Το πιο βαθύ μας πρόβλημα

 «Η αριστεία είναι ρετσινιά... είναι μια στρεβλή φιλοδοξία …. μπορεί να μετατραπεί σε βαρύ φορτίο (σε πολλαπλά επίπεδα) στο οποίο ο αριστεύσας θα νιώθει ότι πρέπει να ανταποκρίνεται σε κάθε κρίσιμες εξετάσεις στη μετέπειτα ζωή του». ΑριστείδηςΜπαλτάς, Υπουργός Παιδείας της Ελλάδας.

Η θέση των υπουργών του όχι και τόσο παράδοξου συμπλέγματος ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ σε κάθε τομέα είναι η έκφραση της κυρίαρχης αντίληψης του εξισωτισμού προς τα κάτω.  Προς έναν μέσο όρο που φθίνει διαρκώς, καθώς ενοχοποιείται ό,τι υπερέχει κι απομένει από την άλλη η υστέρηση που τον τραβάει διαρκώς προς τα κάτω. Ο καθρέφτης μιας κοινωνίας που, αντί να παράγει πρότυπα και επιτυχημένους στους οποίους να προσπαθούν να μοιάσουν και οι υπόλοιποι και να δημιουργεί πολίτες που να μπορούν να διαχειριστούν την αποτυχία για να προσπαθήσουν και πάλι με τη στήριξη όλων, αντί να δημιουργεί διαρκώς ευκαιρίες επιτυχίας δηλαδή,  θεωρεί την επιτυχία βαρύ φορτίο, την αριστεία «ρετσινιά».

Αναρωτιέται κανείς ποια είναι τα παραδείγματα που προτείνει στους ανθρώπους αυτή η αντίληψη, για να προσπαθήσουν να τους μοιάσουν και να τραβήξουν τον κόσμο μπροστά: ο Stephen Ηawkings, ο Steve Jobs, o Φώτης Καφάτος, ο Δημήτρης Τριχόπουλος, ο Νικόλας Νεγρεπόντε, ο Μπενάκης, ο Συγγρός; ο Ωνάσης; ο Νιάρχος; ο Ελύτης; ο Γιώργος Σαμαράς; ο Γκάλης;  Αυτοί που τραβούν τον κόσμο κι εμάς μαζί τους μπροστά; Για όλους κάποιο μειονέκτημα θα βρούμε, ο ένας μάς ξινίζει, ο άλλος μάς βρωμάει. 

Ή είναι το παράδειγμα που προτείνουν ένας μέτριος ανθρωπάκος, που ψάχνει διέξοδο και μια θέση ψευτοδουλειάς με "κοινωνικά κριτήρια" σε κάποιο ξεχασμένο γραφείο που ποτέ δεν επιθύμησε στ' αλήθεια; που σκοτώνει τις δυνατότητες της δημιουργικής φαντασίας του στην ισοπεδωτική ομοιότητα; Μοιάζουν τα παραδείγματα που προτείνουν οι εξουσιαστές μας με τους τσαλακωμένους εκείνους, "που ώρες στέκονται σε μια ουρά/ έξω από μια πόρτα ή μπροστά σ' έναν υπάλληλο./ Κι εκλιπαρούν με μια αίτηση στο χέρι/ για μια υπογραφή, για μια ψευτοσύνταξη", κατά τον επιτυχημένο όσο και ταπεινό ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο, που δεν δίστασε να ζήσει τη ζωή του κατά πώς τη θέλησε και να μας αφήσει το έργο του όπως του δόθηκε σε εποχές δύσκολες και σκληρές.

Το παράδειγμα και ο θαυμασμός της επιτυχίας είναι όμως η μόνη αποτελεσματική μέθοδος προόδου και αλλαγής που επινόησε ο άνθρωπος στην ιστορία του: να θαυμάζει και να μιμείται το καλύτερο, αυτούς που ξεχωρίζουν.  

