Εάν σε αυτά προστεθεί και η σχετική αύξηση της τιμής του ρεύματος, έστω πιο περιορισμένη σε σχέση με την Ελληνική, δημιουργούν μια βαθιά κοινωνική δυσφορία. Στην Ελλάδα η κυβέρνηση συσκέπτεται για την αντιμετώπιση του θέματος του επισιτιστικού ανεφοδιασμού και επάρκειας σε στάρι, ηλιέλαιο και λιπάσματα, όπως αναφέρει η Καθημερινή, επιβάλλονται έκτακτα μέτρα με πλαφόν για την άνοδο των τιμών σε αυτά τα προϊόντα, ενώ αλυσίδες, όπως ο Σκλαβενίτης και το Mymarket και ακολουθεί και το Lidl, επιβάλλουν πλαφόν αγορών στους καταναλωτές σε αυτά τα βασικά προϊόντα ώστε να αποτραπούν οι ελλείψεις.
Λίγο πολύ σε όλη την Ευρώπη αρχίζουν να γίνονται αισθητές στον προϋπολογισμό και αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων οι συνέπειες της διακοπής των εφοδιαστικών αλυσίδων σε κρίσιμους τομείς λόγω του πολέμου στην Ουκρανία εξαιτίας της εισβολής της Ρωσίας. Είτε λόγω των κυρώσεων είτε ως απευθείας συνέπειες του πολέμου.
Η μεταφορά σιτηρών από τη Ρωσία και Ουκρανία προς την παγκόσμια αγορά αντιμετωπίζει ήδη προβλήματα. Οι δύο χώρες καλύπτουν το 27% της παγκόσμιας ζήτησης σιταριού. Ειδικά οι χώρες της βόρειας Αφρικής, από το Μαρόκο ως την Αίγυπτο, και φυσικά η Τουρκία εισάγουν μέχρι και το 70% του σιταριού τους από την Ουκρανία και Ρωσία. Ακόμη και να συνεχίσουν οι εξαγωγές από τη Ρωσία, η σοδειά του 2022 θα πρέπει να θεωρείται χαμένη για την Ουκρανία, τόσο η χειμερινή συγκομιδή όσο και η ανοιξιάτικη σπορά. Η χώρα, αν δεν θερίσει και σπείρει άμεσα, θα πρέπει επίσης να εισάγει τον επόμενο χρόνο, για 40 εκατομμύρια άτομα, είτε μέσω βοήθειας της Δύσης είτε από τη Ρωσία.
Το αέριο στην Ευρώπη έχει αρχίσει να χτυπάει τις τιμές όλων των προϊόντων που το χρησιμοποιούν ως άμεση πρώτη ύλη, ενέργεια, είτε έμμεσα μέσω των τιμών του ρεύματος.
Πώς να γίνει όμως; Η γεωγραφία είναι αμείλικτη, όπως και η γεωπολιτική πραγματικότητα. Από όπου αλλού και να έρθει, ακόμη και εάν βρεθεί ο τρόπος και οι ποσότητες, από τις ΗΠΑ, το Κατάρ, τα ΗΑΕ, την Περσία, θα είναι ακριβότερο. Όπως και το πετρέλαιο, αν βγει από την παγκόσμια αγορά σημαντικό μέρος του. Βέβαια, δεν φαίνεται να έχουμε την πολυτέλεια να πολυασχοληθούμε αν τα καθεστώτα που εναλλακτικά παρέχουν αυτές τις πρώτες ύλες είναι λιγότερο ή περισσότερο δημοκρατικά από τη Ρωσία του Πούτιν ή αν έχουν εισβάλλει σε άλλες χώρες, αν χρηματοδοτούν τρομοκράτες και άλλες λεπτομέρειες (βλέπε Σαουδική Αραβία, Κατάρ, ΗΑΕ, Κουβέιτ, Ιράκ, Ιράν, και πάει λέγοντας).
Το πετρέλαιο, εδώ που τα λέμε, συμβιβάστηκε με τη Δημοκρατία μόνο στη Νορβηγία, και αυτό επειδή οι βαθιά δημοκράτες (και προτεστάντες) Νορβηγοί το κράτησαν εκτός προϋπολογισμού για να μην σταματήσουν να δουλεύουν.
Διότι η γεωπολιτική της ενέργειας φαίνεται πως δεν έχει σχέση με δημοκρατικές αξίες, όπως διαπίστωσε δημόσια ο (Πράσινος) Υπουργός Ενέργειας της Γερμανίας, που πήρε το δισάκι του και τράβηξε στο Κατάρ και τα ΗΑΕ, τα οποία παρεμπιπτόντως διατηρούν τις πολύ καλές σχέσεις τους και με τη Ρωσία και με το Ισραήλ. Τον ακολουθούν και όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι.
