Mad Max εναντίον Γιαζίντι: μεσαιωνικό ή μεταμοντέρνο;

Γιαζίντι στο όρος Σιζάντ τρέχοντας προς το ελικόπτερο με τις προμήθειες.
εικόνα THE INDEPENDENT

Διάσπαρτη στη Μέση Ανατολή ζει η αρχαία εθνότητα των Γιαζίντι. Μερικές εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν απομείνει στην περιοχή, που θεωρούν τον εαυτό τους απόγονο του Αδάμ μόνο και όχι του Αδάμ και της Εύας, όπως είναι κατά τους ίδιους η υπόλοιπη ανθρωπότητα. Η θρησκεία τους ένα μείγμα από αρχαίες περσικές, προ-ζωροαστρικές δοξασίες, τη λατρεία του ήλιου με στοιχεία από τους μεγάλους μονοθεϊσμούς: την εβραϊκή παράδοση, τον μυστικισμό των Σούφι και τον χριστιανισμό. Εφτά άγγελοι ενεργούν στο όνομα του Θεού, σε έναν εκ των οποίων, στον αγαπημένο του Θεού, τον Tawûsê Melek, του δόθηκε η δυνατότητα να διαλέξει ανάμεσα στο Καλό και στο Κακό. Κι όταν διάλεξε το Κακό και βρέθηκε στην κόλαση, τα ειλικρινή του δάκρυα έσβησαν τις φωτιές της και επέστρεψε στην αγκάλη του Θεού για να δίνει τη δυνατότητα της επιλογής και στους ανθρώπους. Κατά τις πίστεις των Γιαζίντι, που στα πανηγύρια τους χορεύουν κι αυτοί με το dehol  (νταούλι) και το zorna  (ζουρνά), το Καλό και το Κακό είναι δυο όψεις εντός του ανθρώπου. Ανάμεσά τους μπορούν να διαλέξουν κι αυτοί, σαν τον έβδομο Άγγελο που δεν προφέρουν το όνομά του. Καθώς μοιάζει με τον εκπεπτωκότα Sheitan, του Κορανίου και της Βίβλου, ο οποίος όμως δεν ανένηψε ποτέ.

Οι Γιαζίντι σέβονται ως μεταφυσικές οντότητες  τα στοιχεία της φύσης, τον αέρα, τη γη, το νερό, και ζουν σε ένα σύμπαν ακίνητο εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά όχι ασύμβατο με τον σύγχρονο κόσμο.

Το αρχαίο εκκλησάκι των Γιαζίντι
στην ψηλότερη κορυφή του όρους Σιζάντ (wiki). 

ΟΙ Γιαζίντι διώχθηκαν από τους Οθωμανούς στην προσπάθεια να τους εξισλαμίσουν και επέζησαν σε απομακρυσμένες περιοχές του Ιράκ και της Συρίας. Όσοι δεν έφυγαν για τις απέραντες πόλεις της Δύσης, όπου ζει το μεγαλύτερο μέρος της διασποράς τους, στη Γερμανία, τη Σουηδία, την Ολλανδία, την Αυστραλία, τις ΗΠΑ. Πιασμένοι στη μέγγενη της Ιστορίας (καλή ώρα σαν τους δικούς μας Πομάκους) αισθάνθηκαν την περασμένη δεκαετία, κατά τις συγκρούσεις στο Ιράκ και την αυτονόμηση των Κουρδικών επαρχιών, την πίεση των Κούρδων για να ενσωματωθούν στην πολύ μεγαλύτερη και ισχυρότερη Κουρδική εθνότητα.

Σήμερα οι Γιαζίντι είναι στόχος των σαλαφιστών πειρατών της ερήμου, του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού κράτους, που τους θεωρούν πιστούς του Διαβόλου.

Χάρτης των περιοχών που ελέγχει το IS σε Ιράκ και Συρία BBC

Στο Ιράκ ζουν συνολικά πεντακόσιες χιλιάδες Γιαζίντι, από τους οποίους 150-200 χιλιάδες κατοικούσαν σε δυο κοινότητες γύρω από το μυθικό όρος Sinjar, στη Νινευή, στην ίδια περιοχή που βρίσκεται και το βιβλικό όρος Αραράτ, όχι μακριά από τη Μοσούλη. Την πόλη φάντασμα που κατέλαβε σε μια επιχείρηση αστραπή το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό κράτος, τον περασμένο Ιούνιο. Όσοι από το ενάμισι εκατομμύριο κατοίκους έχουν απομείνει στη μεγάλη και αρχαία πόλη (500.000 Κούρδοι, Σιίτες, χριστιανοί κατόρθωσαν να διαφύγουν ήδη) στερούνται σταδιακά τα βασικά. Οι δουλειές τους καταρρέουν και πίνουν δηλητηριασμένο νερό, όπως αναφέρει το BBC. Mosuldiaries: Poisoned by water