Κάθε επιτυχία των ανθρώπων, των κοινωνιών, των επιχειρήσεων, των χωρών, δεν είναι όμως παρά το αποτέλεσμα της επιτυχημένης διαχείρισης των αποτυχιών τους.  Με την κατανόηση των αιτίων, την προσαρμογή  και την αλληλεγγύη των άλλων, είναι η αποτυχία που δημιουργεί τους θετικούς κοινωνικούς δεσμούς και τις συνθήκες για τόλμη και διαρκή πρόοδο. Τις συνθήκες για επιτυχία, για αριστεία, για "δόξα". Κάτι ήξεραν οι αρχαίοι Έλληνες από αυτό, όχι όμως οι σύγχρονοι κάτοικοι του τόπου που εκείνοι έζησαν. Οι νεοέλληνες, παρότι διεκδικούμε την καταγωγή μας από αυτούς που θαύμαζαν,  τραγουδούσαν και δίδασκαν, χωρίς κανένα αίσθημα κατωτερότητας, το μεγαλείο και τον ηρωισμό ακόμη και των αντιπάλων τους, των Τρώων, των Περσών, και γι' αυτό κυριάρχησαν στον κόσμο, έχουμε χτίσει ένα κράτος μίζερων και μικρόψυχων.

Το νεοελληνικό κράτος, αφέντης-πατερούλης, καλλιεργώντας τον φόβο και την ντροπή της αποτυχίας,  αναλαμβάνει εφεξής και επισήμως (ανεπισήμως το έκανε πάντα) να μας προστατεύσει από το «βαρύ φορτίο» της επιτυχίας σε κάθε τομέα: στην επιστήμη, στην οικονομία, στις επιχειρήσεις, στην εργασία.  Να προστατεύσει δηλαδή τους μέτριους ή αποτυχημένους εξουσιαστές μας από την επιτυχία των άλλων.

Αυτό είναι το πιο βαθύ μας πρόβλημα. Ο φθόνος για την επιτυχία του άλλου, κατάλοιπο μιας παρωχημένης και καταστροφικής αλλά βαθιά ριζωμένης αντίληψης στο ρωμέικο, όπου το κέρδος του ενός είναι πάντα ίσο με τη ζημιά του άλλου. Η αδυναμία να συλλάβουμε μια κατάσταση όπου όλοι κερδίζουν, άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο, αλλά πάντως όλοι καταλήγουν κάπως καλύτερα από εκεί που ήταν πριν. 

Αυτό το διεστραμμένο συναίσθημα μεταμορφώνεται σε μίσος για την κατσίκα του γείτονα και εν τέλει σε φόβο για τον γείτονα τον ίδιο. Δικαιολογεί τη συλλογική αποτυχία, γιατί παράγει  άγρια χαρά από την καταστροφή του καλύτερου και μαζί ημών των ιδίων.

Τούτο το σύμπλεγμα είναι που οδηγεί γραμμή σε ένα αποτυχημένο κράτος (failed state), αντικατοπτρισμό κι επιβεβαίωση  μιας αποτυχημένης κοινωνίας (failed society).  

Γιώργος Γιαννούλης-Γιαννουλόπουλος 

Βλέπε:

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ:  Κατάργηση όλων των θεσμών αριστείας

Υ.Γ. Η ανωτέρω αποκαλυπτική άποψη της κυβέρνησης θα μεταφραστεί και στα αγγλικά, μήπως κατανοήσουν σταδιακά και οι ξένοι φίλοι μας την αληθινή φύση του Ελληνικού ζητήματος.

 Εικόνα: Ο Μοναχός Δίχως Πρόσωπο (The Faceless Monk), που μου εξιστορεί κατά καιρούς τα μελλούμενα και τις σοφίες του Θεού. Στον δρόμο για την Αγιοσύνη μάς ποστάρει κατά καιρούς τα μαντάτα του Κυρίου και τις βουλές του. Πού θα πάει, θα αγιάσει κι αυτός κάποτε.