Ακόμη και οι ΗΠΑ, παράλληλα με την άοκνη προσπάθειά τους να στηρίξουν τη δημοκρατία και την ελευθερία στην άλλη άκρη του Ατλαντικού (με έξοδα άλλων), έστειλαν υψηλή αντιπροσωπεία να συζητήσει με τον Μαδούρο, που έχει τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά αποθέματα στον κόσμο, ο οποίος λίγο πριν υποστήριζε τον Πούτιν, μπας και τον βοηθήσουν να τα εκμεταλλευθεί ελεύθερα και ωραία.
Και μια και μιλήσαμε για το Ισραήλ, φαίνεται πως έχει τα δικά του θέματα να λύσει και γι' αυτό δέχεται μεν διπλωματικά τον αμερικανό ΥΠΕΞ αλλά δεν τρελλάθηκε κιόλας. Με 1,5 εκατομμύρια ρωσόφωνους κατοίκους, από τα 7,5 εκατομμύρια συνολικά, προερχόμενα από την πρώην ΕΣΣΔ, οι οποίοι αποτελούν και τη δεξαμενή των πιο συντηρητικών υπερορθόδοξων εβραίων, ενώ γεννούν με μεγαλύτερο ρυθμό από τον κοσμικό και σύγχρονο πληθυσμό της χώρας, δύσκολα θα ρίσκαρε την ένταση μιας υποβόσκουσας εδώ και καιρό εσωτερικής διαίρεσης. Το φιλελεύθερο, ανοιχτόμυαλο, προοδευτικό και νικηφόρο Ισραήλ του '60 ή του '70 ανήκει ακριβώς σε αυτές τις δεκαετίες. Δεν είναι όμως η ίδια χώρα με το Ισραήλ του 2020. Πλέον δεν απειλείται από έξω η χώρα τόσο, όσο από την ογκούμενη εσωτερική του αντίφαση, ανάμεσα στο φιλελεύθερο και το υπερορθόδοξο τμήμα του πληθυσμού του. Εξ ου και η σχετική αποστασιοποίησή του από τη Ρωσοαμερικανική ρήξη.
Πόσο μάλλον που η γειτονική Συρία, μέσω της οποίας μπορεί να περάσει η Χεζμπολάχ του Ιράν στον Λίβανο, ελέγχεται άμεσα από τον υπάλληλο του Πούτιν, Άσαντ. Ιδιαίτερα τώρα που θέλοντας και μη οι Αμερικανοί θα καταπιούν την ενσωμάτωση του Ιράν στην παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου και αερίου, αλλιώς θα διψάσουμε και θα πεινάσουμε στην Ευρώπη, έναντι κάποιας συμφωνίας (ας ελπίσουμε επιτέλους) για το σταμάτημα του πυρηνικού του προγράμματος. Ναι, αυτήν για την οποία τόσο προσπάθησε ο καψερός ο Ομπάμα (θυσίασε τη Συρία για να το πετύχει) και οι Ευρωπαίοι και συνειδητά έκανε τη χάρη στον Πούτιν ο Τραμπ να την πετάξει στα σκουπίδια σε μια μέρα.
Ακόμη μάλιστα παραπάνω που το σιτάρι που θα λείψει κυρίως από τις γειτονικές του Ισραήλ, Αίγυπτο (100 εκατομμύρια άνθρωποι), Τυνησία, Αλγερία, Μαρόκο και η συνακόλουθη άνοδος των τιμών των τροφίμων σε σχετικά χαμηλότερου εισοδήματος μεγάλους πληθυσμούς δεν προοιωνίζει τίποτε καλό για τη σταθερότητα των γειτόνων του. Η Αραβική Άνοιξη είχε προκύψει παράλληλα με μια παρόμοια κρίση, όπου λόγω υψηλών θερμοκρασιών οι Ρώσοι περιόρισαν τις εξαγωγές τους.
''Το 2011, με το σιτάρι στα 8 δολάρια/μπούσελ, είχαμε τις μεγάλες ταραχές στη Βόρεια Αφρική και τις Αραβικές χώρες, δηλαδή αυτό που ονομάστηκε Αραβική Άνοιξη και έριξε την κυβέρνηση της Τυνησίας, έφερε μεγάλη αναταραχή στην Αίγυπτο και έπαιξε ρόλο στην έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη Συρία.
