Ένα νέο πολιτικό σύστημα

Η άποψή μου είναι γνωστή, την έχω διατυπώσει πολλές φορές,  αλλά αισθάνομαι την ανάγκη να την επαναλάβω: η χώρα δεν έχει ανάγκη από ένα νέο κόμμα. Έχει ανάγκη από ένα νέο, σύγχρονο, υγιές πολιτικό σύστημα, που θα ξαναδώσει νόημα στον δημόσιο διάλογο. Ένα σύστημα που θα καταστήσει δυνατή τη  λογική αντιπαράθεση σοβαρών εναλλακτικών προτάσεων. 

Η χώρα χρειάζεται ένα φιλελεύθερο προοδευτικό κόμμα που αντιπροσωπεύει κατά κύριο λόγο το 5-15% των πολιτών, που αποτελούν τα νεώτερα (όχι μόνο ηλικιακά) και τα πλέον δυναμικά και ανοιχτόμυαλα τμήματα της Ελληνικής κοινωνίας. Αυτούς που έχουν την καλλιέργεια και τη δυνατότητα και δεν διστάζουν να προκαλέσουν με νέες ιδέες. Όσους τολμούν να ανατρέψουν πάγιες πρακτικές με βάση τις αρχές τους για την εξασφάλιση μεγαλύτερων πεδίων γνώσης και ελευθερίας για κάθε πολίτη,  ίσων ευκαιριών, ατομικής και συλλογικής προόδου σε κάθε τομέα: στη δομή της παιδείας, της οικογένειας, της οικονομίας, του κράτους. Όσους έχουν μεγαλύτερο συμφέρον στο μέλλον παρά στο παρελθόν και αυτούς που, παρότι μεγαλύτεροι, έχουν καρδιά ικανή να νοιάζεται για το μέλλον όλων και νου ικανό να το στηρίξει.

Χρειάζεται ένα Πράσινο κόμμα που να εκφράζει τη νέα πολιτική οικονομία, που λαμβάνει υπόψη την περιβαλλοντική συνιστώσα μακρού χρόνου και τις νέες μεθόδους οργάνωσης της παραγωγής και κατανάλωσης που αυτή συνεπάγεται και εισάγει ιδέες που προέρχονται από μια διαφορετική ιεράρχηση των αξιών. Οι Πράσινες προτάσεις δεν βρίσκονται σε αντίθεση με το φιλελεύθερο πρόταγμα.

Χρειάζεται ένα σοβαρό συντηρητικό κόμμα κι ένα εξίσου σοβαρό σοσιαλδημοκρατικό που δεν θα λαϊκίζουν, αλλά θα προτείνουν πολιτικές ακολουθώντας το κάθε ένα το δικό του σύστημα αρχών και ιεράρχησης προτεραιοτήτων, που προέκυψαν μετά από χρόνια εξέλιξης συγκρούσεων και συζητήσεων στον σύγχρονο κόσμο από την κοινή  μήτρα του διαφωτισμού. Τα κόμματα αυτά οφείλουν να αρθρώνουν αληθή και συνεπή λόγο και συνεκτικές λύσεις, ώστε να απορροφούν και τα παράλογα άκρα, να έλκουν τους περισσότερο ευάλωτους στην παράνοια προσφέροντάς τους την ασφάλεια και ταύτιση που έχουν ανάγκη.

Ο φιλελεύθερος χώρος στο πλαίσιο αυτό μπολιάζει με νέες ιδέες τον δημόσιο διάλογο και τραβάει την κοινωνία μπροστά. Συνεργαζόμενος με τους άλλους φορείς εισάγει τις δικές του προτεραιότητες στις κοινές πολιτικές τους. Η ισχύς του είναι η ισχύς της καινοτομίας και της αλλαγής.  Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να έχει αυτόνομη κοινοβουλευτική παρουσία και διακριτό πολιτικό λόγο, έστω και εάν για να επιτευχθεί αυτό, ανάλογα με το εκάστοτε πολιτικό πλαίσιο,  είναι αναγκαία η προεκλογική συνεργασία του και με άλλους φορείς σε κάποιες περιπτώσεις.

Ακολουθώντας ο κάθε  ένας χώρος σκέψης και πολιτικής το δικό του σύστημα αρχών και συνακόλουθων πολιτικών προτεραιοτήτων συνθέτουν έναν  Δημόσιο διάλογο που βγάζει νόημα κι ενδιαφέρει τους πολίτες. Γιατί έχει να συζητήσει, να κρίνει και να επιλέξει ανάμεσα σε πραγματικές και εφαρμόσιμες εναλλακτικές επιλογές και λύσεις.