Οι μαχητές του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού κράτους, που ελέγχει πλέον μια περιοχή όσο η Μεγάλη Βρετανία, στήνουν ενέδρες και αρπάζουν τα κορίτσια και τις γυναίκες των Γιαζίντι και τις χρησιμοποιούν σαν σκλάβες (κυριολεκτικά) που πωλούνται στους στρατιώτες τους έναντι μικροποσών ή όπλων, σε ειδικά οργανωμένες αγορές/παζάρια. Ενδελεχείς οδηγίες προβλέπουν τους απεχθείς τρόπους χρήσης των κοριτσιών αυτών, που λίγο καιρό πριν ζούσαν στα σχετικά εύπορα χωριά τους. Οι μαρτυρίες των λίγων διαφυγόντων είναι συγκλονιστικές. (BBC Islamic State: Yazidi women tell of sex-slaverytrauma). 

Αιχμάλωτες των μαχητών του IS που δραπέτευσαν, εικόνα BBC

Πενήντα χιλιάδες Γιαζίντι είναι παγιδευμένοι στο όρος Σιζάντ, χωρίς νερό και φαγητό, και προσπαθούν να επιβιώσουν με τις προμήθειες που φέρνουν με κίνδυνο της ζωής τους από αέρος με ελικόπτερα οι Ιρακινές και δυτικές δυνάμεις (BBC Mount Sinjar: Yazidis' tales of survival asthousands cling on for life). Σνάιπερς πυροβολούν εναντίον τους, ενώ οι γυναίκες πηδούν από την κορφή του βουνού για να μην τις πιάσουν ζωντανές οι μαχητές του IS.   Παιδιά άφησαν το σχολείο και πολεμούν για τις οικογένειές τους με το όπλο στο χέρι μαζί με τους γονείς τους. Ένα άλλο μέρος των Γιαζίντις κατόρθωσε να διαφύγει από την πολιορκία του όρους Σινζάρ από τους φανατικούς μέσω ενός διαδρόμου που άνοιξαν οι Κούρδοι, προς τη Συρία και το Κουρδιστάν, όπου ζουν σε στρατόπεδα προσφύγων. Ενώ ακόμη στοιχειώνει τα διεθνή μέσα και τον φόβο των επιζώντων η θηριωδία του IS που έκαψε και έθαψε ζωντανούς πεντακόσιους  Γιαζίντι που κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει. Πρόκειται σαφέστατα για απόπειρα γενοκτονίας μιας εθνότητας και μάλιστα μικρής και αδύναμης. 

Η διάσωση της αρχαίας αυτής εθνότητας είναι στα χέρια της ανθρωπότητας, η οποία πρέπει να δράσει άμεσα, επεσήμανε πριν λίγο καιρό ο Αυστραλός Πρωθυπουργός.

Γυναίκες Γιαζίντι μετά τη σφαγή 500 ομοεθνών τους

Παρότι δεν είναι η πρώτη φορά που αυτά τα τερατώδη συμβαίνουν στην ιστορία, τούτη τη φορά έχουν μια κάπως παράξενη μυρωδιά από μεταμοντέρνα ταινία καταστροφής. Όσο κι αν θέλουν να περνούν σαν καθαροί ισλαμιστές, οι άνθρωποι αυτοί σκηνοθετούν στο πίσω μέρος του νου τους το πιο pop προϊόν αυτού που τόσο μισούν, και προφανώς το έχουν δει και ξαναδεί και το ξέρουν καλύτερα από το Κοράνι: πειρατικές ταινίες ή το Mad Μax  και τους διαδόχους του. Εικόνες και συμπεριφορές ρέουν στο ασυνείδητό τους από τους χυμούς της μελλοντολογικής βίαιης φαντασίας μας  με την οποία έχουν έρθει σε άγονη και καταστροφική επαφή, άμεσα ή έμμεσα. Μοιάζουν σαν να έχουν τόσο μπει μέσα στις ταινίες, που θέλουν να εξαφανίσουν τον δημιουργό τους. Έτσι ώστε να μη χρειαστεί να βγουν ποτέ. Να παίξουν ως το τέλος. Να γίνει το videogame τους η καθολική και μόνη αλήθεια. Ένας μεταμοντέρνος τρόμος.

