Στην ουσία τους, όμως, διαφέρουν ελάχιστα. Συγκλίνουν στον αντιευρωπαϊσμό, στην αντικρατική ρητορεία, ζητώντας όμως στην ουσία ένα πιο αυταρχικό κράτος, ή στην "αντικαπιταλιστική" και "αντινεοφιλελεύθερη" ρητορεία (όρος που μόνο αυτοί χρησιμοποιούν εννοώντας τους new conservatives). Συγκλίνουν επίσης στον θαυμασμό και την προσέγγιση με καθεστώτα αντιτιθέμενα μεταξύ τους όσον αφορά τις γεωστρατηγικές επιδιώξεις, αλλά παρόμοια ως προς τη φιλοσοφία, όπως αυτό του Πούτιν ή ακόμη του Άσαντ, του Ερντογάν και των μουλάδων. Έτσι συγκλίνουν με φυσικότητα και ευκολία στην πρόταση εξουσίας, όταν το φέρουν τα πράγματα, εθνικιστές με αριστεριστές. Εμφανίζεται το παράδοξο, αυτοί που υποτίθεται ότι μισούν το Ισλάμ ή φοβούνται την επεκτατικότητα του Ρώσικου καθεστώτος και τις απειλές άλλων αυταρχικών χωρών για τη Δύση να τα βρίσκουν περισσότερο με τους μουλάδες και τον Πούτιν παρά με τις άλλες δυτικές χώρες.
Η αντίφαση αυτή εξηγείται. Αναζητούν αγαπημένους εχθρούς που δικαιολογούν τη δική τους ύπαρξη, τη συμμετρική ομοιότητα. Τους τρέφει το κάθε ISIS και τρέφεται από αυτούς.
Αυτό που ενώνει όλες αυτές τις δεξιόστροφες και αριστερόστροφες τάσεις είναι η εργαλειακή αντίληψη της πλουραλιστικής Δημοκρατίας ως μέσο για την επιτυχία των επιδιώξεών τους. Για την κατάκτηση (και διατήρηση) της εξουσίας με κάθε τρόπο και κάθε κόστος και όχι η Δημοκρατία ως το σταθερό πλαίσιο εντός του οποίου μπορούν να ληφθούν αποφάσεις και να λυθούν προβλήματα. Τα προβλήματα θα λυθούν στο νέο καθεστώς, υπό την καθοδήγηση ενός πατερούλη, ενός Λένιν, μιας Λεπέν, ενός Μουσολίνι, ενός Καζίνσκυ, ενός Ιγκλέσιας, ενός Τσίπρα.
Η ρίζα είναι βαθιά, ο λενινισμός και ο φασισμός. Μετέρχονται με μακιαβελική μαεστρία κάθε μέσου και ψέματος, ενώ σπρώχνουν πέρα από τα όριά τους τους εξισορροπητικούς μηχανισμούς της Δημοκρατίας, αυτούς που εξασφαλίζουν την εναλλαγή, τον πλουραλισμό, το κράτος δικαίου, την ισορροπία δυνάμεων, τον διάλογο και τη σύνθεση. Χωρίς να είναι ασυνεπείς με τη βαθύτερη ιδεολογία τους και χωρίς να ενδιαφέρονται για τις συνέπειες των πράξεών τους στην καθημερινότητα ή στο επίπεδο ζωής των πολιτών και στις προοπτικές τους.
Για πρώτη φορά μετά τον πόλεμο η Δημοκρατία, που εξασφάλισε την ευημερία και σε γενικές γραμμές την ειρήνη μετά από δυο Παγκόσμιους Πολέμους, καθώς και μια διαρκή ανάπτυξη για εξήντα χρόνια, που, παρά τα προβλήματα και τις ανισότητες, έβγαλε από τη φτώχεια, την πείνα, τη μιζέρια και τις αρρώστιες τεράστιες ομάδες πληθυσμού σε όλον τον κόσμο, αυτό το αποτελεσματικό αλλά και εύθραυστο οικοδόμημα, σπάνιο στην ανθρώπινη ιστορία, που στηρίζεται στην ανεκτικότητα, την ελευθερία, τη σύνθεση και τον ανθρωπισμό, απειλείται τόσο σοβαρά.
Όχι από εξωτερικούς εχθρούς αλλά από ένα εσωτερικό σαράκι που τροφοδοτείται από δυο πράγματα: την έλλειψη κοινού ονείρου για το μέλλον, μιας κοινής μάχης για το καλύτερο απέναντι στο χειρότερο, και από έναν, αλλού παραπάνω και αλλού λιγότερο, ξεπεσμό της παιδείας όσον αφορά την ιστορική μνήμη. Η αποτυχία της παιδείας με την ευρεία έννοια, οικογενειακής και δημόσιας, είναι ότι δεν κατόρθωσε επαρκώς να γεμίσει το κενό της φυσικής τάσης λήθης του παρελθόντος, να κάνει βίωμα την ιστορία. Κανακεύοντας τις νεώτερες γενιές και αποφεύγοντας τα δυσάρεστα και τα δύσκολα για να μην πληγώσει, δημιούργησε μια γενιά ικανή να πληγώσει αυτή τον εαυτό της και το μέλλον της, μες στην ανεμελιά της.
Από την άλλη, το έλλειμμα ονείρου, στόχου, οράματος για το μέλλον μπορεί να θεραπευθεί μόνο με την ταύτιση και προσωποποίηση του κοινού εχθρού, αυτού που αντιπροσωπεύει την οπισθοδρόμηση και τον αυταρχισμό στη μετά τον Ψυχρό Πόλεμο εποχή, αλλά και το πρόταγμα της αντιμετώπισης των μεγάλων παγκόσμιων προκλήσεων, όπως ο έλεγχος της κλιματικής αλλαγής και η μετάβαση σε μια βιώσιμη σε βάθος χρόνου ανοιχτή οικονομία στηριγμένη στην καινοτομία και τον ανταγωνισμό, σε ισορροπία με το περιβάλλον. Κι ακόμη, η αύξηση του πλούτου και ο περιορισμός των ακραίων ανισοτήτων που δημιουργούν έκρυθμες και ανισόρροπες οικονομικές καταστάσεις. Είναι η αναζήτηση ισορροπιών εξουσίας και ευθύνης που θα επιτρέπουν ολοένα και μεγαλύτερη ελευθερία επιλογής στους ανθρώπους, στον τρόπο και στο μοντέλο ζωής τους. Όμως αυτά τα ζητήματα δεν χωρούν σε υπερ-απλουστευτικά σχήματα καλού / κακού και απαιτούν προσπάθεια ατομική και συλλογική, διάλογο και εκλαΐκευση για να γίνουν κατανοητά. Απαιτούν μια Δημοκρατία που λειτουργεί.
Το μεγάλο όπλο των δυνάμεων του αυταρχισμού είναι όμως ακριβώς πως, κατά βάθος, δεν τους ενδιαφέρει ή αφορά τίποτε από αυτά. Τους είναι απλώς ξένα. Δεν τα καταλαβαίνουν ούτε και επιδιώκουν να τα καταλάβουν. Κάθε εμπλοκή τους στις σχετικές συζητήσεις έχει έναν και μόνο στόχο: την εξουσία και τη διατήρησή της.
Ζούμε σε επικίνδυνα ενδιαφέροντες καιρούς.
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
Εικόνα: "Snow Storm", J. M. W. Turner, 1842, Tate Gallery, London
No comments:
Post a Comment