Sunday, January 19, 2014

Συλλογικότητα και ηγεσία στον χώρο της μεταρρύθμισης


Share/Bookmark
(Αναδημοσιεύω ένα σχόλιο μου σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση περί συλλογικότητας και ηγεσίας στο χώρο της μεταρρύθμισης:)

Η διαδικασία της αυτόβουλης ένωσης πολλών ελεύθερων ατόμων γύρω από μια κοινή επιδίωξη συμπίπτει κατά κάποιον τρόπο με τη διαδικασία ανάδειξης ηγεσίας.

Η ανάδειξη ηγεσίας, συγχωρήστε μου την προκλητική διατύπωση, είναι κυρίως υπόθεση αυτού που την προσφέρει και όχι αυτού που τη διεκδικεί.

Ισχυρές δημοκρατικές κοινωνίες είναι αυτές που παρέχουν την παιδεία στα μέλη τους μέσω της οικογένειας, της εκπαίδευσης και του δημόσιου λόγου, ώστε να αναπτύξουν τα εργαλεία για να καταστούν ικανά να περιορίζουν τη δική τους φιλοδοξία στα μέτρα των δυνατοτήτων τους. Ώστε αφενός να μην απογοητεύονται τα ίδια αποτυγχάνοντας να κάνουν κάτι που δεν δύνανται, αλλά να στοχεύουν σε πράγματα εφικτά στα όρια των δυνατοτήτων τους. Και αφετέρου να προγραμματίζονται να αναζητούν αυτούς που έχουν τις δυνατότητες για τα υπόλοιπα, τα παραπάνω, προστατεύοντας το σύνολο (και επομένως και τους ίδιους) από τη δική τους αποτυχία.

Είναι δηλαδή μια διαδικασία αυτογνωσίας, που αποτρέπει τους ανθρώπους από το να γοητεύονται από ρόλους που τους ξεπερνούν αλλά τους επιτρέπει να διαπραγματεύονται με κάποιον τρόπο τη δική τους θέση εντός του σκηνικού.

Εάν τα μέλη μιας ομάδας, μιας κοινωνίας, δεν έχουν μάθει από παιδιά να προσφέρουν αλλά μόνο να δέχονται προσφορές, αν η πρόθεσή τους δεν είναι να αναζητούν να αναγνωρίσουν το ανώτερο για να του παραχωρήσουν συνειδητά εξουσία προς ίδιο συμφέρον, τότε η συζήτηση επί της μεθόδου παραχώρησης εξουσίας ξεκινά από λάθος βάση, έχει σκοπό αλλότριο.

Οι πολίτες των δημοκρατικών κοινωνιών έχουν σε μεγαλύτερο βαθμό ενσωματωμένες στο λογισμικό τους την προσφορά, την παραχώρηση (τίποτα φυσικά δεν είναι τέλειο, είμαστε πολύ μακριά από εκεί). Εν συνεχεία επιχειρούν να θεσπίσουν μηχανισμούς και διαδικασίες που αποτρέπουν την περιθωριοποίηση του ανώτερου, του καλύτερου.

Εάν υπάρχει σε ικανό βαθμό αυτή η ψυχική βάση, τότε η κατάλληλη μέθοδος συμμετοχής και τα όριά της έχουν να κάνουν κυρίως με την ευθύνη, τη γνώση, την προσωπική επένδυση, την πληροφόρηση, την ενασχόληση, τον χρόνο των παραχωρούντων την εξουσία. Και με την αποτροπή της δημιουργίας μηχανισμών που κατευθύνουν, όπως η δημοκρατία της μάζας.

Αν αυτή η ψυχική βάση δεν υπάρχει ή υπάρχει σε περιορισμένο βαθμό, τότε η όποια μέθοδος θα οδηγεί σε λάθος αποτέλεσμα, γιατί το ζητούμενο είναι εξαρχής άλλο.

Η μόνη μέθοδος επιβίωσης για ένα σύστημα που στερείται δημοκρατικής κουλτούρας (δηλαδή ενός λογισμικού που αυτοπεριορίζει το Εγώ στα μέτρα του και το κάνει να αναζητά λογικά σκεπτόμενο το συμφέρον του στο Εγώ κάποιου άλλου και διαμέσου αυτού στο Εμείς) είναι κάποιας μορφής αυταρχισμός.

Η μακρά κι ατελεύτητη μεταβατική περίοδος της σύγχρονης Ελλάδας μετεωρίζεται επικίνδυνα ανάμεσα στους δύο κόσμους. Μια γέρνει από τη μεριά της δημοκρατίας (δηλαδή της λελογισμένης παραχώρησης εξουσίας μέσα από συμμετοχικούς μηχανισμούς που προϋποθέτουν επένδυση, αυταπάρνηση, ευθύνη και κυρίως ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ στον άλλο) και μια του αυταρχισμού, που ταυτίζεται με τη γενικευμένη διάχυση της ευθύνης, ώστε να καταφέρει να επιβιώσει, έστω και σε ένα κατώτερο επίπεδο, και υλικό και πνευματικό.

Δεν έχω την απάντηση τι από τα δύο θα κερδίσει. Πού θα κάτσει η μπίλια, τι θα βγει από μέσα μας. Δεν κρύβω, βέβαια, ότι δεν είμαι πολύ αισιόδοξος.


Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος



No comments:

Post a Comment