  

Το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος είναι μάλλον κάτι πιο περίπλοκο και απρόοπτο από ό,τι φανταζόμαστε στη Δύση με το απλουστευτικό πρίσμα της δικής μας αντίληψης. Είναι μια πολύ μικρή,  δυναμική και απίστευτα φανατισμένη μειοψηφία, όχι περισσότερο από μερικές δεκάδες χιλιάδες μαχητές σε πληθυσμούς που ξεπερνούν τα δεκάδες ή εκατοντάδες εκατομμύρια. Τροφοδοτείται από ρυάκια ανθρώπων που βρίσκονται στο περιθώριο, εγκληματιών, βίαιων ανθρώπων της διπλανής πόρτας με καταπιεσμένα σαδιστικά ένστικτα, που ξαφνικά αισθάνονται σπουδαίοι και ισχυροί. Οι άνθρωποι αυτοί, πέρα από όσους προέρχονται από απομονωμένες φυλές, είναι συχνότατα νέοι άνθρωποι καθημερινοί. Αμόρφωτοι, θα έλεγε κανείς, αλλά σίγουρα σε επαφή με την παγκόσμια τηλεόραση, το διαδίκτυο, τα βίαια videogames και γενικότερα τη βίαιη κουλτούρα που αδυνατούν να φιλτράρουν και περισσότερο με την υποκουλτούρα. Ιδιαίτερα όσοι ξεβράζονται από τα ρυάκια της Δύσης. Αλλά και πολλοί ντόπιοι. 

Οι νέοι αυτοί άνθρωποι, κάμποσοι από τους οποίους προέρχονται από μακρινά μέρη του κόσμου από το περιθώριο των σύγχρονων μεγαλουπόλεων, υπηρετούν, όπως και οι κακοί ήρωες, έναν ανώτερο σκοπό που για πρώτη φορά δίνει νόημα στη μίζερη ζωή τους. Ακριβώς γι' αυτό  είναι πολύ επικίνδυνοι. Διότι δεν διστάζουν μπροστά σε τίποτε. Δημιουργούν  ένα ανατριχιαστικό περιβάλλον γενικευμένης παρακμής και φόβου, όπως περιγράφει ο μόνος δυτικός επισκέπτης, Γερμανός  Juergen Todenhoefer, που κατόρθωσε να πάει στην κατειλημμένη Μοσούλη,  την άλλοτε πλούσια  και ακμάζουσα πόλη του βορειοανατολικού Ιράκ, και να επιστρέψει ζωντανός, τρέχοντας τα τελευταία μέτρα προς τα σύνορα με την Τουρκία.  ( BBC Rare Islamic State visit reveals 'brutal andstrong' force).

Γιαζίντι, στο όρος Σιντζάρ
(εικόνα ΤΗΕ INDEPENDENT)  

Και όπως σωστά επισημαίνει ο ίδιος, λόγω της φύσης του παράδοξου αυτού κινήματος, μόνον οι ίδιοι οι Άραβες μπορούν να το νικήσουν. Καθώς μόνο μια αραβική νίκη θα διέκοπτε τα αντιδυτικά ρυάκια που το τροφοδοτούν. Οποιοσδήποτε άλλος το μάχεται στην πρώτη γραμμή, το δυναμώνει μεγαλώνοντας την επιρροή του.

Δεν φαίνεται όμως αυτή η νίκη δυνατή χωρίς τη σαφή, άμεση και ειλικρινή στήριξη της Δύσης, της Ευρώπης, των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, στους ντόπιους για να το αντιμετωπίσουν. Οι απρόσωποι βομβαρδισμοί και η παροχή πληροφοριών δεν αρκούν. Οι φανατικοί δεν πρόκειται να νικηθούν, τα ρυάκια που τους τροφοδοτούν δεν πρόκειται να στερέψουν, εάν πλάι στους Άραβες και τις άλλες εθνότητες που πολεμούν για τον τόπο τους, τη ζωή τη δική τους και την οικογένειά τους, δεν βρεθούν σύντομα, έστω σε δεύτερο πλάνο, έστω με τρόπο προσεκτικό και διακριτικό, δυτικοί στρατιώτες και πολίτες.

Η διαδικασία αυτή προϋποθέτει την τήρηση λεπτών ισορροπιών. Η δυτική παρουσία δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσει την προσπάθεια των ίδιων των Αράβων και των άλλων εθνοτήτων να αντιμετωπίσουν το κακό που τρώει τα σωθικά τους. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αντίθετο αποτέλεσμα. Από τη μια στον επικίνδυνο εφησυχασμό πως κάποιος κάνει την δουλειά για αυτούς κι από την άλλη στην ενίσχυση της αντιδυτικής ρητορείας που τροφοδοτεί με μαχητές το IS.  

