυρώνει τις πράξεις Διοίκησης που περιορίζουν αναίτια τις ελευθερίες των πολιτών, στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και τους αποτρέπουν από το να ασκήσουν το επάγγελμα ή την δραστηριότητα που επιθυμούν. Στις περιπτώσεις κατάργησης διοικητικών ρυθμίσεων ή έλλειψης πλαισίου που οδηγεί σε μονοπωλιακές καταστάσεις, εκδίδει προσωρινές και άμεσα εφαρμοστέες ρυθμίσεις συγκεκριμένης διάρκειας, μέχρι την έκδοση οριστικής ρύθμισης από την Διοίκηση.
- Οι αποφάσεις της Αρχής στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της είναι άμεσα εφαρμοστέες. Το βάρος της δικαστικής προσφυγής πέφτει στην πλευρά της Διοίκησης.
- Η Αρχή συνδέεται με τη δικαιοσύνη με εξειδικευμένους δικαστικούς λειτουργούς και διαθέτει ειδική αστυνομική δύναμη για την άσκηση των αρμοδιοτήτων της.
- Η Αρχή κινείται και αυτεπάγγελτα και κατόπιν αιτημάτων των πολιτών.
- Η Αρχή διαθέτει ειδικούς εμπειρογνώμονες, ανεξάρτητο προϋπολογισμό, τεχνικά μέσα και μηχανισμούς εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου.
- Η Διοίκηση της Αρχής, με μακρά θητεία, επιλέγεται από επιτροπή που αποτελείται από τους εκπροσώπους των άλλων Ανεξάρτητων αρχών και ανεξάρτητους Διεθνείς Συμβούλους και ανανεώνεται τμηματικά.
- ‘Ολες οι υφιστάμενες σχετικές υπηρεσίες καταργούνται.
Οι τεχνικές λεπτομέρειες του εγχειρήματος είναι προς συζήτηση και βελτίωση. Ο θεσμός αυτός, όμως, μπορεί να οδηγήσει στη ριζική αλλαγή της σχέσης του πολίτη με το κράτος και με τους συμπολίτες του, να απελευθερώσει την παραγωγή και την καινοτομία και να ξεμπλέξει το νομικό και ρυθμιστικό κουβάρι στο οποίο έχουμε μπλεχτεί, αντιστρέφοντας τη φιλοσοφία λειτουργίας του κράτους.
Αμφιβάλλει κανείς ότι το πολιτικό σύστημα και το βαθύ κράτος θα αντισταθούν με κάθε τρόπο σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις;
Είναι στο χέρι των πολιτών, όμως, κάθε ενός από εμάς να δώσουμε τον κλώτσο μας, την ψήφο μας, για να γυρίσει η ανέμη, κι ένα άλλο παραμύθι, πιο όμορφο, πιο πλούσιο, πιο αληθινό, πιο δίκαιο, πιο ελεύθερο, να αρχινίσει.
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
No comments:
Post a Comment