Εάν οι τέσσερις αυτές συνιστώσες του σύγχρονου κόσμου είναι υγιείς, τότε το πολιτικό σύστημα είναι υγιές και δεν αφήνει περιθώριο για τους αρρωστημένους εθνικιστές, φανατικούς και παράφρονες.

Σήμερα, στη χώρα μας, δεν έχουμε καμιά από αυτές τις συνιστώσες που συνθέτουν στις σύγχρονες Δημοκρατίες το πολιτικό σύστημα. Και ο δημόσιος χώρος γεμίζει λαϊκισμό, θόρυβο, βαβούρα που ξεφτιλίζουν τη Δημοκρατία και απαξιώνουν  την  όποια προσπάθεια λογικής συζήτησης κι έτσι σπρώχνουν τους μπαϊλντισμένους πολίτες σε βίαιες κι αδιέξοδες εκδοχές της πολιτικής. Τη βία και τον φασισμό γεννάει το πολιτικό αδιέξοδο της λογικής.

Δεν είμαστε οι μόνοι. Και σε άλλες χώρες (όπως στη Γαλλία) το σύστημα και οι πολιτικές ελίτ έχουν παρακμάσει. Η χώρα μας όμως είναι αναμφισβήτητα η πιο ακραία περίπτωση. Διότι εδώ και 60 χρόνια, ποτέ δεν υπήρξε το σύστημα αυτό. Δεν κατόρθωσε ακόμη να ωριμάσει για λόγους ιστορικούς, κοινωνικούς.

Η βασική πολιτική προϋπόθεση για τη μεταρρύθμιση της χώρας είναι, επομένως, να επαναφέρουμε τον Δημόσιο διάλογο από τη μεταφυσική του μίσους, των Νεφελίμ και των "από μηχανής εχθρών" κάθε είδους στις βάσιμες διακριτές επιλογές που προκύπτουν από τις προτάσεις που προέρχονται από τα τέσσερα συστήματα αξιών, τις τέσσερις συνιστώσες του σύγχρονου κόσμου. Να ορίσουμε τα όρια μεταξύ τους, τα πεδία διαφωνίας και τα πεδία συμβιβασμού. Έτσι μόνο θα  ξαναδώσουμε νόημα και επομένως αξία στη Δημοκρατία, ώστε να εκτοπίσει τα αποβράσματα και τα παράσιτα και να αντιμετωπίσει την αλήθεια της.  

Όταν καμιά διαφωνία ανάμεσα στους πολιτικούς φορείς δεν έχει νόημα, γιατί είναι επιφανειακή, ελαφριά, αβαθής και έωλη, τότε αναπόφευκτα ενισχύεται ο καυγάς  του όχλου, της απαιδευσιάς, της μικρότητας, της δολοπλοκίας.

Όπως έχω κάνει μέχρι τώρα, δεν θα κατηγορήσω ποτέ λοιπόν κανέναν σοβαρό άνθρωπο που κρίνει ότι μπορεί να συνεισφέρει στη διαμόρφωση οποιουδήποτε από τους σοβαρούς φορείς που χρειάζεται η χώρα, είτε αφορά τον φιλελεύθερο χώρο, στον οποίο βρίσκομαι εγώ, είτε οποιονδήποτε από τους άλλους τρεις.

Μπορώ όμως να μιλήσω για τον εαυτό μου.

Όσον με αφορά, δεν ανήκω ιδεολογικά στον χώρο των συντηρητικών όπως ούτε και στον σοσιαλδημοκρατικό χώρο, τους οποίους επαναλαμβάνω θεωρώ απαραίτητα συστατικά της σύγχρονης δημοκρατίας και του δημόσιου διαλόγου. Ανήκουν στον σύγχρονο κόσμο.

Είμαι και θα παραμείνω πολιτικά προοδευτικός φιλελεύθερος και θεωρώ ότι το περιβάλλον αποτελεί επίσης μια σύγχρονη και εξαιρετικά σημαντική διακριτή παράμετρο μιας νέας πολιτικής οικονομίας, εισάγει ένα νέο σύστημα αξιών και επομένως και ένα σύστημα πολιτικών προταγμάτων.