Ψάρεμα στον Ευφράτη για τα αγόρια και βόλτα των κοριτσιών στη γέφυρα. (Χριστούγεννα του 2009, Ντείρ Αλ Ζορ, Συρία, λίγα χιλιόμετρα από τη Ρέκκα, σημερινή "πρωτεύουσα" του IS, φωτό Γιώργος Γιαννούλης) 

Η Δυτική στρατιωτική παρουσία πρέπει να είναι σημαντική και αποτελεσματική, αλλά δεν πρέπει να κλέβει το πρώτο πλάνο ούτε τη δόξα της νίκης από τους ίδιους τους μουσουλμάνους και τις άλλες εθνότητες της περιοχής που πολεμούν για τις ζωές και τον τόπο τους. Οι  Δυτικοί θα πρέπει να είναι έτοιμοι να υποστούν και απώλειες. Σημαντικότερες ίσως ως προς το αποτέλεσμά τους από τις πρόσκαιρες νίκες των βομβαρδισμών εξ αποστάσεως. Είναι αυτές οι απώλειες που δημιουργούν τους δεσμούς αίματος ανάμεσα στα έθνη. Αυτός είναι από εκείνους τους πολέμους που κερδίζονται μόνο με ταπεινότητα και με θυσίες. Αλλιώς κινδυνεύει να χαθεί με κόστος ζωών πολύ μεγαλύτερο σε βάθος χρόνου και πολύ επικίνδυνες για εμάς τους Δυτικούς ανατροπές.  

Η δράση της Δύσης είναι αναγκαίο να περιλαμβάνει έντονη αναπτυξιακή και ανθρωπιστική παρέμβαση. Τρόφιμα, σχολεία, βιβλία, τεχνογνωσία από τους πρώην αποικιοκράτες είναι τα σημαντικότερα εργαλεία καταπολέμησης της πηγής του ακραίου φονταμενταλισμού στις συνειδήσεις των κατοίκων των περιοχών αυτών. Και θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να χειριστούν ισορροπίες, φιλοδοξίες και αντιθέσεις ανάμεσα στους αντιμαχόμενους και συμμάχους τους, χωρίς να χάσουν την μπάλα οδηγώντας σε νέες συγκρούσεις και εμφυλίους. 

Σταυρόλεξο για πολύ δυνατούς λύτες και ηγέτες χωρίς εσωτερικούς περισπασμούς και αποσταθεροποίηση από κινήματα φανατικών και ισλαμόφοβων, που τροφοδοτούν στην ουσία τον ισλαμιστικό φονταμενταλισμό. Σαν αυτά τα κινήματα έχθρας και φόβου που συνειδητά προσπαθούν να δημιουργήσουν οι ισλαμιστές ενισχύοντας τρομοκρατικούς πυρήνες και δράσεις στην ίδια τη Δύση. Αυτός είναι ο βασικός τους στόχος.  Όχι φυσικά να κατακτήσουν τη Δύση (χρειάζεται πολύ παραπάνω από μερικές εκατοντάδες παλαβούς, κάμποσους αθώους νεκρούς και κάποια ανατιναγμένα κτήρια γι' αυτό). Στόχος τους είναι να συντηρήσουν την εχθρότητα απέναντι στους ομοθρήσκους και συμπατριώτες τους στη Δύση. Να σπείρουν το μίσος. Το οποίο ενισχύει τη δική τους επιρροή και τις δικές τους πηγές στρατολόγησης. Στα μάτια των πιο αφελών δικών τους είναι που θέλουν να αναδειχθούν ήρωες και ζηλωτές. Και μέσω αυτών  θέλουν να κυριαρχήσουν στους ομοεθνείς και ομοθρήσκους τους ή έστω να γίνουν αρχικά ανεκτοί ως υπερασπιστές τους απέναντι στον κοινό "εχθρό". Παλιά και αποτελεσματική στρατηγική, αν τσιμπήσει ο αντίπαλος. 