Τώρα, το σιτάρι έφθασε κοντά στα 14 δολάρια, ψάχνει να βρει την ισορροπία του λίγο πιο χαμηλά και το 28% των παγκόσμιων εξαγωγών κινδυνεύει να μείνει εκτός αγοράς λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η κατάσταση δεν εμπνέει αισιοδοξία, δεδομένου του ότι, όπως προαναφέραμε, οι περισσότερες αραβικές και βορειοαφρικανικές χώρες προμηθεύονται παραδοσιακά το μεγαλύτερο μέρος του σιταριού τους από την Ρωσία (κυρίως) και την Ουκρανία.'' αναφέρει σωστά το Liberal.gr .
"Αν νομίζετε ότι έχουμε τώρα κόλαση επί γης, ετοιμαστείτε, γιατί αν αγνοήσουμε τη βόρεια Αφρική, τότε η Αφρική θα έρθει στην Ευρώπη, αν αγνοήσουμε τη Μέση Ανατολή, τότε η Μέση Ανατολή θα έρθει στην Ευρώπη", προειδοποίησε τους Ευρωπαίους ηγέτες ο υπεύθυνος του Παγκόσμιου Προγράμματος Τροφίμων του ΟΗΕ, Ντέιβιντ Μπίσλεϊ.
Σταδιακά κι ανεπαίσθητα η Ευρώπη εισέρχεται σε μια οικονομία πολέμου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη καλούνται να αυξήσουν τα αποθέματα σε αέριο και σιτάρι (από πού άραγε να τα βρουν;). Ενώ ταυτόχρονα ακυρώνεται μια σειρά από στόχους και η πρόοδος που είχε γίνει για την εναλλακτική χρήση γης, την αναδάσωση, τη βιώσιμη γεωργία και την παραγωγή βιοκαυσίμου, στρέφοντας όλους τους πόρους προς την εντατική γεωργία (και σωστά εν προκειμένω).
Σειρά άλλων προϊόντων, από τα πιο προβλέψιμα (φυσικό αέριο, πετρέλαιο, σιτηρά, λιπάσματα) ως τα πιο απρόβλεπτα, αρχίζουν να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες. Για παράδειγμα, το αέριο Nέον, που είναι απολύτως απαραίτητο για την πολύ εξειδικευμένη διαδικασία εκτύπωσης με λέιζερ των μικροτσίπ με τα οποία λειτουργούν οι υπολογιστές, τα τηλέφωνα, τα πάντα γενικώς. Τομέας στον οποίο ήδη υπήρχε bottleneck κι έλλειψη παραγωγής, αυτός των μικροτσίπ. Το μισό Νέον περίπου σε όλο τον κόσμο παράγεται από δυο ουκρανικές εταιρείες, την Ingas και Cryoin, σύμφωνα με το Reuters. Αυτές σταμάτησαν να παράγουν. Μια και το αναφέραμε, οι Ουκρανικές εταιρείες αναπτύχθηκαν και έμαθαν να παράγουν αυτό το αέριο ως byproduct της σιδηρουργικής βιομηχανίας από όπου προέρχεται η πρώτη ύλη, που βρίσκεται στη Ρωσία από την εποχή της ΕΣΣΔ. Και συνέχισαν να το κάνουν ως πρόσφατα σε αγαστή συνεργασία με εξαιρετική επιτυχία και για τους δυο.
Στην πραγματικότητα, με δυο λόγια, κανείς δεν ξέρει τι κοινωνικές δυναμικές μπορεί να προκαλέσει σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ποια τέρατα θα απελευθερωθούν από τις συνέπειες του πολέμου. Όχι μόνο τις άμεσες στην ίδια την Ουκρανία και τους πολίτες της βέβαια, που είναι το πιο φανερό, στη Ρωσία και την απρόβλεπτη συμπεριφορά της, αλλά κυρίως τις έμμεσες.
Αυτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση , όπου παρά τη γενική κατακραυγή για την εισβολή, υποβόσκει και μια κοινωνική δυσαρέσκεια, μετά από χρόνια χρηματοπιστωτικής κρίσης, το brexit, στη συνέχεια την πανδημία και τώρα από τις πολύ βαθιές συνέπειες της διακοπής των εφοδιαστικών αλυσίδων με τις δυο γειτονικές της χώρες, με τις οποίες μοιράζεται την ίδια ήπειρο, χιλιάδες χιλιόμετρα συνόρων και στενούς ιστορικούς δεσμούς.
Και ακόμη πιο πολύ στον άμεσο περίγυρο, στη βόρεια Αφρική, τη Μέση Ανατολή αλλά και την υποσαχάρια Αφρική, ως ακόμη και τη Νότια Αφρική (που παραμένει επίσης σχετικά αποστασιοποιημένη) μέσω της μείωσης της παραγωγής ορισμένων κρίσιμων ειδών, της ανόδου των τιμών και, ενδεχόμενα, επισιτιστικών και πολιτικών κρίσεων που αυτές μπορούν να γεννήσουν.