Είμαι και θα παραμείνω ανάμεσα σε όσους πιστεύουμε ότι η πρόοδος, η βελτίωση της ζωής όλων των ανθρώπων, είναι αποτέλεσμα ελεύθερων επιλογών των ίδιων των ανθρώπων και των κοινοτήτων τους και όχι ιστορικός αυτοματισμός ή συνέπεια κάποιας μεταφυσικής δύναμης.

Πιστεύω βαθιά στις αρχές της ελευθερίας και της ευθύνης, των ίσων ευκαιριών, της διαρκούς επέκτασης της ανθρώπινης ελευθερίας με την ελαχιστοποίηση όλων των άχρηστων περιοριστικών συστημάτων. Στην προοπτική ενός ισχυρού, διάφανου και αποτελεσματικού κράτους με ρυθμιστικό ρόλο, που υπηρετεί τις αρχές αυτές και τις εμβαθύνει,  υπηρετώντας τους πολίτες και τις ελευθερίες τους και όχι τον εαυτό του.

Πιστεύω σε μια κοινωνία που προωθεί την ευμάρεια για όλους, την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και της δημιουργικότητας του καθενός μέσω της καθολικής πρόσβασης στην Παιδεία και την παροχή ίσων ευκαιριών για να αναπτύξει καθένας τις δυνατότητές του ως εκεί που φτάνει, σε μια κοινωνία για την οποία η κοινωνική αλληλεγγύη είναι στοιχείο ελευθερίας, παραγωγικότητας και καταπολέμησης του φόβου. Έτσι ώστε ο πολίτης να τολμά, δίχως να φοβάται την αποτυχία, να νοιάζεται για το σημαντικό και όχι για το αυτονόητο. Είναι επομένως η αλληλεγγύη εργαλείο επέκτασης της ελευθερίας του ανθρώπου και όχι ελεημοσύνης ή φιλανθρωπίας. Ασπάζομαι τις αρχές της ανεκτικότητας, του σεβασμού της ελευθερίας του άλλου, με δυο λόγια, τις βασικές αξίες του ανθρωπισμού.

Πιστεύω ακόμη ότι η συνοχή των πολιτικών απόψεων τις καθιστά αξιόπιστες. Αντιφατικές απόψεις απαξιώνουν τον φορέα τους.

Οι αρχές αυτές είναι μέρος ενός συστήματος σκέψης και αξιών. Δεν απομονώνονται. Δεν λειτουργούν ξεχωριστά. Δεν μπορείς να είσαι "ολίγον" φιλελεύθερος εκεί όπου βολεύει κι αλλού παραπάνω. Δεν μπορεί να είναι κανείς φιλελεύθερος στα οικονομικά, για παράδειγμα ενώ να μην είναι όσον αφορά τις ανθρώπινες ελευθερίες και  δικαιώματα, την ανεξιθρησκία, την απελευθέρωση των ανθρώπινων σχέσεων,  ή το αντίστροφο. Ελευθερία à la carte δεν υπάρχει. Η Ελευθερία έχει μια παράδοξη ιδιότητα, όπως διαπίστωσε κι ένας Ρώσος αναρχικός πρίγκιπας του προπερασμένου αιώνα: εάν μένει έστω κι ένα κομμάτι, ένα μέρος του κόσμου, ένα μέρος της ψυχής μας σκλαβωμένο, όλη η ελευθερία κρύβεται σε κείνο και μόνο το κομματάκι.

Αυτές είναι οι βασικές πεποιθήσεις μου και δεν πρόκειται να αλλάξουν και γι' αυτό δεν πρόκειται να μεταβληθεί και η πολιτική μου τοποθέτηση. 

Με τούτες τις σκέψεις κυρίαρχες, για το πώς θα είμαστε συνεπέστεροι με τις πεποιθήσεις και τις ιδέες μας, για το  πώς θα τους δώσουμε υγιή χώρο και φωνή (και όχι με οδηγό τις γόνιμες ή, ακόμη χειρότερα, τις μωρές φιλοδοξίες μας) πιστεύω πως όλοι οι σκεπτόμενοι άνθρωποι πρέπει κάθε στιγμή να στοχαζόμαστε και να αποφασίζουμε με ποιους πορευόμαστε, πού ανήκουμε και τι επιζητούμε. Πού βρίσκεται η καρδιά μας και πού μας οδηγεί ο νους μας.  


Γιώργος Γιαννούλης-Γιαννουλόπουλος