Ταβέρνα στην όχθη του Ευφράτη
(Χριστούγεννα του 2009, Ντείρ Αλ Ζορ, Συρία,
λίγα χιλιόμετρα από τη Ρέκκα, σημερινή
"πρωτεύουσα" του IS, φωτό Γιώργoς Γιαννούλης) 

Η στρατηγική της Κυβέρνησης Ομπάμα φαίνεται να κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Σε αντίθεση με την τακτική της ρήξης και δαιμονοποίησης που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις Ρέηγκαν και Μπους, με την οποία τελικά πέτυχαν να ενισχύσουν και σταθεροποιήσουν τους μουλάδες του Ιράν για τριάντα πέντε χρόνια σε μια πολιτισμένη και δυτικότροπη χώρα, προσφέροντάς τους απλόχερα τον κακό εχθρό που αναζητούσαν. Η συμβολική αντίδραση της Γαλλίας στις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι ήταν ένα σημαντικό μήνυμα στην ίδια κατεύθυνση. Αλλά η Δύση κινείται με μέσα πολύ λιγότερα από όσα χρειάζονται και με ανεπίτρεπτη καθυστέρηση απέναντι στο τσούρμο των μεταμοντέρνων φανατικών. Που σαν να βγήκαν από μελλοντολογική ταινία καταστροφής του Χόλυγουντ, ελέγχουν ήδη μια σημαντική επικράτεια στην κούνια της ανθρωπότητας. Μεγάλες πόλεις, πληθυσμούς, μνημεία, ιστορία, στην αρχαία Μεσοποταμία, ανάμεσα στα δυο αυτά τεράστια ποτάμια, τον Τίγρη και τον Ευφράτη, που διασχίζουν σαν φλέβες ζωής και μνήμης την έρημο εκείνη, όπου χιλιάδες χρόνια πριν γεννήθηκε το ανθρώπινο είδος και ο πολιτισμός του. Κάθε δισταγμός και καθυστέρηση μπορεί να κοστίσει πολύ ακριβά. Όπως αυτός στη Συρία απέναντι στο καθεστώς Άσαντ που, όπως λέγεται, ακόμη πληρώνει τους υπαλλήλους στην κατειλημμένη Συριακή πόλη Raqqa, στην όχθη του Ευφράτη, που έχει ανακηρυχθεί «πρωτεύουσα» του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού κράτους

  

Ηλιοβασίλεμα στον Ευφράτη.
Διακρίνεται το χριστουγεννιάτικο δέντρο της πόλης
(Χριστούγεννα του 2009, Ντείρ Αλ Ζορ, Συρία, 
λίγα χιλιόμετρα από τη Raqqa, σημερινή 
"πρωτεύουσα" του IS, φωτό Γιώργος Γιαννούλης) 

Η φαινομενικά πιο ακατανόητα οπισθοδρομική σύγκρουση που έχει ζήσει η ανθρωπότητα τα τελευταία εκατό τουλάχιστον χρόνια ίσως να έχει ερμηνευτεί λάθος. Μπορεί τελικά να μην είναι μια σύγκρουση ανάμεσα σε έναν όψιμο σαλαφικό Μεσαίωνα και τη σύγχρονη εποχή. Δεν θα μπορούσε ίσως να είναι, καθώς ο Μεσαίωνας προϋποθέτει μια μεταφυσική αγνότητα, μια άγνοια κατά κάποιον τρόπο του σύγχρονου κόσμου από τις μεσαιωνικές του σέχτες. Οι άνθρωποι αυτοί φαίνεται να τον γνωρίζουν αρκετά: τα όπλα, τα μέσα, το διαδίκτυο και κυρίως τη βίαιη pop κουλτούρα του. Ίσως ετούτος να είναι ο πρώτος μεταμοντέρνος πόλεμος.

Στη Μέση Ανατολή, στις ερήμους και τα ιερά όρη της Μεσοποταμίας σήμερα ο απλός, αρχαίος και κάπως συντηρητικός κόσμος των Γιαζίντι μπορεί να βρίσκεται πρόσωπο με πρόσωπο με τη δική μας μεταμοντέρνα φαντασίωση, τον δυστοπικό βίαιο κόσμο, τις σέχτες του Mad Max.

Γιώργος Γιαννούλης-Γιαννουλόπουλος 

Άλλες πηγές και αναφορές:

-   Yazidis (wiki)

-  Iraq's Yazidis: Who are they – and why are these'devil worshippers' being persecuted by Isis? THEINDEPENDENT

-   Who Are The Yazidis and Why Is ISISAttacking Them? (ABC NEWS)

-  Iraq crisis: Europe edges closer to military actionagainst Isis as horrific details emerge of Yazidi nightmare on Mount Sinjar

-  Shock over young footballer joining Islamic State (Πώς ένας εικοσιδυάχρονος καθολικός Πορτογάλος ποδοσφαιριστής που βρέθηκε με την παρέα του στο Ανατολικό Λονδίνο κατέληξε μαχητής του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού κράτους;)