Με δυο λόγια, εάν ο στόχος μετατεθεί από έναν βιώσιμο και ρεαλιστικό συμβιβασμό στην Ουκρανία, που θα διασώζει το καλύτερο δυνατό για τους Ουκρανούς όσον αφορά τη Δημοκρατία τους αλλά κυρίως τη ζωή τους, στην πρόκληση της ανατροπής του Πούτιν, όπως φαίνεται να υπονοούν οι Αμερικανοί, (πράγμα που είναι υπόθεση των Ρώσων και μόνο πότε θα αποφασίσουν να το κάνουν) ο πόλεμος θα παραταθεί για χρόνια. Με διάφορους τρόπους.
Και ο κόσμος θα μπει σε μια πολύ επικίνδυνη περίοδο. Ενός νέου Ψυχρού Πολέμου με ιδεολογικούς όρους θεολογικής μορφής, καλού-κακού, ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς, νοοτροπίες κοινωνικές και κρατικές λειτουργίες, όπου ο νέος ''εκχριστιανισμός" θα είναι (ψευδεπίγραφα, δυστυχώς) πράγματα όπως η ελευθερία, η δημοκρατία και άλλα παρόμοια. Τα οποία όμως, εξ ορισμού, δεν επιβάλλονται ποτέ εξωτερικά αλλά επινοούνται από τους ίδιους τους λαούς με βάση την πολιτιστική τους παράδοση, την ιστορική τους εξέλιξη, τα συστήματα αξιών, την αποτελεσματικότητα και σταθερότητα των υφιστάμενων συστημάτων τους, την αλληλεπίδραση και όσμωση με τους άλλους. Ποτέ μα ποτέ δεν έγινε δυνατό να επιβληθούν αυτά έξωθεν.
Όπως έχει όμως δείξει η ιστορία, τη δημοκρατία και την ελευθερία σταδιακά μπορεί να δημιουργήσει (μερικές φορές δεν είναι νομοτέλεια η δυτικού τύπου δημοκρατία), η ευμάρεια, η σταθερότητα και η άνοδος της μεσαίας τάξης που κάνει όνειρα για το μέλλον της και αυτά των παιδιών της. Η φτώχεια, η μιζέρια, η οπισθοδρόμηση, η πείνα, η ανέχεια, η υποχώρηση του βιοτικού επιπέδου, ποτέ δεν δημιούργησαν δημοκρατίες. Αντίθετα, συχνότατα εξέθρεψαν τέρατα.
Θα μου πείτε, δεν το γνωρίζουν αυτό οι Αμερικανοί; Δεν το αντιλαμβάνονται οι Ευρωπαίοι; Οι δεύτεροι σίγουρα και το αντιλαμβάνονται και δεν το επιθυμούν, γιατί πρώτους αυτούς, δηλαδή εμάς, θα πάρει η μπάλα. Αυτό προσπάθησαν να αποφύγουν ο Μακρόν με τον Σόλτς, ανεπιτυχώς μέχρι τώρα. Δεν το είδαν να έρχεται. Κι αν το είδαν, δεν ήταν σε θέση να το προλάβουν.
Οι πρώτοι, οι Αμερικανοί, η ελίτ τους, μάλλον το γνωρίζουν, θα έπρεπε τουλάχιστον, από τη Συνθήκη των Βερσαλιών ως τον δεύτερο πόλεμο του Ιράκ. Όμως είναι πολύ γλυκό το κρασί της ηγεμονίας, για να αποδεχτούν αμαχητί να είναι δεύτερη τεχνικοοικονομική δύναμη αυτόν τον αιώνα μετά την Κίνα, δηλαδή να γίνουν μια χώρα μεγάλη μεν και δημοκρατική, αλλά ισότιμη με όλες τις άλλες. Και πάει πολύ καλά αυτό το κρασί με μια εύπεπτη μερίδα δημοκρατίας και ελευθερίας, ελαφριά όμως σαν αφρός. Έστω και αν μπορεί να στραβώσουν τα πράγματα, (διότι δεν σχεδιάζεται ούτε προβλέπεται η κοινωνική ανάδραση ανά τον κόσμο των οικονομικών συνεπειών της μεγα-ρήξης) και να μην μείνει από το βιαστικό φαγοπότι αρκετό πραγματικό φαγητό δημοκρατίας και ελευθερίας για όλους και για αύριο. Ενδεχόμενα ούτε καν για τις ΗΠΑ.
Αρκεί να υπάρχει αρκετό από αυτό το γλυκόπιοτο κρασί για να να συνεχίσουμε να κάνουμε κεφάλι.
Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος
No comments:
Post a Comment